ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNİN GİRİŞİMCİLİK VE YENİLİKÇİLİK DÜZEYLERİ: BETİMSEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 76 - 98, 30.12.2021

Afife Demir Kevser Gunes Metin İbrahim Hakan Karataş

Öz

Günümüz eğitim sistemlerinde yenilikçilik ve girişimcilik özelliklerinin önemi artmaktadır. Eğitim kurumlarında bu özellikleri benimseyerek öğrencilerine rehberlik eden ve her türlü öğretimsel süreçte bu kazanımlara kaynaklık edecek uygulamaları yürütmekte olan öncü kişiler de öğretmenlerdir. Bu nedenle; öğrencilerin farklı disiplinler ile tanıştıkları ve gelecek eğitim yaşantılarında büyük rolü olan ortaokul seviyesinde görev yapan öğretmenlerimizin yenilikçilik ve girişimcilik düzeylerinin belirlenmesi önemlidir. Bu araştırma; ortaokul öğretmenlerinin yenilikçilik ve girişimcilik düzeylerini belirlemek amacıyla nicel araştırma desenlerinden biri olan “ilişkisel tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırma örneklemini İstanbul ilinin Kartal ilçesinde 2014-2015 eğitim-öğretim yılında resmi ortaokullarda görev yapan 225 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Kılıçer ve Odabaşı (2010) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Bireysel Yenilikçilik Ölçeği” ile Sünbül ve Yılmaz (2009) tarafından geliştirilen “Girişimcilik Ölçeği” kullanılmıştır. Sonuçları değerlendirmede, cinsiyet, yaş, branş, mesleki kıdem, okul türü ve eğitim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık olup olmadığı, istatistiksel testler ile sınanmıştır. Araştırmada elde edilen bulguların analizi sonucunda öğretmenlerin yenilikçilik düzeyleri incelendiğinde; “sorgulayıcı” kategorisinde ve orta seviyede yenilikçi oldukları, girişimcilik düzeyleri incelendiğinde de “yüksek girişimci” oldukları, öğretmenlerin yenilikçilik puanları ile girişimcilik puanları arasında orta düzeyde pozitif yönde bir ilişki olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yenilikçilik, Girişimcilik, Öğretmen, Eğitim, Ortaokul

