ORTAKLIKLARDAKİ YATIRIMLARIN ÖZKAYNAK YÖNTEMİNE GÖRE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 70, 45 - 68, 15.09.2023

Engin Dinç , Fatih Yıldırım

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1273752

Öz

Ortaklık yatırımları; işletmede söz sahibi olmak, karlılığı arttırmak gibi amaçlarla yapılan sermaye
yatırımlarıdır. Ortaklık yatırımlarının muhasebeleştirilmesinde kullanılabilen yöntemlerden biri
özkaynak yöntemidir. Türkiye’de yürürlükte olan Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standardı
(TMS/TFRS), Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS), Küçük
ve Mikro İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı (KÜMİ FRS) ve Vergi Usul Kanunu (VUK)
açısından ortaklık yatırımlarının muhasebeleştirilmesinde farklılıklar bulunmaktadır. Özkaynak
yönteminin uygulamasında iştirak payının hesaplanması, yatırım tutarını aşan zararlar, ertelenmiş vergi
etkisi, aşağı ve yukarı yönlü işlemler, eliminasyon, uygulanan muhasebe politikalarındaki farklılıklar,
finansal tablo tarihlerindeki farklılık gibi özellikli işlemler bulunmaktadır. Çalışmanın amacı, ortaklık
yatırımlarının özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilmesinde özellik arz eden işlemlerin ayrıntılı
ele alınması ve literatüre katkı sağlanmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Ortaklık Yatırımı, Ortaklık Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesi, Özkaynak Yöntemi

Kaynakça

• Altuncu, H. (2015). İştiraklerdeki yatırımlara ilişkin muhasebe standardı ve vergi düzenlemeleriyle karşılaştırıl-ması. Vergi Raporu, 190, 123-144.
• Ayboğa, H. (2000). İştiraklerle ilgili uluslararası ve Türkiye’deki mevzuatın kapsamı ve karşılaştırılması. Mali Çözüm Dergisi, 53.
• Ayluçtarhan, A. (2022). İştiraklerde özkaynak metodu ve vergi uygulamasında kullanılabilirliği üzerine bir değer¬lendirme. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 67, 15-25.
• Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı, https://www.kgk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 10.03.2023).
• Dündar, E. (2013). Yeni Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Çok Uluslu Şirketler (Doktora Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fındık, H. & Şentürk, F. (2014). Ortaklık yatırımlarının IAS/IFRS’e göre finansal tablolarda sunulması. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (597), 73-84.
• Gökgöz, A. (2013). İştirak yatırımlarının muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58, 1-20.
• Kaval, H. (2013). Özkaynak yöntemine göre değerlenen iştiraklerin özkaynaklarında gösterilen gelir ve gider un-surları ve diğer kapsamlı gelirler tablosu. Vergi Sorunları Dergisi, 296.
• Kurumlar Vergisi Kanunu (2006). T.C. Resmî Gazete, (Sayı: 26205), 21 Haziran 2006 https://www.mevzuat.gov. tr/mevzuat?MevzuatNo=11219&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5 (Erişim Tarihi: 15.03.2023).
• Küçük ve Mikro İşletmeler için Finansal Raporlama Standardının Yayımlanmasına İlişkin Kurul Kararı https:// www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/KUMI/KUMI_FRS_Kurum_Sitesi_Duyuru_Metni.pdf (Eri-şim Tarihi: 10.03.2023).
• Mert, H. & Öcalmış, Y. (2020). İştirak ve bağlı ortaklık yatırımlarının finansal tablolarda raporlanmasının BOBİ FRS ve TFRS kapsamında incelenmesi. PressAcademia Procedia, 11(1), 22-27.
• Saban, M. & Genç, M. (2002). Firmalar arası yatırımların muhasebeleştirilmesinde uluslararası düzenlemeler ve Türkiye uygulamaları. Mali Çözüm Dergisi, (60).
• Sevilengül, O. (2014). Genel muhasebe (9. Baskı). Gazi Kitabevi.
• Şeker, Y. (2020). Karşılıklı iştirak durumunda konsolidasyon. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (63), 53-65.
• TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/ TMS_TFRS_Setleri/2023/Kirmizi_Kitap/TFRS/TFRS%2010.pdf (Erişim Tarihi: 15.03.2023).
• TMS 12 Gelir Vergileri Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS_TFRS_Set-leri/2023/Kirmizi_Kitap/TMS__/TMS%2012.pdf (Erişim Tarihi: 15.03.2023).
• TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar Standardı https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/ Duyurular/v2/TMS_TFRS_Setleri/2023/Kirmizi_Kitap/TMS__/TMS%2028.pdf. (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/ TMS_TFRS_Setleri/2023/Kirmizi_Kitap/TMS__/TMS%2036.pdf (Erişim Tarihi: 17.03.2023).
• TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/fi-les/Duyurular/v2/TMS_TFRS_Setleri/2023/Kirmizi_Kitap/TMS__/TMS%2037.pdf. (Erişim Tarihi: 17.03.2023). Türel, A. & Şenyiğit, Y. B. (2005). İştiraklerin muhasebeleştirilmesi ve raporlanmasında örneklerle özkaynak yöntemi. Mali Çözüm, 15, 203-219.
• Vergi Usul Kanunu. (1961). T.C. Resmî Gazete, (Sayı: 10703), 10 Ocak 1961. https://www.resmigazete.gov.tr/ arsiv/10703.pdf (Erişim Tarihi: 10.03.2023).
• Yavuz, İ. & Özbay, F. (2020). Türkiye muhasebe standardı 28 iştiraklerdeki ve iş ortaklıklarındaki yatırımların ver¬gi usul kanunu tek düzen muhasebe sistemi çerçevesinde incelenmesi ve finansal raporlama standartlarına uygun hesap planı taslağına göre muhasebe kayıtlarının yapılması. Kırlı, M., Yatbaz, A. ve Aka, K. (Ed.), Çivi Yazısından Dijital Kodlamaya Muhasebe Çalışmaları (103-128) içinde. Ekin Yayınevi.