TÜRKİYE VE ABD’DE MÜKELLEF HAKLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2016, Sayı: 2 - Güz, 66 - 75, 25.12.2016

Mustafa Erkan Üyümez Aytül Bişgin

Öz

Son yıllarda,
gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde mükellef haklarının önemi gün geçtikçe
artmaktadır.

Özellikle son
çeyrek yüzyılda yapılan vergi reformlarında, vergi yönetiminin mükelleflere
yönelik tutum ve davranışlarında değişikliğe gidilmiş ve daha kolaylaştırıcı ve
yapıcı bir tutum benimsenmiştir. Bu durum ise vergi mükellefleri ile vergi
idareleri arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi ve vergiye gönüllü uyumun
sağlanması bakımından mükellef odaklı yaklaşımın gerekliliğini ortaya
çıkartmıştır. Mükellef haklarının önem kazanmasının arka planında, vergi
sorunlarına mükellef perspektifinden bakılması ve mükellef ile işbirliği
yapılması anlayışı yatmaktadır. Bunlarla birlikte mükelleflerin devlet
otoritesine karşı korunması ihtiyacı temel güdülenme olarak da
görülebilir. 

Bu çalışmada;
mükellef hakları konusunda yaşanan gelişmelerin Türk vergi hukukuna yansıması,
Türk vergi hukukunda mükelleflere tanınan haklar ile ABD’de mükelleflere
tanınan hakların karşılaştırmalı bir analizi yapılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Mükellef Hakları, Mükellef Hakları Bildirgeleri, Vergi İdaresi, Türkiye, ABD

A COMPARATIVE ANALYSIS OF TAXPAYER RIGHTS IN TURKEY AND THE USA

Öz

In recent years, taxpayer
rights have been gaining increasing importance in the developed and developing
countries.

Especially in the
tax reforms that have been introduced in the last quarter of a century, attitudes
and behaviors of tax managements towards taxpayers changed and a more
facilitative and constructive attitude has been adopted. This has consequently
brought about the need for a taxpayer-centered approach to improve the
relations between taxpayers and tax managements, and to ensure voluntary
compliance with taxation. A mindset of viewing the tax problems from the   taxpayer
perspective and cooperating with the taxpayer undergirds such increasing
importance of taxpayer rights. In addition to these, the need to protect the
taxpayer against the state authority may also be seen as the basic motivation
behind it.

In this study; effects
of the recent developments in taxpayer rights on Turkish tax law will be
discussed and a comparative analysis of the rights given to the taxpayers by
the Turkish tax law versus those given to the taxpayers in the USA will be made.
  

Anahtar Kelimeler

Taxpayer Rights, Taxpayer Rights Charters, Tax Administration, Turkey, USA

Kaynakça

• Aydın, Selda (2006). “Mükellefin Gizlilik Alanına İlişkin Hakları”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 213, s. 25-37.
• Bakar, Feride (2011). Mükellef Hakları ve Türkiye’de Mükellef Haklarının Korunmasına Yönelik Öneriler, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Mali Hukuk Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
• Bentley, Duncan (2002). The Significance of Declarations of Taxpayers' Rights and Global Standards for the Delivery of Tax Services by Revenue Authorities, Law Papers, Bond University Law Faculty Publication.
• Brzeziński, Bogumił (2009). Taxpayers' Rights: Some Theoretical Issues, Protection of Taxpayer‟s Rights European International and Domestic, Wolters Kluwer Publications.
• Çetin, Güneş (2010). Mükellef Hakları ve Vergı ye Gönüllü Uyum, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilimdalı Doktora Tezi, Manisa.
• Çetin, Güneş; Gökbunar, Ramazan (2010). Mükellef Haklarına Vergi İdaresi Çalışanlarının Bakışı, Yönetim ve Ekonomi, Cilt 17, Sayı 1, s. 23-46.
• Demir, İhsan Cemil (2008). ABD Vergi Sistemi ve Gelir İdaresi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, s. 275-297.
• Dönmez, Recai (2004). "Yükümlü Hakları: Ortaya Çıkış Nedenleri ve Bir Kavramlaştırma Denemesi", Yaklaşım Dergisi, Sayı 136, s. 55-60.
• Egeli, Haluk; Dağ, Mehmet (2012). Türk Vergi Hukuku Açısından Mükellef Haklarının Değerlendirilmesi, Maliye Dergisi, Sayı 163, s. 130-146.
• Emiroğlu, Hande (2011). Teori ve Uygulamada Vergi İncelemesinde Mükellef Hakları, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Mali Hukuk Programı Yüksek Lisans Tezi, Manisa.