A Comparative Structural System Analysis in the Context of Physical Environmental Control: The Case of Traditional Antakya Houses

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: Special Issue, 525 - 546, 26.12.2023

Semanur Dönmez , Gökhan Uşma

https://doi.org/10.30785/mbud.1293874

Cited By: 1

Öz

Situations such as the loss of general characteristics of traditional houses over time due to climatic conditions, earthquakes, disasters; failure to plan within the scope of protection regulations, and failure to act in accordance with standards and regulations cause these structures to be unprotected and disappear day by day. This study aims to make the current damage assessment analyses of the traditional houses with historical monumental value in Antakya and to provide suggestions for the physical environment control and sustainability by adhering to the protection regulations as a result of the data obtained. Due to the earthquakes that took place in the region in February 2023, traditional houses were also damaged. It is envisaged that the study will contribute and be used as a resource in the damage assessment, repair, and restoration processes to be carried out regarding the current state of the traditional Antakya houses.

Anahtar Kelimeler

Traditional Antakya houses, physical environment control, structural analysis, damage assessment, earthquake

Fiziksel Çevre Denetimi Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Yapısal Sistem Analizi: Geleneksel Antakya Evleri Örneği

Öz

Günümüzde geleneksel konutlar ekonomik, kültürel ve mimari açıdan tehdit altındadır. Geleneksel konutların, zaman içerisinde yaşanan depremler, afetler ve iklim şartları gibi çevresel koşullara bağlı olarak zamanla genel karakteristik özelliklerini kaybetmesi, koruma tüzükleri kapsamında planlamalarının yapılamayıp, standart ve yönetmeliklere uygun davranılmaması gibi durumlar bu yapıların korunamayıp, günden güne yok olmasına sebep olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Antakya ilinde bulunan geleneksel konutların mevcut hasar tespit analizlerinin yapılması ve elde edilen veriler sonucunda koruma tüzüklerine bağlı kalarak fiziksel çevre denetiminin ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için öneriler sunmaktır. Çalışma Antakya kenti, 3.derece kentsel sit alanı bölgesinde bulunan Kurtuluş Caddesi’ndeki iki geleneksel konut özelinde gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak bu çalışma, çevresel etkilerin yapılara nasıl zarar verdiğini ve restorasyon çalışmaları ile fiziksel çevre denetimi sağlanmadığı takdirde geleneksel Antakya evlerinin genellikle su ve nem kaynaklı bozulmalar ile zamanla yok olacağını göstermektedir. Bölgede 2023 yılı şubat ayında meydana gelen depremler nedeniyle geleneksel konutlar da hasar almış, fiziksel çevre koşullarına karşı dirençleri azalmıştır. Antakya kent kültürünün ve tarihinin önemli bir parçası olan geleneksel Antakya evlerinin deprem sonrası mevcut durumu ile ilgili gerçekleştirilecek hasar tespit, onarım ve restorasyon süreçlerinde çalışmanın katkı sağlaması, kaynak olarak kullanılması öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Antakya evleri, fiziksel çevre denetimi, yapısal analiz, hasar tespiti, deprem

Teşekkür

Bu makale Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı’nda tamamlanan, Geleneksel Antakya Evlerinin Yapısal Sistemlerinin Fiziksel Çevre Denetimi Bağlamında Analizi adlı Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir. Makalede ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir. İncelenen geleneksel konutların arşiv tarama, çizimlerinin tedarik edilmesi, saha analizleri konusunda bilgi ve tecrübesi ile her daim tez ve makale sürecinde desteklerini esirgemeyen Atölye DE Mimarlık’tan Y. Mimar Özgür Deniz Emir ‘e teşekkürlerimizi sunarız.

