Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşiv Belgeleri Işığında Sarayköy Halkevi Binası

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 704 - 718, 30.07.2024

Muzaffer Yılmaz

https://doi.org/10.30785/mbud.1433657

Öz

Bu çalışmanın temel amacı; bir Cumhuriyet kurumu olan Halkevlerinin sanat tarihinin bir çalışma alanı olarak belirlenmesine katkı sağlamak ve günümüze gelememiş bir Halkevi binasının sanat tarihi literatürüne kazandırmaktadır. Bu makale ile günümüze gelememiş olan Sarayköy Halkevi Binası, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri belgelerinden hareketle ilk kez sanat ve mimarlık tarihi envanterine kazandırılmıştır. Makale metni genel hatlarıyla beş kısımdan müteşekkildir. Giriş kısmında makalenin genel seyri ve bölümleri hakkında bilgi verilmekte, ikinci kısımda genel olarak Halkevi olgusundan ve Halkevlerinin kuruluş sürecinden bahsedilmektedir. Katalog olarak da kabul edilebilecek olan üçüncü kısımda, Sarayköy Halkevi’nin kuruluşu ve Halkevi binasının mimari özelliklerinden bahsedilmiş, dördüncü bölüm olan değerlendirme kısmında günümüze ulaşan/ulaşmayan diğer Halkevi binaları ile karşılaştırmalar yapılmış, sonuç kısmında ise çalışmanın özgün değerinden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, mimari, halkevi, Sarayköy.

Proje Numarası

-

Sarayköy Halkevi Building According to Presidential State Archive Documents

Öz

With this article, the Sarayköy Halkevi Building, which has not survived to the present day, has been included in the art and architectural history inventory for the first time based on the documents of the Presidential State Archives. The text of the article consists of five sections in general terms. In the introduction section, information about the general course and sections of the article is given, and in the second section, the phenomenon of public houses in general and the establishment process of public houses are mentioned. In the third section, which can also be considered as a catalog, the establishment of Sarayköy Halkevi and the architectural features of the Halkevi building are mentioned. In the fourth section, comparisons are made with other public house buildings that have survived / not survived to the present day, and in the conclusion section, the original value of the study is mentioned.

Anahtar Kelimeler

Republic, architecture, halkevi, Sarayköy.

