Kütüphane İç Mekânlarının Evrensel Tasarım İlkeleri Bağlamında Değerlendirilmesi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Faik Ahmet Barutçu Kütüphanesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 178 - 194, 01.07.2021

İrem Bekar

https://doi.org/10.30785/mbud.875137

Cited By: 2

Öz

Değişen ve gelişen koşullar ile birlikte insanların mekânlardan beklentileri de etkilenmiş ve ‘erişilebilirlik’ kavramı daha da önem kazanmıştır. Özellikle kullanıcı kitlesi “herkes” olan yapıların tüm kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayabilir nitelikte olması gerekmektedir. Bu noktada ortaya çıkan ‘evrensel tasarım’ kavramı; kullanıcıların fiziksel özelliklerine veya kişisel yeterliliklerine bakmaksızın herkes tarafından kullanılabilmesine imkân sağlayan bütünsel bir yaklaşımdır. Çalışmada kullanıcı kitlesindeki çeşitlilik nedeniyle kütüphaneler ele alınmıştır. Kütüphanelerde birçok fonksiyonun yer alması sonucu oluşabilecek yapısal karmaşıklığa karşın; tasarımcının kullanıcı gruplarının tümünü göz önünde bulundurarak tasarım yapması beklenmektedir. Çalışmada Uluslararası Kütüphane Dernekleri ve Kurumları Federasyonu (IFLA) tarafından yayımlanan bildirgeler ışığında kütüphanelerde iç mekân tasarımının erişilebilirliğine yönelik veriler ortaya konmuş ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Faik Ahmet Barutçu Kütüphanesi iç mekân tasarımında evrensel tasarım konusu irdelenmiştir. Böylece kütüphane yapılarında kullanım verimini arttırmak adına yol gösterecek öneriler sunularak evrensel tasarım ilkelerinin önemine dikkat çekmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Evrensel tasarım, engelsiz tasarım, kütüphane

Teşekkür

Makalede, ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir.

Evaluation of Library Interior Spaces Within the Context of Universal Design Principles: Karadeniz Technical University Faik Ahmet Barutcu Library

Öz

With the changing and developing conditions, people's expectations from the places have also been affected and the concept of 'accessibility' has gained more importance. Structures whose user is everyone must meet the needs of users. Universal design concept; It is a holistic approach that allows everyone to use it regardless of users’ personal characteristics. In the study, libraries were discussed because of the diversity in the user base and the many functions in their structure. In the light of the declarations published by The International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA), data on the accessibility of interior design in libraries were presented and the issue of universal design in the interior design of Karadeniz Technical University Faik Ahmet Barutçu Library was discussed. Thus, it is aimed to draw attention to the importance of universal design principles by offering suggestions to increase the efficiency of use in library buildings.

