ÖZEL EĞİTİM VE OÇEM SINIFLARINDA ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMU

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 53 - 65, 30.06.2017

Süleyman Akkaş

Öz

Bu çalışmanın amacı İzmir ilinde Millî Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı
okullarda özel eğitim ve OÇEM (Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi) sınıflarında
görev yapan öğretmenlerin iş doyumu düzeylerini belirlemek ve bunun çeşitli
faktörler açısından farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Bu çalışma
betimsel tarama modelinde bir araştırmadır. Araştırmanın verileri Kuzgun, Sevim
ve Hamamcı (2005) tarafından geliştirilen “Mesleki Doyum Ölçeği” kullanılarak
2013-2014 eğitim-öğretim yılında İzmir ili merkez ilçelerinde özel eğitim ve
OÇEM sınıflarında görev yapan 100 öğretmenden toplanmıştır. Veriler SPSS 17 paket
programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonuçları, özel eğitim ve OÇEM
öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin oldukça yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.
Ayrıca, öğretmenlerinin mesleki doyum düzeylerinin onların cinsiyetlerine ve
eğitim düzeylerine göre anlamlı farklılık gösterdiği; ancak okutmakta oldukları
sınıf türü, mesleki kıdemleri, mezun oldukları program ve özel eğitim / OÇEM sınıfında
çalışma nedenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği anlaşılmaktadır. Elde
edilen bulgular alan yazın doğrultusunda tartışılarak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, OÇEM, iş doyumu

