Reading 21st Century Architecture through the Concept of Chaos: A Method Suggestion

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 334 - 349, 30.07.2024

Pınar Küçük Filiz Tavşan

https://doi.org/10.30785/mbud.1390850

Öz

The dynamic and productive process experienced in architecture has led to new phenomena in how chaos can be expressed in architecture. This study is a case study in line with its aims and assumptions. In the first stage of the study, it was considered important to understand chaos and determine what it refers to conceptually. For this purpose, content analysis was performed by reaching the definitions expressing chaos within a limited framework, and concept categories and sub-concepts expressing chaos were obtained. A testing tool was created through the selected categories and sub-concepts. With this testing tool, descriptive case studies were carried out on 20 buildings. As a result of these studies, a relation diagram that helps to determine the chaos-building relationship was organised for each building. These diagrams were evaluated by establishing links between where and how the concept categories in the conceptual chaos diagram gained meaning throughout the structure. As a result of these evaluations, an attempt was made to explain the readability of architecture depending on the effect of chaos on the meaning and evaluation of the building and its accompanying space.

Anahtar Kelimeler

Chaos, concept, chaos-building relationship, chaos-space relationship, case study.

Kaos Kavramı Üzerinden 21. Yüzyıl Mimarisini Okumak: Bir Yöntem Önerisi

Öz

Mimarlık içinde yaşanan dinamik ve üretken süreç, kaosun mimarlık ile birlikte nasıl ifade edilebileceğine dair yeni olguların oluşmasına yol açmıştır. Bu çalışma, amaçları ve varsayımları doğrultusunda bir durum çalışması niteliği taşımaktadır. Çalışmanın ilk aşamasında kaosu anlamanın ve kavramsal olarak ifade ettiklerini belirlemenin önemli olduğu düşünülmüştür. Bu amaçla sınırlandırılmış bir çerçevede kaosu ifade eden tanımlara ulaşılarak içerik analizi yapılmış, kaosu ifade eden kavram kategorileri ve alt kavramlara ulaşılmıştır. Belirlenen kategoriler ve alt kavramlar aracılığıyla bir sınama aracı oluşturulmuştur. Bu sınama aracı ile belirlenen 20 adet yapı üzerinden betimleyici durum çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda her yapı için kaos-yapı ilişkisini belirlemeye yardımcı ilişkiler şeması düzenlenmiştir. Bu şemalar kavramsal kaos diyagramında yer alan kavram kategorilerinin yapı genelinde nerede ve ne şekilde anlam kazandığına dair bağlantılar kurularak bir değerlendirme yapılmıştır. Yapılan bu değerlendirmeler sonucunda kaosun yapı ve beraberindeki mekanı anlamlandırma ve değerlendirme üzerindeki etkisine bağlı olarak mimarinin okunabilirliği açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kaos, kavram, kaos-yapı ilişkisi, kaos-mekan ilişkisi, durum çalışması.

