The Use of Plants That Stand Out with Their Odor in the Design of Disabled People (A Case of Ankara)

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 216 - 231, 28.07.2025

Sertaç Kaya , Ömer Lütfü Çorbacı

https://doi.org/10.30785/mbud.1542744

Abstract

Aesthetic and functional uses of plants are of great importance in landscaping. However, in most designs, aesthetics come to the fore. This situation prevents some very important characteristics of plants from coming to the fore. One of the most important and impressive characteristics of plants is their smell. Especially in outdoor designs for visually impaired people, it is important to use plants that stand out with their odor properties. In this study, a literature review on plants with odor characteristics was first conducted and evaluated. A total of 97 plant taxa were identified from important open and green areas within the borders of Ankara province, which are naturally distributed or used in designs as exotic/foreign taxa. In terms of landscape design, especially after providing all the necessary physical conditions for the visually impaired, the elements to be considered in the plant designs to be made with these plants are explained.

Keywords

Ankara , disability , odor , plant design

Koku Özelliği İle Ön Plana Çıkan Bitkilerin Engelli Tasarımında Kullanımı (Ankara Örneği)

Abstract

Peyzaj düzenleme çalışmalarında bitkilerin estetik ve fonksiyonel kullanımları büyük önem taşımaktadır. Fakat yapılan tasarımların büyük bir çoğunluğunda estetiklik ön plana çıkmaktadır. Bu durum bitkilerin çok önemli bazı özelliklerinin ön plana çıkmasının önüne geçmektedir. Bitkilerin en önemli ve etkileyici özelliklerinden bir tanesi de kokudur. Özellikle dış mekanda görme engelli bireyler için yapılacak tasarımlarda koku özelliği ön plana çıkan bitkilerin kullanımı önem arz etmektedir. Bu çalışmada; öncelikle koku özelliği gösteren bitkilerle ilgili literatür çalışması yapılıp değerlendirilmiştir. Ankara İli sınırları içerisinde yer alan önemli açık ve yeşil alanlardan; doğal olarak yayılış gösteren ya da egzotik/yabancı yurtlu takson olarak tasarımlarda kullanılan koku özelliği gösteren toplam 97 adet bitki taksonu tespit edilmiştir. Peyzaj tasarımı açısından özellikle görme engelliler için gerekli tüm fiziksel koşullar sağlandıktan sonra bu bitkileri kullanarak yapılacak olan bitkisel tasarımlarda dikkat edilmesi gereken unsurlar açıklanmıştır.

Keywords

Ankara , bitkisel tasarım , engelli , koku

References

• Accesibility Desing Handbook, (2015). City of Mississauga Facility Accessibility Design Standards, Kanada.
• Accessibility Guide, (2020). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. ISBN: 978-605-7888-05-1.
• Anonymous. (2024). Access Address (20.05.2024): https://healthimpactnews.com/2014/heavenly-scents-or- toxic-fumes-are-your-fragrances-healing-or-killing-you/.
• Bao, M. (2019). Analysis of Green Space Design in Residential Areas Based on Characteristics of the Elderly. In 3rd International Conference on Culture, Education and Economic Development of Modern Society (ICCESE 2019) (pp. 553-557). Atlantis Press.
• Çınar, N. (2010). Üniversite kampüslerinde peyzaj erişebilirliğinin engelliler açısından irdelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çorbacı, Ö.L., Yazgan, M.E. & Özyavuz, M. (2017). Kurakçıl Peyzaj (Xeriscape) ve Uygulamaları. Edirne: Karakayalar Matbaa. ISBN:978-605-030-618-7
• Çoşkun, H. N. (2011). Kokulu Bitkiler ve Koku Bahçeleri Üzerine Araştırmalar. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Dursin, A. (2013). Hacettepe Üniversitesi Beytepe Yerleşkesi İçin Görme Engellilere Yönelik Bilgilendirme Tasarımı. (Sanatta Yeterlik Tezi). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Grafik Anasanat Dalı, Ankara.
• Facility Accessibility Design Standards, (2009). City of London. England.
• Gezer, H. (2012). Mekânı kavrama sürecinde algılama bileşenleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 1-10.
• Hampton, F. A. (1925). The Scent of Flowers and Leaves. London: Dulau & Co.
• Hussein, H. & Maruthaveeran, S. (2001). Aromatic Medicinal Plants: Guidance for the visually impaired. New Straits Times, p25.
• Kaya, S. (2015). Düzce kent merkezi yaya yollarında engelli erişilebilirliği. (Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Kaya, S. (2024). Photographs by the Sertaç Kaya. Training School, Cost ACTION, Sweeden.
• Khidirov, B. K. (2016). Mekân algısı ve koku: kokunun mekan tasarımına potansiyel katkıları. (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kuter, N. & Çakmak, M. (2017). Kamusal dış mekânlarda engelliler için tasarım: Ankara, Seğmenler Parkı örneği. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 3(2), 93-110.
• Lacey, S. (1995). Scent in Your Garden. London, Torriano Avenue: Frances Lincoln Limited, 0-7112-1044-6.
• Mazumdar, S. (2007). Kentsel yaşam kalitesi ve yer duygusu, Mimarlık Dergisi, Sayı:335, 32-36.
• Minter, S. (1995). Healing Garden. London: Eddison Sadd Editions, 0-8048-3083-5.
• Ozan, V. (2014). Kokular Kitabı. İstanbul: Everest Yayınları.
• Öz, E. (2012). Beyni Etkisi Altına Alan Duyu, Access Address (12.06.2024): http://www.esraoz.com/2012/05/08/beyni-etkisi-altina-alan-duyu-koku-1/.
• Özdingiş, N. (2007). İstanbul kent parklarının bedensel özürlüler açısından değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Sağlık, E., Sağlık, A. & Kelkit, A. (2014). Tekerlekli Sandalye Kullanıcıları İçin Dış Mekan Kullanım Olanakları: Çanakkale Kent Merkezi Örneği. 1. Uluslararası Kentsel Planlama-Mimarlık-Tasarım Kongresi, 8-11.
• Sarı, D. & Karaşah, B., (2018). Bitkilendirme tasarımı öğeleri, ilkeleri ve yaklaşımlarının peyzaj tasarımı uygulamalarında tercih edilirliği üzerine bir araştırma. MEGARON,13 (3), 470-479.
• Stoneham, J. & Thoday, P. (1996). Landscape Design For Elderly and Disabled People. United Kingdom: Garden art pres.
• Turovtseva, N., Bredikhina, Y., Pererva, V. & Gnilusha, N. (2022). Active garden therapy for the elderly and people with disabilities. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 1049, No. 1, p. 012067). IOP Publishing.