Anahtar Kelimeler

Universal design, barrier-free design, library

Kaynakça

• Altay Öztürk, M. (2019). Kamusal mekân olarak sağlık bilimleri üniversitesi Antalya eğitim ve araştırma hastanesi genel mekanlarının evrensel tasarım prensipleri ışığında incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İç Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul. Erişim Adresi (14.01.2021): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Dikel, Y. Z. (2019). Evrensel tasarım kapsamında kullanıcıların iç mekân donatılarına erişebilirliğinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İç Mimarlık Anabilim Dalı. Erişim Adresi (17.01.2021): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Dostoğlu, N., Şahin, E., Taneli, Y. (2009). Tasarıma Kapsayıcı Yaklaşım: Herkes İçin Tasarım Evrensel Tasarım: Tanımlar, Hedefler, İlkeler, Mimarlık Dergisi, 347. Erişim Adresi (10.01.2021): http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=361&RecID=2062
• Durukan A., Bekar İ., Ertaş Beşir Ş. (2020). KTÜ Faik Ahmet Barutçu Kütüphanesi’nin İşaret ve Yönlendirme Tasarımı Bileşenlerinin Tespiti, The Journal of Academic Social Sciences, 108, 404-417. Erişim Adresi (15.01.2021): https://asosjournal.com/index.jsp?mod=makale_tr_ozet&makale_id=44769
• Erkovan, E. (2013). Evrensel tasarım ilkeleri kapsamında bir kamusal alan olarak Akdeniz Üniversitesi Kampüsü'nün incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul. Erişim Adresi (14.01.2021): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ertaş, Ş. (2012). Çocuk ve spor ilişkisi üzerine fiziksel biçimlenmeyi etkileyen ergonomik faktörlere dayalı bir model. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Hacıhasanoğlu, I. (2003). Evrensel Tasarım. Tasarım Kuram Dergisi, 2 (3), 93-101. Erişim Adresi (12.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/317995337_Evrensel_Tasarim
• Hojjati, S. A. (2019). Evrensel tasarım çerçevesinde bir inceleme: Trabzon Kaşüstü Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Trabzon. Erişim Adresi (14.01.2021): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• IFLA, (2002). The International Federation of Library Associations and Institutions. IFLA/UNESCO Okul Kütüphanesi Rehberi. Erişim Adresi (15.12.2019): https://www.ifla.org/files/assets/school-libraries-resource-centers/publications/school-library-guidelines/school-library-guidelines-tr.pdf
• IFLA, (2004). The International Federation of Library Associations and Institutions. Halk Kütüphanesi Hizmeti, Gelişim için IFLA/UNESCO İlkeleri. Erişim Adresi (18.12.2019): http://yunus.hacettepe.edu.tr/~byilmaz/byilmaz/iflaunescobildiri.pdf
• IFLA, (2011). The International Federation of Library Associations and Institutions. Kütüphane Malzemesinin Bakım ve Kullanımında IFLA İlkeleri. Erişim Adresi (13.12.2019): https://www.ifla.org/files/assets/pac/ipi/ipi1-tr.pdf
• Kavak, M. (2010). Evrensel tasarım yaklaşımı bağlamında kamusal mekanlar: Harbiye Kongre Vadisi örneği (Yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul. Erişim Adresi (12.01.2021): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• KTÜ, (2019). Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni Yerleşkesi Yapıları ve Mimarları. Erişim Adresi (15.12.2019): http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/pum_9ef3c.jpg
• Mace, R. (1997). What is Universal Design, The Center for Universal Design at North Carolina State University. Retrieved Retrieved November, 19.
• Olguntürk, N. (2007). Evrensel Tasarım: Tüm Yaşlar, Farklı Yetenekler ve Çeşitli İnsanlık Durumları İçin Tasarım, Dosya 04: Tasarım ve Özgürlük: Engelli İnsanlar ve Herkes İçin Tasarım, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Bülten 46, 10-17. Erişim Adresi (12.01.2021): https://www.researchgate.net/publication/322775610_Yaslilik_Yasam_Cevresi_ve_Evrensel_Tasarim
• Sayar, G., Arat, Y. (2017). İmaj Yapı Tasarımında Evrensel Tasarım İlkelerinin Rolü; Konya Bilim Merkezi Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5, 145-155. Erişim Adresi (12.01.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/jesd/issue/29265/313337
• Şenel, S., Şenel, H. ve Günaydın, S. (2019). Herkes İçin Mobil Öğrenme: Mobil Uygulamaların Evrensel Tasarım İlkelerine Göre İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20 (1), 73-92. Erişim Adresi (10.01.2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/ozelegitimdergisi/issue/43605/377503
• Tandoğan, O. (2017). Evrensel Tasarım Kavramı ve Kentsel Peyzaj İle İlgili Örnekler Üzerinden Değerlendirilmesi, Artium Dergisi, 5 (2), 51-66. Erişim Adresi (11.01.2021): http://artium.hku.edu.tr/tr/download/article-file/338716