6771 SAYILI KANUNLA ANAYASADA YARGIYLA İLGİLİ YAPILAN DÜZENLEMELER

Yıl 2018, Sayı: 11, 409 - 433, 21.06.2018

Dr. Cem Duran Uzun

https://doi.org/10.18771/mdergi.437232

Öz

6771 sayılı Kanunla Anayasada kapsamlı
değişiklikler yapıldı ve hükümet sistemi parlamenter sistemden Türkiye’ye özgü
bir başkanlık sistemine dönüştürüldü. Bunun yanında yargı ile ilgili de önemli
değişiklikler yapıldı. Yargının tarafsızlığı bağımsızlığının yanına eklendi,
askeri yargı kaldırıldı ve Hakimler ve Savcılar Kurulu yeniden yapılandırıldı.
Yapılan bu değişikliklerin bazıları yerinde olmakla beraber özellikle Hakimler
ve Savcılar Kurulunun oluşumuna ilişkin bazı hükümlerinin yeni hükümet
sisteminin gerekleri doğrultusunda yeniden ele alınması gerekecektir. 

Yargının tarafsızlığı, yargının bağımsızlığı
ve hakimlik teminatları gibi temel bir ilke olarak Anayasaya eklenmiştir.
Yargının bağımsızlığı ile yakın ilişkili olan tarafsızlık kavramının Anayasada
açıkça yer almasa da çok sayıda kanunda yer bulduğunu görmekteyiz. Ayrıca insan
hakları sözleşmelerinde ve AİHM kararlarında tarafsız mahkeme kavramı adil
yargılanma hakkının önemli bir unsuru olarak kabul edilmektedir. Bu açıdan
tarafsızlığın anayasaya eklenmesi yerinde olmuştur.

Askeri yargının kaldırılması uzun
süredir konuşulmaktaydı ve yeni anayasa çalışmalarında bu konuda genel bir
görüş birliği oluşmuştu. Bu sebeple hem askeri yüksek yargının hem de ilk
derece askeri mahkemelerin kaldırılması konusunda herhangi bir tartışma
olmamıştır.

Hakimler ve Savcılar Kurulunun oluşumunda adliyelerde yapılan seçimlerin
kaldırılması adliyeleri siyasallaştırması ve kamplaşmaya sebep olması sebebiyle
yerinde olmuştur. Ancak Kurulun oluşumunda yargı organlarına hiç yer
verilmemesi ve tamamen TBMM ve Cumhurbaşkanının yetkili olması eleştirilere
sebep olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anayasa değişikliği, Cumhurbaşkanlığı sisteminde yargı, yargının tarafsızlığı, Hakimler ve Savcılar Kurulu, askeri yargı

(Regulations About The Judiciary On The Law No 6771)