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Akkuş, M. (2004). Bursa Halkevi ve Uludağ Dergisi. (Doktora Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. Erişim Adresi (11.02.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=R-Vg2EdnTA-rNlFVAqUOLw&no=9Q1Q8mbh6pICNbugU0Tfbg
• Altan, B. (2012). Halkevleri Sürecinde Cizre Örneği. (Yüksek Lisans Tezi) Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi (11.04.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=wvQF4TJjNlsNTtgVLyY3SA&no=QfKSblCaaJtTDgvkwJ6SzA
• Arıkan, Z. (1999). Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 6(23), 261-280. Erişim Adresi (11.02.2020): https://dergipark.org.tr/tr/pub/ankuayd/issue/1858/22625.
• Bozdağ, O. (2013). Türk Ocakları İdeolojisi ve Mimarisi (1912-1931). (Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Erişim Adresi (11.02.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=Egglx-K29PuwkTMr97xnCA&no=I5NcOpYd3rdPGPNSIrSJbA
• Bozdoğan, S. (2012). Modernizm ve Ulusun İnşası Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Mimari Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
• Can, Y. (2011). II. Abdülhamid Dönemi Mimarisi ve Sanat Anlayışı, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid 5, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 25-41. Erişim Adresi (11.03.2020): https://www.academia.edu/19901762/II_Abd%C3%BClhamid_D%C3%B6nemi_Osmanl%C4%B1_Mimarisi_ve_Sa nat_Anlay%C4%B1%C5%9F%C4%B1
• Cumhuriyet Halk Fırkası (1932). Halk Evleri Talimatnamesi. Ankara: Hâkimiyeti Milliye Matbaası.
• Çeçen, A. (2018). Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri. İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• Denizli Büyükşehir Belediyesi. (2014). Denizli Kültür Envanteri. Denizli: Laodikeia Web Reklam Yayıncılık ve Organizasyon Hizmetleri. Erişim Adresi (11.02.2020): chrome- extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://geka.gov.tr/uploads/pages_v/denizli-kultur- envanteri-2014.pdf
• Dilek, H. (2013). Mersin Halkevi Faaliyetleri. (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. Erişim Adresi (11.04.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=QrfBcBfrQxh6dElCSLKN2Q&no=ur3pVsl0Fv3eGguWIzBEfQ
• Doğan, H. (2017). Maraş Halkevi ve Faaliyetleri. (Yüksek Lisans Tezi) Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi (11.04.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=J5EjtP82ZO4yd2rUfy-Hig&no=j1CK5D2ZqRtCXoWcji8a5w
• Duymaz, A. Ş. (2003). II. Abdülhamid Dönemi İmar Faaliyetleri. (Doktora Tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Erişim Adresi (11.03.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=DL0gHn8tF7eM7qbS7xZT9g&no=d42lrl0k_rEDjyvYnwgFxg
• Durukan, A. (2006). Cumhuriyetin Çağdaşlaşma Düşüncesinin Yaşama ve Mekana Yansımaları: Halkevi Binaları Örneği. (Doktora Tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Erişim Adresi (11.02.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=ct6FCZmvFTRGigtN3SFbSA&no=9qgcxEp81WFmAASV9yzGyw
• Kansu, A. (2016). İttihadcıların Rejim ve İktidar Mücadelesi 1908-1913. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kapusuzoğlu, B. Y. (2013). Antalya Halkevi ve Faaliyetleri. (Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi (11.04.2020):https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=Qgj6- 81y6rrd678im70OUQ&no=eXczMUFh2wdDcsN1O8x0IQ
• Kuyulu, İ. (1992). 19. Yüzyıl Osmanlı Mimarisinin Gelişimine Genel Bir Bakış, Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Sempozyumu Bildirileri. (6-7 Kasım 1989, 47-62). Ankara: Milli Kütüphaneler Başkanlığı Yayınları.
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945a). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 20. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945b). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 29. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945c). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 31. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945d). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 32. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945e). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 33. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945f). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 34. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945h). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 36. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945i). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 37. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945j). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 38. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945k). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 40. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Republic of Türkiye Presidential State (CDA) Archives (1945l). 1691 - 876 - 1 / 00.00.1943-16.05.1945 / No: 41. 1945. Istanbul. Erişim Tarihi (11.04.2020)
• Sarınay, Y. (1994). Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Sürme, E. (2009). Niğde Halkevi (1933-1951). (Yüksek Lisans Tezi) Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi (11.04.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=f021vtyKESNWku_4- z86ZA&no=dKvr4UqnUmZF62L_qIpIuw
• Tunaya, Z. T. (1988). Siyasal Partiler 1. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Turan, T. (2004). Isparta Kültür Tarihinden Bir Kesit Isparta Halk Evi ve Faaliyetleri (1933-1969). (Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi (11.04.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=Lasw78VNdhVQR7I8nfeCRQ&no=JSOMQzBGqATurevdoYMUcg
• Toksoy, N. (2007). Halkevleri Bir Kültüre Kalkınma Modeli Olarak. Ankara: Orion Yayınevi.
• Yazıcı, N. (2007). Osmanlılarda Mimarlık Kurumunun Evrimi ve Tanzimat Dönemi Mimarlık Ortamı. (Doktora Tezi) Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Erişim Adresi (11.02.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=fYxW8VqVm2SaBJeT- f60ng&no=3_VHW4XeFP7iEkabvg4Npw
• Yeşilkaya, G. N. (1999). Halkevleri: İdeoloji ve Mimarlık. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yılmaz, M. (2019). Aydın’da Halkevi Mimarisi. Konya: Aybil Yayınları.
• Yılmaz, M. (2024). Archive documents.
• Yiğit, R. (2001). Mersin Halkevi (1933-1951). (Yüksek Lisans Tezi) Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Esiri Adresi (11.04.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=cW2UpY8XXT4Qw8cGXkhgvg&no=yuKzW5H7pqw9dS6gWyvzDw
• Zeyrek, Ş. (2006). Türkiye’de Halkevleri ve Halkodaları. Ankara: Anı Yayınları.