Kaynakça

• Akbulut, R. (2004). Kentsel tarih araştırmalarında bilgi teknolojilerinin kullanımıyla yeni bir yöntem geliştirilmesi, kentsel dönüşümde kaos kuramı ve Kadıköy-İstanbul örneği (Ph.D. thesis). Institute of Sciences, Mimar Sinan Fine Arts University. YÖK accessed from database. Access Address (10.07.2017): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Altuğ, E. (2018). Fuksas’tan Kaosa Övgü. (2018). Access Address (02.01.2018): http://v3.arkitera.com/v1/haberler/2004/02/20/fuksas.htm
• Anonymous. (2018a). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.youtube.com/watch?v=XVJ1vfgv8TQ
• Anonymous. (2018b). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.youtube.com/watch?v=YNRfq2KAsKM
• Anonymous. (2018c). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.youtube.com/watch?v=14fY33lBi3c
• Anonymous. (2018d). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.youtube.com/watch?v=1zhU-XhZq_Y
• Anonymous. (2018e). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.youtube.com/watch?v=1zhU-XhZq_Y
• Anonymous. (2018f). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.youtube.com/watch?v=fvqBBCoVO7s
• Anonymous. (2018g). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.youtube.com/watch?v=Xkcdrc7lVRM
• Arpacı, M. (2010). Kaos, khora, beden ve ötesine: Derrida, Foucault, Deleuze, Cogito Journal, p. 135-149.
• Ballantyne, A. (2012). Mimarlar için Deleuze ve Guattari. İstanbul: Yem Publications.
• Bogdan, R. C. & Biglen, S. K. (1998). Qualitative research in education: An introduction to theory and methods. Boston: Allyn and Bacon.
• Briggs, J. ve Peat, F. D. (1999). Kaos yedi yaşam dersi. Çev.: Sezer Soner, Dönüşüm Basım Yayın Tanıtım, İstanbul.Choo, S. Y. (2004). Study on computer-aided design support of traditional architectural theories (Ph. D. thesis). Technical University of Munih, Architectural Design and Conception. Access Address (12.08.2017): https://d-nb.info/971275300/34
• Çağdaş, G., Bacınoğlu, Z. & Çavuşoğlu, Ö. H. (2015). Mimarlıkta hesaplamalı yaklaşım, Dosya 35/2 (p. 33-42). Online ISSN:1309-0704. Access Address (09.06.2017): http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya35.pdf
• Çakmak, C. (2004). İlk Dönem Yunan Düşüncesinde Khaos, II. Ulusal Mantık, Matematik ve Felsefe Sempozyumu, Çanakkale, September 2004 (p. 13-20).
• Choo, S. Y. (2004). Study on computer-aided design support of traditional architectural theories (Ph.D. thesis). Technical University of Munih, Architectural Design and Conception. Access Address (12.08.2017): https://d- nb.info/971275300/34
• Datta, L. (1990). Case study evaluations. Washington DC: General Accounting Office.
• Deleuze, G. & Guattari, F. (1992). Felsefe nedir, Translator: Turhan Ilgaz, İstanbul: Yapı Kredi Publications.
• Deleuze, G. (1983). Nietzsche and philosophy. Translator: Hugh Tomlison, Londra: Continuum Press.
• Dürüşken, Ç. (2004). Khaos ve Kosmos’un Etimolojik İncelemesi, II. Ulusal Mantık, Matematik ve Felsefe Sempozyumu, Çanakkale, September 2004 (p. 5-12).
• Ediz, Ö. (2003). Mimari tasarımda fraktal kurguya dayalı üretken bir yaklaşım, (PhD Thesis). Institute of Sciences, İstanbul Technical University. YÖK accessed from database Access Address (10.07.2017): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Esin, N. & Uluoğlu”, B. (1996). Modern ve postmodern mimarlığa eleştirel bir bakış, mimari akımlar II (p. 51-59). İstanbul: Yem Publications.
• Gleick, J. (2016). Kaos. Çev.: İlkay Alptekin Demir, Alfa Basım Dağıtım, İstanbul.
• Gündüz, G. (2004). Anaksimenes’te ve Günümüzde Kaos Anlayışı, II. Ulusal Mantık, Matematik ve Felsefe Sempozyumu, Çanakkale, September 2004 (p. 31-48).
• Hasol, D. (2017). 20. yüzyıl Türkiye mimarlığı. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Publications.
• Hayles, N. K. (2010). Düzenli düzensizlik olarak kaos çağdaş edebiyat ve bilimde değişen temeller, Cogito Journal, p. 62-64.
• Hesiodos, (2018). Theogonia-işler ve günler. Çev.: Azra Erhat, Sebahattin Eyüboğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Kortan, E. (1985). XX. Yüzyıl mimarlığına estetik açıdan bakış. Ankara: Yaprak Bookstore.
• Kortan, E. (1996). Modern ve postmodern mimarlığa eleştirel bir bakış, Mimari Akımlar II (p.36-47). İstanbul: Yem Publications.
• Leyton, M. (2006). Shape as semory. Basel: Birkhauser Architecture.
• Mitchell, W. J. (1977). Computer-aided architectural design. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
• Prigogine, I. & Stengers, I. (1998). Kaostan düzene. Translator: Senai Demirci, İstanbul: İz Publishing.
• Ruelle, D. (2001). Rastlantı ve kaos. İstanbul: Tübitak Publications.
• Salingaros, N. A. (1997). A theory of architecture. Solingen: Umbau-Verlag.
• Sardar, Z. & Abrams, I. (2011). Kaos, düzensizlikten düzeni anlamak için çizgibilim. İstanbul: NTV Publications.
• Simons, H. (1980). Towards a science of the singular: essays about case study in educational research and evaluation. Norwich: UEA.
• Stake, R. E. (1995). The art of case study research. London: Sage Publiation.
• Stevenson, J. (2013). The hardware timeline of cad. Access Address (14.08.2017): https://blog.grabcad.com/blog/2013/06/13/the-hardware-of-cad/
• Şenyapılı, B. (2015). Bilgisayarlar ve mimarlık tartışmalarının tarihçesini filmler üzerinden bir okuma ile giriş, Dosya 35/2 (p.1-5). Online ISSN:1309-0704. Access Address (09.06.2017): http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya35.pdf
• Ural, Ş. (2004). Kozmosdan Kaosa, II. Ulusal Mantık, Matematik ve Felsefe Sempozyumu, Çanakkale, September 2004 (p. 353-363).
• Yin, R. K. (1984). Case study research: design and methods. Newbury Park: Sage Publications.
• Zaha Hadid Architect 1. (2018a). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.archdaily.com/448774/heydar-aliyev-center-zaha-hadid-architects.
• Zaha Hadid Architect 2. (2018b). Heydar Aliyev Cultural Center. Access Address (04.01.2018): https://www.dezeen.com/2013/11/14/zaha-hadid-heydar-aliyev-centre-baku/