Öz

Kaynakça

• ALİEFENDİOĞLU Yılmaz, “Anayasa, Yargı ve Yüksek Mahkemeler”, Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara, 2001, s.781-805.
• DEMİRAĞ Fahrettin, “Anayasal Bir Kurum Olarak Askeri Yargı ve Anayasa Önerileri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 75, 2008, s.210-266.
• ERDEM Fazıl Hüsnü ve Vahap Coşkun, Askeri Yargı ve Askeri Vesayet, SETA Analiz, Ankara, 2009.
• ERDEM Kasım ve Mehmet SOLAK, “Bazı Ülkelerde Yargı Konseylerinin Oluşumu ve Görevleri”, Yasama Dergisi, S:13, Eylül-Aralık, 2009, s.123-143.
• GÖLCÜKLÜ Feyyaz ve A. Şeref Gözübüyük, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007. GÖNENÇ Levent, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı – Anayasa Çalışma Metinleri – 3, TEPAV, Ankara, 2011.
• GÖNENÇ Levent, Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Yargı Kurulları – Anayasa Çalışma Metinleri-4, TEPAV Yayınları, Ankara, 2011.
• İNCEOĞLU Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2008.
• İŞTEN İnanç, “Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2014, 13(2), s.285-313.
• KAPTIKAÇTI Beyhan vd, “Yargı”, Karşılaştırmalı Anayasa Çalışmaları, TBMM Yayınları, Ankara, 2012.
• KARDAŞ Ümit “Yargı Reformu Çerçevesinde Askeri Yargıya İlişkin Sorunlar”, Yargısal Düğüm: Türkiye’de Anayasa Reformuna İlişkin Değerlendirme Ve Öneriler, Editör: Serap Yazıcı, TESEV Yayınları, İstanbul, 2010.
• KÜÇÜK Adnan, “Yargı Bağımsızlığını Tamamlayan Bir İlke: Yargının Tarafsızlığı”,Leges Anayasa Ve İdare Hukuku Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2014.
• KAYNAK Ali Osman, “Uluslararası Sözleşmeler Işığında “Adil Yargılanma Hakkı” ve İç Hukukumuzla Karşılaştırması”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 65, Sayı: 1, Kış 2007, s.120-143.
• ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin yayınları, Ankara, 2009.
• ÖDEN Merih, “Anayasa Yargısında Yargıcın Davaya veya İşe Bakamaması” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 43, Sayı: 1, 1993, s.61-124.
• TANÖR Bülent, Türkiye’de Demokratikleşme Perspektifleri, TÜSİAD Yayınları, İstanbul, 1997.
• Yılmaz Halid, Türkiye’nin Yargı Bağımsızlığına İlişkin Sorunları, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2009.
• Abdurrahman Eren, “Başkanlık Sistemi 2: Yargı Alanında Yapılan Değişiklikler”, (Konuluş tarihi: 18 Şubat 2017) http://kanuniesasi.com/index.php/kose-yazilari/38-baskanlik-sistemi-2-yargi-alaninda-yapilan-degisiklikler
• HAK-İŞ Konfederasyonu Anayasa Önerisi, Hak-İş Yayınları, Ankara, 2011.
• Özgürlükçü, Eşitlikçi Demokratik ve Sosyal Yeni Bir Anayasa İçin Temel İlkeler, DİSK Yayınları No:57, Ankara, 2009.
• Türkiye Barolar Birliği Anayasa Önerisi, TBB Yayınları, Ankara, 2001.
• Vesayetsiz ve Tam Demokratik Bir Türkiye İçin İnsan Onuruna Dayanan Yeni Anayasa, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara, 2011.
• Council of Europe, Opinion no.10(2007) of the Consultative Council of European Judges (CCJE) to the Attention of the Committee of Ministers of the Council of Europe on the Council for the Judiciary at the Service of Society, adopted by the CCJE at its 8th meeting (Strasbourg, 21-23 November 2007) https://www.euromed-justice.eu/en/system/files/CCJEOpinion10.pdf
• Venice Comission, Judicial Appointments, Report adopted by the Venice Commission at its 70th Plenary Session (Venice, 16-17 March 2007), http://www.venice.coe.int/webforms/documents/CDL-AD(2007)028.aspx
• Venice Comission, Report on The Independence Of The Judicial System Part I: The Independence of Judges, Adopted by the Venice Commission at its 82nd Plenary Session (Venice, 12-13 March 2010) http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)004-tur
• Venice Comission, On the Amendments to the Constitution Adopted by the Grand National Assembly on 21 January 2017 and to Be Submitted to a National Referendum on 16 April 2017, Adopted by the Venice Commission at its 110th Plenary Session (Venice, 10-11 March 2017),
• http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=cdl-ad(2017)005-e İsmail Saymaz, “HSYK Seçimlerini Ülkücüler mi Kazandı?” Radikal Gazetesi, 14.10.2014.
• “HSYK’da 8 asıl üye Yargıda Birlik’ten” Milliyet Gazetesi, 13.10.2014.
• “Anayasa Komisyonu Üçüncü Toplantıda Dağıldı”, Milliyet Gazetesi, 17 Şubat 2016.
• “Anayasa Değişikliği Yeniden Gündemde”, Anadolu Ajansı, 10 Ağustos 2016.
• “Mini Anayasa Paketi... Komisyon 7 Maddede Uzlaşmaya Vardı”, Star Gazetesi, 23 Eylül 2016.