THE EFFECT OF THE RELIGIOUS MUSIC THERAPY ON MOOD

Yıl 2021, Sayı: 12, 213 - 237, 30.09.2021

Ayşe Kaya Göktepe , Sevde Düzgüner

https://doi.org/10.32579/mecmua.895506

Öz

The unconscious message within the body of the music evokes differently among the individuals. The purpose of the study is to determine the feelings of the participants when they listen to religious music and to reveal the relationship between religious music and emotion in detail. Four religious music therapy sessions were conducted based on the Bonny Guided Imagery Model, and the data were collected by focus interview method. Content analysis applied to the qualitative data, which was revealed from the 58 participants who are between 18 and 27 year-old. The findings obtained in the study showed that the relaxing effect of religious music was higher than the disturbing effect. In addition, the emergence of moving images in cognitive associations is one of the striking findings of the study. Music has a dynamic nature as well as a relaxing side. Consequently, it was emphasized that the participants had the experience of letting themselves to be calm down and feel at peace while the musical movement goes on.

Anahtar Kelimeler

psychology of religion, music therapy, religious music therapy, music psychology, mood

Dinî İçerikli Müzik Terapinin Duygu Duruma Etkisi

Öz

Müziğin içerdiği sembolik mesajın duygulara yansıması bireylerarası farklılık göstermektedir. Araştırmanın amacı, katılımcıların dinî müzik dinlediğinde hissettiği duyguları tespit etmek ve dinî müzik ve duygu ilişkisini ayrıntılı bir biçimde ortaya koymaktır. Dini içerikli müzik terapi seanslarında Bonny Yönlendirilmiş İmgelem Modeli kullanılarak dört oturum gerçekleştirilmiş ve bu oturumların bireylerin duyguları üzerinde yol açtığı değişiklikleri ölçmek amacıyla odak görüşmesi yöntemiyle veriler toplanmıştır. Yaşları 18 ile 27 arasında değişen 58 katılımcıyla gerçekleştirilen nitel desende tasarlanan bu çalışmada elde edilen verilere içerik analizi uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular dinî içerikli müziğin rahatlatıcı etkisinin rahatsızlık veren etkisine kıyasla daha yüksek olduğunu göstermiştir. Ayrıca hareket eden görüntülerin zihinsel çağrışımlarda ortaya çıkması araştırmanın dikkat çekici bulgularından biri diğeridir. Müzik ruhu dinlendiren yapıda olduğu kadar hareketli bir yapıya da sahiptir. Haliyle katılımcıların bu hareket akışı içerisinde kendilerini sükûnet ve huzurla daha kolay bırakabildikleri öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

din psikolojisi, müzik terapi, dini içerikli müzik terapi, müzik psikolojisi, duygu durum

