ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN FİNANSAL OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 1 - 16, 29.12.2024

Ali Kemal Aydoğdu , Abdülkadir Tuna

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul düzeyinde eğitim görmekte olan öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeylerini, PISA araştırmalarında kullanılan finansal bağlamdaki problem durumlarına benzer problemler kullanılarak ölçmek ve elde edilen verilerin öğrencilerin sosyo-demografik özellikleri ve ders başarı puanlarına göre farklılaşmalarını incelemektir. Nicel araştırma yöntemlerinden tarama araştırması modelinde gerçekleştirilen bu çalışmada 35 yedinci sınıf ve 300 sekizinci sınıf düzeyinde öğrenim görmekte olan ortaokul öğrencisinin finansal okuryazarlık düzeyleri, PISA araştırmalarında kullanılan finansal bağlamdaki sorular incelenerek oluşturulan problem durumlarıyla ölçülmüştür. Ardından katılımcıların finansal okuryazarlık puanları; öğrencilerin anne ve babalarının eğitim düzeyleri, Türkçe ve matematik derslerindeki başarı puanları değişkenleri açısından istatistiki testler aracılığıyla incelenmiştir. Yapılan finansal okuryazarlık başarı testinde katılımcılar 100 puan üzerinden ortalama 43,625 puanlık bir performans göstermişlerdir. Katılımcıların finansal okuryazarlık düzeylerinin annelerinin ve babalarının eğitim düzeyleri, Türkçe ders başarıları ve matematik dersi başarılarına göre anlamlı bir biçimde farklılık gösterdiği görülmüştür. Yapılan analizler sonucunda katılımcıların anne ve baba eğitim düzeyleri arttıkça bireylerin finansal okuryazarlık puanlarının genel olarak artış gösterdiği görülmektedir. Matematik ve Türkçe ders başarılarının artmasıyla birlikte de finansal okuryazarlık puanlarının artma eğilimde olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

finansal beceri, finansal okuryazarlık, finansal bilgi, pisa

Kaynakça

• Alkaya, A. & Yağlı, İ. (2015). Finansal okuryazarlık, finansal bilgi, davranış ve tutum: nevşehir hacı bektaş veli üniversitesi iibf öğrencileri üzerine bir uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), 585-599.
• Ansong, A. & Gyensare, M. A. (2012). Determinants of university working-students' financial literacy at the University of Cape Coast, Ghana. International Journal of Business and Management, 7(9), 126.
• Atkinson, A. & Messy, F. A. (2012). Measuring financial literacy: Results of the oecd/ınternational network on financial education (INFE) Pilot Study. Bayram, S. S. (2015). Finansal okuryazarlık ve para yönetimi davranışları: anadolu üniversitesi öğrencileri üzerine uygulama. Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, 2 (2),105-135.
• Contuk, F. Y. (2018). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık durumunu etkileyen faktörler üzerine bir araştırma: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 77, 115-136.
• Dursun, Y. (2021). A Research on college students' financial literacy level: A case of Yeditepe University - Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık seviyesi üzerine bir araştırma: Yeditepe Üniversitesi örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erkılıç, A. (2019). Lise öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyleri ve matematik ders başarıları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sakarya.
• Gökmen, H. (2012). Finansal okuryazarlık. Hiperlink Yayınları, İstanbul.
• Güvenç, H. (2017). Öğretim programlarımızda finansal okuryazarlık. Elementary Education Online, 16(3), 935-948.
• Kaiser, T., Lusardi, A., Menkhoff, L. & Urban, C. (2022). financial education affects financial knowledge and downstream behaviors. Journal of Financial Economics, 145(2), 255-272.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Kocabıyık, T. & Teker, T. (2018). Finansal okuryazarlık: Süleyman Demirel üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 117–144.
• Koç, M., Öztelli, Y., Koç, M. A., & Koçak, E. (2022). Lise öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin matematik tutumu, başarısı ve demografik özellikler ile ilişkisi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 6(1), 48-67.
• Lusardi, A. (2019). financial literacy and the need for financial education: evidence and ımplications. Swiss Journal of Economics and Statistics, 155(1), 1-8.
• Lusardi, A. & Messy, F. A. (2023). The ımportance of financial literacy and ıts ımpact on financial wellbeing. Journal of Financial Literacy and Wellbeing, 1(1), 1-11.
• Lusardi, A., Michaud, P. C. & Mitchell, O. S. (2017). Optimal financial knowledge and wealth ınequality. Journal of political Economy, 125(2), 431-477.
• Lusardi, A., Mitchell, O. S. & Curto, V. (2010). Financial literacy among the young. Journal Of Consumer Affairs, 44(2), 358-380.
• Mancebón, M. J., Ximénez-de-Embún, D. P., Mediavilla, M., Gómez-Sancho, J. M. (2019). Factors that ınfluence the financial literacy of young Spanish consumers. International Journal of Consumer Studies, 43(2), 227–235.
• Noctor, M., Stoney, S. & Stradling, S. (1992). Financial literacy: a discussion of concepts and competences of financial literacy and opportunities for ıts ıntroduction into young people’s learning. National Foundation for Educational Research.
• OECD (2005). Recommendation on principles and good practices for financial education and awareness.
• OECD (2019). PISA 2018 Assessment and analytical framework, PISA, OECD Publishing, Paris.
• OECD (2023). PISA 2022 Assessment and analytical framework, PISA, OECD Publishing, Paris.
• Özdemir, A., Temizel, F., Sönmez, H. & Er, F. (2015). Financial literacy of university students: A case study for Anadolu University, Turkey. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(24), 97-110.
• Sönmez, Y. & Kılıç, E. (2020). Finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Kastamonu Üniversitesi örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 479-497.
• Şahin, M. & Barış, S. (2017). Finansal okuryazarlık ve tasarruf davranışları: kamu çalışanları üzerine bir inceleme. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 77-103.
• Şayan, N. & Yakut, S. (2022). Ortaokul öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Çanakkale Merkez örneği. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 23-34.
• TCMB (2011). Dünyada ve Türkiye’de finansal hizmetlere erişim ve finansal eğitim.
• TCMB (2023). Terimler sözlüğü, Erişim Adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/ connect/tr/tcmb+tr/main+menu/banka+hakkinda/egitim-akademik/terimler+sozlugu (26 Temmuz 2023 tarihinde erişim sağlanmıştır).
• TCMB (2023b). Erişim Adresi: https://herkesicin.tcmb.gov.tr (22 Ağustos 2023 tarihinde erişim sağlanmıştır).
• Teravainen-Goff, A. & Clark, C. (2019). Reading and financial capability: exploring the relationships. a national literacy trust research report. National Literacy Trust.
• URL-1 (2024). https://tymm.meb.gov.tr/ortak-metin
• URL-2 (2024). https://finansalokuryazarlik.spl.com.tr