Kaynakça

• Adıgüzel, Ş. (2014). Hatay büyükşehir belediyesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(5), 54-76.
• Akbay, V. A. (2006). Tarihi Ev Bahçeleri ve Antakya Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Antakya.
• Arıman, B. (2002). Antakya Kenti Tarihi Doku İçinde Tipolojik Analiz Çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Asarcıklı, M. (1989). Antakya Kent Formunu Oluşturan Öğelerin Araştırılıp Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bahadır, G. (2010). Kuruluşundan IV. yüzyıl'a kadar Antakya/Antioch from the foundation to the fourth century. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 349-372.
• Bektaş, C. (1996). Türk Evi. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 152s, İstanbul.
• Büyükmıhçı, G. (2001). Antakya evleri. Arkitekt Dergisi,487, 73-77.
• Demir, A. (1996). Çağlar Boyunca Antakya. İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Yayınları.
• Erdoğan, E. (1996). Anadolu avlularının özellik ve düzenleme ilkeleri üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Günel, E. (2019). Bucak Geleneksel Konut Dokusunun Kültürel Miras Bağlamında İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Kaplan, G., Avdan, U. ve Kaplan, O. (2016). Tarihi yapılarda yapı malzemelerinin termografi yöntemi ile belirlenmesi. Erişim Adresi (21.07.2022): http://uzalcbs.org/wp- content/uploads/2016/11/2016_1081.pdf
• Kurtuluş caddesi genel bilgileri (2019). Erişim Adresi (21.07.2022): https://www.sabah.com.tr/galeri/yasam/antakyada-dunyanin-ilk-aydinlatilan-caddesi-olarak-bilinen-kurtulusta-restorasyon- calismalari-baslatildi/27
• Kurtuluş Caddesi Genel Bilgileri. (2022). Erişim adresi: https://hataytarihii.wordpress.com/5-gezilecek-yerler/kurtulus-caddesi/
• Kutlu, İ. (2018). Geleneksel Antakya konut mimarisinde özgün durum ve mevcut durum analizi; Kantara Mahallesi örneği. The Journal of Academic Social Science 6 (74), 501-512
• Kutlu, İ. & Bekar, İ. (2021). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilme sürecinde cam kullanımı: Trabzon Kızlar Manastırı örneği. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 7(13), 199-213.
• MGM. (2021, 2021/12/12/). İllere ait resmi istatistikler: Mevsim normalleri. Erişim, Adres: https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=HATAY
• Mutlu, A., (1974), Türk evleri ve mahalleleri. Erişim adresi:
• Öktem Erkartal, P. (2021). Reading the spatial organization of Yalvaç Tıraşzade Mansion through cultural codes. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6 (1), 11-24.
• Soysal, M., Çağatay, K. & Kesik, H. İ. (2016). Geleneksel Antakya konutlarında ahşap kullanımı. Selcuk University Journal of Engineering Sciences, 1114-1135.
• Sökmen Kök, D. & Uşma, G. (2022). Yeniden kullanım ve özgünlüğünden uzaklaştırılan yerel kimlik ve mimari: Antakya Zenginler Mahallesi örneği. Turkish Studies, 17(3), 627-647. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.62299
• Sözen, M. ve Eruzun, C. (1992). Anatolian Vernacular Houses”, Emlak Bankası Kültür Yayınları, 1992, İstanbul.
• T.C. Hatay Valiliği. (2021). www.hatay.gov.tr. www.hatay.gov.tr: http://www.hatay.gov.tr/sosyal-ve-cografi-durum
• TDV. (2021, 2021/12/12/). Antakya - TDV İslâm ansiklopedisi. Erişim Adres: https://islamansiklopedisi.org.tr/antakya
• Uşma, G. (2019). Geleneksel Türk Evi ve Van Evleri. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Uşma, G. (2021). Anadolu’daki Geleneksel Türk Evlerinin plan, cephe ve süsleme özellikleri bağlamında incelenmesi. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6, 227-259.
• Yoldaş, H. (2014). Sürdürülebilirlik Bağlamında Sosyo-Kültürel Etkenler Açısından Antakya Konutlarının Mekansal Analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.