Kaynakça

• Abbak, Y. (2018). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme yeterlikleri ile yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Van.
• Akdemir, M. (2019). Coğrafya öğretmenlerinin girişimcilik özellikleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Akdeniz, M. Y. (2020). İnovasyon eğitim programının öğretmenlerin bireysel yenilikçilik davranışlarına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Konya.
• Aktaş, Z. (2020). Ortaokul matematik öğretmenlerinin Eğitim Bilişim Ağını kullanma durumları ve bireysel yenilikçilik özellikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Armut, B., ve Kılınç, M. (2018). 4. Sınıf sosyal bilgiler öğretmenliği adaylarının girişimcilik becerisi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 4(1), 39-56.
• Arpacı, İ. (2015). Eğitim fakültesinde verilen girişimcilik dersinin öğretim etkinliğinin öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 138-154.
• Arruti, A. ve Castro, J.P. (2020). International entrepreneurship education for pre-service teachers: a longitudinal study. Education+ Training, 62(7/8), 825-841.
• Aslan, H. ve Kesik, F. (2018). Lise öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik özelliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Journal of Human Sciences, 15(4), 2215-2228.
• Anagün, Ş. S. ve Atalay, N. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının girişimcilik becerisine ilişkin yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 298-313.
• Aydoğmuş, M. (2019). Öğretmen adaylarının sosyal girişimcilik özelliklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 23(80), 339-352.
• Çetin, A. (2020). Öğretmenlerin bireysel yenilikçilikleri ile öğrenci merkezli öğretim yöntem ve tekniklerini kullanmaya yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 1-20.
• Çetin, O. ve Taşdemi̇r, Ö. (2017). Girişimcilik kapasitesi ve bireysel yenilikçiliğin girişimcilik niyeti üzerine etkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(3), 76-87.
• Valenciano, J.P., Toril, J.U. ve Real, J. L.R. (2019). Entrepreneurship and Education in the 21st Century: Analysis and Trends in Research. Journal of Entrepreneurship Education, 22(4), 1-20.
• Deveci, İ. (2018). Fen Bilimleri öğretmenlerinin farkındalıkları, tecrübeleri ve mevcut çabaları: Girişimcilik kavramı örneği. Ondokuz Mayis University Journal of Education, 37(1), 1-20.
• Deveci, İ. ve Çepni, S. (2014). Fen bilimleri öğretmen eğitiminde girişimcilik. Journal of Turkish Science Education, 11(2), 161-188.
• Doğan, S. ve Toyoğlu, A.Ç. (2019). Okullarda hayat boyu öğrenme yeterlilikleri: Nitel bir durum çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1325-1348.
• Eskici, G.Y. ve Özsevgeç, D. (2020). Fen Eğitimi Anabilim Dalı’ndaki akademisyenlerin girişimcilik eğilimlerinin belirlenmesi. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 3(2), 80-97.
• Genç, K. Y. (2019). Eğitim sisteminin girişimcilik davranışı üzerindeki etkisi: Finlandiya örneği, ISAS WINTER-2019, 4(8), 259-266.
• Gilbert, A., McCutcheon, S.T., ve Knewstubb, B. (2020). Innovative teaching in higher education: Teachers’ perceptions of support and constraint. Innovations in Education and Teaching International, Jan. 2020, 1-12.
• Goldsmith, R. E. ve Foxall, G. R. (2003). The measurement of innovativeness. In L. V. Shavinina (Ed.), International handbook on innovation (321–330). Oxford: Elsevier Science.
• İncebacak, B. B., Tungaç, A. S. ve Yaman, S. (2018). Sınıf öğretmenlerinin gözünden eğitimde yenilik ve inovasyon kavramlarına bir bakış: Metafor analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 3(2), 19-29.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar-ilkeler-teknikler (15. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kartal, Ö. (2018). Kişilik özelliklerinin girişimcilik eğilimi ile ilişkisi: Kastamonu Üniversitesi İİBF örneği. The International New Issues in Social Sciences, 6(1), 39-53.
• Kaya, S. (2017). Biyoloji öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı. Diyarbakır.
• Kılıçer, K. ve Odabaşı, H. F. (2010). Bireysel yenilikçilik ölçeği (BYÖ): Türkçe ’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, (38), 150-164.
• Kocasaraç, H. (2018). Fen ve sosyal bilimler lisesi öğretmenlerinin yenilikçilik durumlarının değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Konokman, G.Y., Yokuş, G. ve Yelken, T.Y. (2016). Yenilikçi materyal tasarlamanın sınıf öğretmeni adaylarının yenilikçilik düzeylerine etkisi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(3), 857-878.
• Köken, O. (2020). Öğretmenlerin fen, mühendislik ve girişimcilik uygulamalarındaki yeterlilikleri, sorunları ve çözüm önerileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı, Kırıkkale.
• Köstekçi, E. (2016). Öğretmen Adaylarının Girişimcilik Özellikleri ile Yaratıcı Düşünme Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı, Bartın.
• Leino, J.S., Ruskovaara, E., Ikavalko, M., Mattila, J. ve Rytkola, T. (2010). Promoting entrepreneurship education: The role of the teacher? Education+Training, 52(2), 117-127.
• Mazlum, Ş. (2020). Fen bilimleri öğretmenlerinin mühendislik, tasarım ve girişimcilik becerileri hakkındaki görüş ve uygulamaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Zonguldak.
• Memduhoğlu, H. (2017). Öğretmen adaylarının girişimcilik düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 297-307.
• OECD (2018). The future of education and skills. Education 2030, https://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20(05.04.2018).pdf (24 Aralık 2020 tarihinde erişildi).
• Othman, N. (2016). Exploring the ınnovative personality characteristics among teachers. International Education Studies, 9(4), 1-8.
• Özbi̇len, F, Canbulat T ve Çeki̇ç, O. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının özyeterlik ve sosyal girişimcilik düzeylerinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (50), 274-297.
• Öztürk, E., Önder, A. ve Yıldırım, E.G. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının girişimcilik özelliklerinin ve eleştirel düşünme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Individual Differences in Education, 1(2), 89-107.
• Öztürk, M. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile yansıtıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Sakarya Üniversitesi Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bartın.
• Öztürk, Z.Y. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeyleri ve bu düzeylere etki eden etmenlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Öztürk, Z. Y., Summak, M. S. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin bireysel yenilikçiliklerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 844-853.
• Patterson, F., Kerrin, M., ve Roissard, G.G. (2009). Characteristics and behaviours of innovative people in organisations. Literature review prepared for the NESTA Policy & Research Unit, 1-63.
• Saraç, M. (2019). Öğretmenlerin yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı. Denizli.
• Solmaz, İ. (2019). Öğretmenlerin bireysel yenilikçilik düzeyleri ile teknopedagojik eğitim yeterlikleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı. Sakarya.
• Sönmez, V. (2017). Gelecekteki olası eğitim sistemleri ve bazı araştırmalar (4. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sünbül, A. ve Yılmaz, E. (2009). Üniversite öğrencilerine yönelik girişimcilik ölçeği geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21, 193-202.
• Şahin, A. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının tamamlayıcı ölçme araçları farkındalıkları ile girişimcilik ve yenilikçilik düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Kırşehir.
• Tuysuz, F. G. (2017). Resmi ortaokul öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeyleri ile örgütsel yaratıcılık algı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Manisa ili Salihli ilçesi örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Planlaması Anabilim Dalı, İstanbul.
• Uygun, K. ve Er, A. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin girişimcilik özelliklerinin incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 136-157.
• Yapıcı, İ. ve Kaya, S. (2020). Biyoloji öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeylerinin İncelenmesi (Diyarbakır ili örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 348-362.
• Yavuz, C. ve Karadeniz, C. B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin motivasyonunun iş tatmini üzerine etkisi. Journal of International Social Research, 2(9), 507- 5119.
• Yenice, N. ve Yavaşoğlu, N. (2018). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bireysel yenilikçilik düzeyleri ile bireysel yaratıcılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 107-128.
• Yenice, N. ve Tunç, G. A. (2019). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile bireysel yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 753-765.
• Yılmaz, H. ve Kocasaraç, H. (2010). Hizmetiçi öğretmen eğitiminde yeni bir yaklaşım: yenilikçi öğretmenler programı ve değerlendirmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 51-64.
• Yirci, R. (2017). Öğretmen profesyonelliğinin önündeki engeller ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 503-522.
• Yüksel, R. (2020). Fen bilimleri öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeyi, yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile STEM uygulamaları öz yeterlik algıları ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.