Kaynakça

• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166. Akçin, N., Teyyare, B. Ç. ve Mandan, S. (2014). Bağımsız otistik çocuklar eğitim merkezinde yaşanan sorunların öğretmen görüşlerine dayalı olarak incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 61-84. Akın, U. ve Koçak, R. (2007). Öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 13(3), 353-370. Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental health disorders: DSM-5 (5th ed.). Washington, DC. Buluç, B. ve Demir, S. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Journal of Kirsehir Education Faculty, 16(1), 289-308. Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P. ve Malone, P. S. (2006). Teachers' self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students' academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44(6), 473-490. Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2005). Research methods in education. New York: Routledge. Çelik, V. (1998). Alan dışından gelen sınıf öğretmenlerinin örgütsel sosyalizasyonu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(14), 191-208. Diken, İ. H. (2012). Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. Ankara: PegemA Yayınları. Doğan, Ü. ve Aslan, H. (2016). Özel eğitim kurumlarında çalışan müdürlerin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 51-68. Erdönmez-Bayrak, A. (2004). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin iş doyumları ile benlik tarımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Er-Sabuncuoğlu, D. M. (2016). Otizm bilgi düzeyi: okul öncesi eğitimcileri. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 3(1), 28-54. Eser, Ş. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinde iş doyumu, meslektaş ilişkileri ve okul idaresi desteği arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Tekirdağ ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale. Evans, L. (1998). Teacher morale, job satisfaction and motivation. London: Paul Chapman. Farrel, M. (2009). Foundations of special education: an ıntroduction. USA: Wiley-Blackwell Publishing. Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172. Gençtürk, A. ve Memiş, A. (2010). An investigation of primary school teachers’ teacher efficacy and job satisfaction in terms of demographic factors. Elementary Education Online, 9(3), 1037-1054. Güleç-Aslan, Y., Özbey, F. ve Cihan, H. (2014). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin sorunları ve ihtiyaçları. Vaka çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(31), 639-654. Günbayı, İ. ve Toprak, D. (2010). A comparison of primary school teachers and special primary school teachers’ job satisfaction levels. Elementary Education Online, 9(1), 150-169. Gündüz, H. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Gaziantep ili örneği). Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep. Karaköse, T. ve Kocabaş, İ. (2006). Özel ve devlet okullarında öğretmenlerin beklentilerinin iş doyumu ve motivasyon üzerine etkileri. Journal of Theory & Practice in Education (JTPE), 2(1), 3-14. Kayhan, H. N. (2008). İlköğretim okulları I. kademede görev yapan sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim programlarını kabullenmişlik düzeyleri ve mesleki doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kılıç, S. ve Gümüşeli, A. İ. (2010). Job satisfaction levels of university teaching staff working for vocational schools of foundation universities in Istanbul. Journal of the School of Business Administration, Istanbul University, 39(2), 290-309. Kılıç, S., Tanrıkulu, T. ve Uğur, H. (2013). Job satisfaction and social comparison levels of teachers working for state schools. International Journal of Human Sciences, 10(1), 760-779. Kırcı-Çevik, N. K. ve Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126-145. Koruklu, N., Feyzioğlu, B., Özenoğlu-Kiremit, H. ve Aladağ, E. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13)25, 119-137. Koustelios, A. D. (2001). Personal characteristics and job satisfaction of Greek teachers. International Journal of Educational Management, 15(7), 354-358. Kulaksızoğlu, A. (2007). Özel Eğitimin Tarihçesi ve Türkiye’deki Durumu. Özürlüler’07 Kongre Sergi ve Sosyal Etkinlikleri, 10. Kuzgun, Y. ve Bacanlı, F. (2005). Rehberlik ve Psikolojik Danışmada Kullanılan Ölçme Araçları ve Programlar Dizisi: 3. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kuzgun, Y., Sevim, S. ve Hamamcı, Z. (2005). Mesleki doyum ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 11, 14–18. Liua, X. S. ve Ramsey, J. (2008). Teachers’ job satisfaction: Analyses of the teacher follow-up survey in the United States for 2000–2001. Teaching and Teacher Education, 24(5), 1173-1184. Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology içinde (s. 1297-1349). Chicago: Rand McNally. Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2004). Millî eğitim bakanlığı otistik çocuklar eğitim merkezleri yönergesi. Tebliğler Dergisi (Aralık 2004, 2567), Retrieved July 1, 2017 from file:///C:/Users/HP/Downloads/2567-_aralk_2004.pdf. Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). Millî eğitim bakanlığı özel eğitim ve rehberlik hizmetleri yönetmeliği. Tebliğler Dergisi (Temmuz 2013, 2671), Retrieved July 1, 2017 from file:///C:/Users/HP/Downloads/2670_temmuz.pdf Ordu, A. (2016). Lise öğretmenlerinin iş doyumları ve bireysel performansları arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(36), 1-19. Oshagbemi, T. (2000). Gender differences in the job satisfaction of university teachers. Women in Management Review, 15(7), 331-343. Sencer, M. ve Yakut, I. (1984). Toplum Bilimlerde Yöntem. İstanbul: Onur Basımevi. Sevimli, F. ve İşcan, Ö. F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu. Ege Academic Review, 5(1), 55-64. Sinan, L. (2008). Resmi ve özel ilköğretim okulları 2. kademe branş öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması (Sarıyer ilçesi örneği). Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul. Somech, A. ve Drach-Zahavy, A. (2000). Understanding extra-role behavior in schools: The relationships between job satisfaction, sense of efficacy, and teachers’ extra-role behavior. Teaching and Teacher Education, 16(5), 649-659. Sönmezer, M. G. ve Eryaman, M. Y. (2008). Kamu ve özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş tatmin düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4(2), 189-212. Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 142-167. Şenol, Ş. (2012). Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları. Tack, M. W. ve Patitu, C. L. (1992). Faculty job satisfaction: Women and minorities in peril. ASHE-ERIC Higher Education Report No. 4, The George Washington University, School of Education and Human Development, Washington, DC. Taşdan, M. ve Tiryaki, E. (2010). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 33(147), 54-70. Tohum Otizm Vakfı. (2012). Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir? Erişim adresi: https://www.tohumotizm.org.tr/otizm-spektrum-bozuklugu-nedir. (Erişim tarihi: 1 Temmuz 2017). Wright, B. E. ve Davis, B. S. (2003). Job satisfaction in the public sector the role of the work environment. The American Review of Public Administration, 33(1), 70-90. Yaman, Ç. (2009). Job satisfaction levels of formative physical education teachers. International Journal of Human Sciences, 6(1), 683-711. Yıldız, N. G., Melekoğlu, M. A. ve Paftalı, A. T. (2016). Türkiye’de özel eğitim araştırmalarında eğilimler. İlköğretim Online, 15(4), 1076-1089. Yılmaz, A. ve Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(2), 277-394.