ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNDE EĞİTİM VE KONYA MEDRESELERİ

Yıl 2018, Sayı: 5 - Bahar, 85 - 98, 02.07.2018

Mehmet Birekul

https://doi.org/10.32579/mecmua.379343

Öz

Türklerde eğitim Orta Asya’ya kadar uzansa da Anadolu topraklarında
sistemli eğitimin Anadolu Selçuklu Devleti ile birlikte yerleştiği bir
gerçektir. Uzun yıllar Anadolu Selçuklu Devleti’ne başkentlik yapmış Konya
şehri ise Selçuklu döneminde bir eğitim mekânı haline gelmiştir. Birçok
medresenin inşa edildiği Konya’da Selçuklu döneminin izleri günümüzde bile hala
ayakta durmaktadır. Anadolu Selçuklu Devleti’nin eğitime verdiği önemin
açıklandığı ve Konya’da inşa edilen medreselerin incelendiği bu çalışmada
Selçukluların eğitim anlayışı açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Selçuklu Devleti, Eğitim, Konya

Kaynakça

• Akok Mahmut, “Konya’da İnce Minareli Medresenin Rölöve ve Mimarisi”, Türk Arkeoloji Dergisi, Sayı:XIX-I, 1970
• Akyüz Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Yayınları, Ankara, 2007
• Arabacı Caner, Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri, Konya Ticaret Odası, Konya, 1998
• Atçeken Zeki, “Konya Şer’iye Sicil Kayıtlarına Göre Konya Selçuklu Medreselerinde Osmanlılar Zamanında Görev Yapan Müderrisler”, İpek Yolu, Sayı: I, 1998
• Atçeken Zeki, “Osmanlılar Zamanına Ulaşan Selçuklu Medreseleri ve Müderrisleri”, Türkler Ansiklopedisi, VII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002
• Baykara Tuncer, Türkiye Selçuklu Döneminde Toplum ve Ekonomi, Türkler, Ed: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002
• Baykara Tuncer, Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1985
• Biçer Bekir, “Kuruluş Devrinde Nizâmiye Medreselerinin Müderrisleri”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl6, Sayı:16, 2013
• Bozkurt Nebi, “Medrese”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 28, Türk Diyanet Vakfı Yayını, Ankara, 2003
• Çelebi İlyas, “Kelâm Metodunun Ortaya Çıkışı Gelişim Süreci ve Yeni Metod Arayışları”, İslâmi İlimlerde Metodoloji Meselesi I, Ensar Yayınları, İstanbul, 2001
• Dikici Recep, XIII. Yüzyılda Konya ve Çevresinde Kültür Faaliyetleri, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, 5-6 Mayıs 2003 Konya, Bildiri Kitabı, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, 2005
• Eflaki Ahmet, Ariflerin Menkıbeleri II, Çev: Tahsin Yazıcı, Hürriyet Yayınları, İstanbul, 1973
• Ergenç Özer, 1580-1596 Yılları Arasında Ankara ve Konya Şehirlerinin Mukayeseli İncelenmesi Yoluyla Osmanlı Şehirlerinin Kurumları Sosyo-Ekonomik Yapısı Üzerine Bir Deneme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1973
• Furat Ayşe Zişan, “Eğitim-Mimarî İlişki Açısından Kuruluş Dönemi Osmanlı Medreseleri”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 8, 2003
• Güler İzzet, “Sırçalı Medrese”, İller Bankası Dergisi, Sayı: II, 1986
• Güven İsmail, “Türkiye Selçuklularında Medreseler”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:31, Sayı:1, 1998
• İbn-i Bibi, El-Evâmirül-Âla’iye Fi’Umuri’l-Âla’iye; Selçuknâme, I-II, Çev: Mürsel Öztürk, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1996
• İpşirli Mehmet, “Anadolu: Eğitim Öğretim”, İslam Ansiklopedisi, Cilt:3, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul, 1991
• Karpuz Haşim, “Konya”, İslam Ansiklopedisi, Cilt:26, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul, 2002
• Kemaloğlu Muhammed, “XI.-XIII. Yüzyıl Türkiye Selçuklu Devletinde Eğitim Öğretim (Medreseler)”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Cilt:2, Sayı:5, 2015
• Konyalı İ. Hakkı, “Bir Hüccet İki Vakfiye”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 7, 1968
• Konyalı İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleriyle Konya Tarihi, Konya, 1964
• Küçükdağ Yusuf ve Arabacı Caner, Selçuklular ve Konya, Selçuklu Belediyesi Yayını, Konya, 2004
• Küçükdağ Yusuf, Türk Tasavvuf Araştırmaları, Çizgi Kitabevi, Konya, 2005
• Kütükoğlu Mübahat, XX. Asra Yetişen Osmanlı Medreseleri, TTK Yayınları, Ankara, 2000
• “Mevlana’nın Evi ve Medresesinin Yeri Nasıl Bulundu?” Tefekkür Dergisi; http://www.tefekkurdergisi.com
• Muşmal Hüseyin, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Konya’da Sosyal ve Ekonomik Hayat (1640-1650), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2000
• Mülayim Selçuk, “Karatay Medresesi”, İslam Ansiklopedisi, Cilt:24, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul, 2001
• Odabaşı Zehra, “Türkiye Selçukluları’ndan Osmanlı’ya Küçük Bir Miras: XIX. Yüzyılda Küçük Karatay (Kemâliye) Medresesi”, Vakıflar Dergisi, Sayı:44, 2015
• Önder Mehmet, Mevlana Şehri Konya, Konya Valiliği, Konya, 1962
• Özaydın Abdulkerim, “Nizâmiye Medresesi”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 33, Türk Diyanet Vakfı, Ankara, 2007
• Özaydın Abdulkerim, “Nizâmülmülk”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 33, Türk Diyanet Vakfı, Ankara, 2007
• Özkan Salih, Türk Eğitim Tarihi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2008
• Roux Jean-Paul, Türklerin Tarihi, Çev: Aykut Kazancıgil, Kabalacı Yayınevi, İstanbul, 2004
• Sözen Metin ve Tanyeli Uğur, Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2011
• Sözen Metin, Anadolu Selçuklu Devri Medreseleri, I-II, İstanbul, 1970
• Şeker Mehmet, “Müslüman Türklerde İlmi Gelişme”, Türk Medeniyeti Tarihi, Ed: Nesimi Yazıcı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 2005
• Şimşir Zekeriya, Konya Selçuklu Medreseleri Çinilerinde Kullanılan Motifler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 1990
• T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ahilik Ansiklopedisi, Ankara, 2014
• TDK, “Medrese”, Büyük Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts Erişim Tarihi: 15.03.2016
• Turan Osman, “Selçuklu Devri Vakfiyeler-Celaleddin Karatay Vakıfları ve Vakfiyeleri”, Belleten, XII., Ankara 1948
• Turan Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye: : Siyasi Tarih Alp Aslan’dan Osman Gazi’ye (1071-1318), Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2005
• Uluçam Abdüsselam, “Sırçalı Medrese”, İslam Ansiklopedisi, Cilt:37, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul, 2009
• Ünal M. Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitabevi, Isparta, 2007
• Yavaş Doğan ve Çobanoğlu Ahmet Vefa, “İnce Minareli Medrese”, İslam Ansiklopedisi, Cilt:22, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul, 2000
• Yetkin S. Kemal, “Anadolu’ da Selçuklu Mimarisi”, Türk Mimarisi, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1970
• Yıldırım Aysun, Konya Alâeddin Camii, Sırçalı Medrese ve Karatay Medresesindeki Çiniler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2013