Romantik Poetikanın Romantik Reddiyesi ve Edebî Arayışlar Bağlamında Sabahattin Ali’nin “Kurtarılamayan Şaheser” Öyküsü

Yıl 2022, , 81 - 93, 30.09.2022

Gülsün Nakıboğlu

https://doi.org/10.32579/mecmua.1151380

Öz

Sabahattin Ali, Türk Edebiyatı’nda önce öyküleriyle kendine yer bulmuş ve tanınmıştır. Öykü yanında roman, şiir ve tiyatro türünde de eserleri vardır. Sabahattin Ali, ilk öykülerini Romantizm tesirinde verir. Özellikle 1930’a kadar yazdığı öyküler romantik olmaları sebebiyle çoğunlukla görmezden gelinmektedir. İlk öykü kitabı Değirmen’de yer alan ve 1929’da yazılan “Kurtarılamayan Şaheser” adlı öyküsü de bunlardan biridir. Öyküde genç bir şairin sevgilisinin isteği üzerine bir şaheser yazmak üzere çıktığı yolculuklardaki edebî arayışları ve bu zorlu yolculuklarda geçtiği edebî aşamalar anlatılmaktadır. Öykü, bir sanatçının sanat hayatında geçtiği aşamaları göstermesiyle Küntslerromanlara benzemektedir. Romantizmin tüm unsurlarının bilinçli bir şekilde yerleştirildiği öykü bir taraftan da güçlü ironisiyle romantik poetikaya ve romantik tine yönelik bir reddiye özelliği arz etmektedir. Bu reddiye Romantizmin araçlarını kullandığı için romantik bir reddiye olarak okunmaya müsaittir. Makalede öyküdeki edebî arayışlar ve örtük şekilde anlatıcı vasıtasıyla öyküye yerleştirilen romantik reddiye ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Öykü, Sabahattin Ali’nin sanat yaşamının devamında kendisine çizdiği yol haritasının başlangıcına işaret etmesi açısından ayrıca önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, öykü, poetika, Romantizm, Küntslerroman

Kaynakça

• Akpınar, S. (2018). Realizm. H. Akyıldız, T. Açık, İ. Atalay, İ. Şahin, S. Akpınar, & H. B. Akyıldız (Ed.) içinde, Batı edebiyatı akımlar 1 ( s. 171-188). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Aliyazıcıoğlu, H. (2007). Kenan Hulûsi Koray'ın edebî kişiliği ve hikâyelerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı.
• Ataç, N. (2014). Değirmen. Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştiriler (s. 415-418). içinde YKY.
• Belge, M. (2011). Sonsöz. J. Joyce içinde, Sanatçının bir genç adam olarak portresi (M. Belge, Çev., 4 b., s. 277-295). İletişim Yayınları.
• Bezirci, A. (2007). Sabahattin Ali: yaşamı, kişiliği, sanatı, hikâyeleri, romanları (2. Baskı). Evrensel Basım Yayın.
• Bezirci, A. (2014). Sabahattin Ali'nin hikâyelerinde yapı. F. Ali, A. Özkırımlı, & S. Sönmez (Ed.) içinde, Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştiriler (s. 442-448). YKY.
• Dellaloğlu, B. F. (2010). Romantik muamma. Ayrıntı Yayınları.
• Ergülen, H. (2019). Sait ile Sabahattin: Sait Faik Abasıyanık ile Sabahattin Ali üzerine yazılar. Kırmızı Kedi Yayınları.
• Günyol, V. (2014a). Kıyaslama yoluyla Sabahattin Ali'nin sanatı. F. Ali, A. Özkırımlı, & S. Sönmez (Ed.) içinde, Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştiriler (s. 192-195). YKY.
• Günyol, V. (2014b). Sabahattin Ali'nin hikâyeciliği ve romancılığı. F. Ali, A. Özkırımlı, & S. Sönmez (Ed.) içinde, Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştiriler (s. 425-430). İstanbul: YKY.
• Goethe, J. W. (1996). Genç Werther'in acıları. (N. Ülner, Çev.). Öteki Yayınevi.
• Gonçarov, İ. A. (2012). Oblomov. (E. Altay, Çev.). İletişim Yayınları. Hugo, V. (2018). Cromwell önsözü'nden. H. Akyıldız, T. Açık, İ. Atalay, İ. Şahin, S. Akpınar, & H. B. Akyıldız (Ed.) içinde, Batı edebiyatı akımlar 1 (H. B. Akyıldız, Çev., s. 21-23). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Huyugüzel, Ö. F. (2018). Eleştiri terimleri sözlüğü. Dergâh Yayınları.
• İleri, S. (2014). Sabahattin Ali'nin hikâyeleri. F. Ali, A. Özkırımlı, & S. Sönmez (Ed.) içinde, Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştiriler (s. 431-441). YKY.
• İlhan, N. (2012, Kış). Yabancılaşma olgusu ve Kürk Mantolu Madonna romanı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20), 41-59.
• Joyce, J. (2011). Sanatçının bir genç adam olarak portresi (4. Baskı). (M. Belge, Çev.). İletişim Yayınları.
• Kefeli, E. (2009). Metinlerle batı edebiyatı akımları (2. Baskı). Akademik Kitaplar.
• Kolcu, A. (2012). Dandizm ve Türk Edebiyatında dandy. Salkımsöğüt Yayınları.
• Korkmaz, M. (2011). Mitoloji sözlüğü. Alter Yayınları.
• Korkmaz, R. (1997). Sabahattin Ali: İnsan ve Eser. YKY.
• London, J. (2014). Martin Eden. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Orhan Şaik. (2014). Değirmen. F. Ali, A. Özkırımlı, & S. Sönmez (Ed.) içinde, Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştiriler (s. 412-414). YKY.
• Propp, V., & Meletinski, E. M. (2011). Masalın biçimbilimi ve "olağanüstü masalların dönüşümleri", "masalın yapısal ve tipolojik incelemesi" (2. Baskı). (M. Rifat, & S. Rifat, Çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sönmez, S. (2014). Sabahattin Ali'nin sanat ve edebiyata bakışı. F. Ali, A. Özkırımlı, & Sönmez Sevengül (Ed.) içinde, Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştiriler (s. 196-202). YKY.
• Sabahattin Ali. (2015). Değirmen (20 b.). (O. Tapınç, Ed.). YKY.
• Sabahattin Ali. (2020a). Bütün Öyküleri-4. Aperatif Kitap.
• Sabahattin Ali. (2020b). Bütün Öyküleri-1. Aperatif Kitap.
• Silberer, H. (1971). Hidden symbolism of alchemy and the occult arts. (S. E. Jelliffe, Çev.). Dover Publications.
• Szerb, A. (2008). Dünya yazın tarihi. (V. Yıldırım, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları.
• Tatarlı, İ. (2014). Sabahattin Ali hayatı, kişiliği ve yaratıcılığına genel bir bakış. F. Ali, A. Özkırımlı, & S. Sönmez (Ed.) içinde, Sabahattin Ali: anılar, incelemeler, eleştirel (s. 151-183). YKY.
• Urgan, M. (2010). İngiliz Edebiyatı tarihi (6 b.). (E. Ermert , & P. Çelikel, Ed.). YKY.
• Yalçın, M. (Ed.). (2010). Tanzimat'tan bugüne edebiyatçılar ansiklopedisi (3. Baskı, Cilt 2). YKY.