Kaynakça

• Abrams, B. (2012). A Relationship-Based Theory of Music Therapy: Understanding Processes and Goals as Being-Together-Musically. K. Bruscia (Ed.). Readings on Music Therapy Theory içinde (50-67. ss.). Barcelona: University Park Yayınları.
• Acar Ö. ve Demir, M. (1996). Sosyal Bilimler Sözlüğü (2.Baskı). İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Adedeji, F. (2008). The Theology and Practice of Music Therapy among Nigerian Indigenous Churches: Christ Apostolic Church as a Case Study. Asia Journal of Theology, 22(1), 142-154.
• Aker, S. N. ve Akar, S. A. (2014). Türk Müziği Makamlarının Etkilerinin EEG Dalga Formları ile İncelenmesi Investigation of the Effect of Classical Turkish Music Makams by Using EEG Waveforms. Tıp Teknolojileri Kongresi içinde (159-162. ss.). Kapadokya: Biyomedikal ve Klinik Mühendisliği Derneği.
• Aktaş, Y. Y. (2013). Mekanik Ventilasyonlu Hastanın Aspirasyon İşleminde Uygulanan Müzik Terapinin Ağrı ve Fizyolojik Parametrelere Etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum.
• AMTA, Amerikan Müzik Terapi Derneği (AMTA). (2008). AMTA Professional Competencies. http://www.musictherapy.org/about/competencies/ Erişim Tarihi: 21 Ocak 2021.
• APA, Amerikan Psikoloji Birliği (2013). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. (Çev. E. Köroğlu). Ankara: HYB Yayınları.
• Araç, B. (2012). Müzik Terapinin Cerrahi Yoğun Bakım Hastalarının Yaşam Bulgularına Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Malatya.
• Arlı, K. (2015). Stres ve Anksiyete İçin Alternatif ve Tamamlayıcı Bir Model Olarak Müzik Terapi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uygulamalı Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Arslan, H. (2015). Müzik Terapi ve Dini Müzik. Hikmet Yurdu Düşünce – Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 8(16), 103-127.
• Arslan, P. (2016). Türk Din Mûsıkisinin Sağlıklı İnsanların Hormonal Yapıları Üzerindeki Etkileri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı, İstanbul.
• Arslan, S. (2007). Dokunma, Müzik Terapi ve Aroma Terapinin Yoğun Bakım Hastalarının Fizyolojik Durumlarına Etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü /Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum.
• Avusturya Profesyonel Müzik Terapistleri Derneği, http:// www.austmta.org.au/ Erişim Tarihi: 15 Ocak 2021. Bahadır, Ö. (2016). Müzik Terapinin Cerrahi Uygulanan 6-12 Yaş Arası Çocuklarda Anksiyete, Korku ve Ağrı Yönetimine Etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Barcellos, L. R. M. B. (2015). Music as a Therapeutic Element. First International Symposium on Music and Man. M. Forinash, C. Kenny (Eds.). içinde (18-19. ss.). New York: New York University.
• Bradt J,, Dileo, C., Magill, L. ve Teague, A. (2016). Music Interventions for Improving Psychological and Physical Outcomes in Cancer Patients (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews. 8, 1-130. http://cochranelibrary-wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006911.pub3/epdf/standard Erişim Tarihi:1 Aralık 2020.
• Bradt J., Dileo, C. (2014). Music Interventions for Mechanically Ventilated Patients. Cochrane Database of Systematic Reviews. 12, 1-55. http://cochranelibrary-wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006902.pub3/epdf/standard Erişim Tarihi: 10 Aralık 2020.
• Bruscia, K. (1984a). International Newsletter of Music Therapy. 2. New York: American Association for Music Therapy. https://mountainscholar.org/handle/10217/201596 Erişim Tarihi: 20 Ocak 2021.
• Bruscia, K. (1987). Professional Identity Issues in Music Therapy Education. Perspectives on Music Therapy Education and Training, 17(29), 17-29. https://www.researchgate.net/publication/284236684_Professional_identity_issues_in_music_therapy_education Erişim Tarihi: 20 Ocak 2021.
• Bruscia, K. (1986). Music Therapy Brief. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Temple University, EBC, Philadelphia.
• Can, Ü. ve Yılmaz, B. (2019). Türkiye’de Müzik Terapi Konusunda Oluşturulmuş Bilimsel Yayinlarin İncelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(27), 794-812. DOI: 10.12981/mahder.574009
• Çam, O. ve Altınköprü, H. (2013). Üniversite Öğrencilerinde Müziğin Ruhsal Duruma ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Üzerine Etkisi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 2(Temmuz-Aralık) (Kıbrıs Özel Sayısı-II), 262-272.
• Çam-Yıldırım, S. (2003). Kanser Hastalarına Dinletilen Müziğin Kemoterapi Yan Etkilerine ve Durumluk-Sürekli Kaygı Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, İzmir.
• Cankurtaran, E. Ş. (2017). Majör ve Minör Nörokognitif Bozukluklar: İlaç Dışı Tedaviler. Türkiye Klinikleri Journal of Psychiatry Special Topics, 10(1), 59-64.
• Cantekin, I. (2012). Müzik Terapinin Hemodiyaliz Hastalarının Algıladıkları Stresörler ve Anksiyete Düzeyleri Üzerine Etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Erzurum.
• Ciğerci, Y. (2012). Koroner Arter Bypass Greft Ameliyatı Uygulanan Hastalarda Müzik Terapinin Temel Yaşam Bulguları, Ağrı, Anksiyete ve Hastanede Kalış Sürelerine Etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İzmir.
• Çınar, D., Olgun, N., Duran, S. ve Arat, S. (2016). Klasik Türk Müziğinin Ağrı ve Kaygı Düzeyine Etkisi: Girişimsel Kardiyolojide Randomize Kontrollü Bir Çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing, 8(2), 140-145.
• Colon, R. (1984). Music Therapy Definition. K. Bruscia (Ed.), International Newsletter of Music Therapy içinde (15-16. ss.). New York: American Association for Music Therapy.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquiry & Research Design: Choosing Among Five Approaches (2. Baskı). USA: SAGE. akt. Subaşı, M., & Okumuş, K. (2017). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Durum Çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Csikszentmihalyi, M., (2005) Akış. (Çev. K. Akbaş). Ankara: Hyb Yayınları.
• Csikszentmihalyi, M., Abuhamdeh, S. ve Nakamura, J. (2005). Flow. Handbook of Competence and Motivation: Flow içinde (598-608. ss.). New York: Guilford.
• Doğan, Ş. K., Tur, B. S., Dilek, L. ve Küçükdeveci, A. (2011). Single Music Therapy Session Reduces Anxiety in Patients with Stroke. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi, 14(1), 12.
• Doyle, P. (1989). The Past, Present and Future: Like the Circle, It is All One. Music Therapy Perspectives. 6, 78 − 81.
• Duran, E. T. (2011). Kanser Tedavisinin Yan Etkilerine Yönelik Alternatif Uygulamalar. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 72-77.
• Düzgüner, S. (2007). Mevlevi Ayin Musikisi ve Mevlevi Semâ Âyininin Psikolojik Etkileri, Marife. 7. 3, 195-214.
• Düzgüner, S. (2017). Müzik Psikoloji Din İlişkisinin Dünü Bugünü Yarını. Güzel Sanatlar Eğitimi -Toplum Bilimler Etkileşimi Uluslararası Sempozyumu içinde (473-485. ss.). İstanbul: İstanbul Türk Müziği Dernek ve Vakıfları Dayanışma Konseyi
• Erkuş, A. (2013). Davranış Bilimleri için Bilimsel Araştırma Süreci (4. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları. Fereshteh A. (2013). Music as a Method of Coping with Cancer: A Qualitative Study among Cancer Patients in Sweden, Arts Health. 5. 2, 152-165.
• GETAT, Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Daire Başkanlığı (2014). Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/yonetmelik/7.5.20164-ek.pdf Erişim Tarihi: 23 Kasım 2020.
• Göcen, G. (2016). Din Psikolojisi Açısından Dünden Bugüne Psikoloji-Mit İlişkisi, İstanbul: Pasifik Ofset. Gül, F. (2013). İnsan-Doğa İlişkisi Bağlamında Çevre Sorunları ve Felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 17-21.
• Guzzetta, C. E. (1989). Effects of Relaxation and Music Therapy on Patients in a Coronary Care Unit with Presumptive Acute Myocardial Infarction. Heart Lung: The Journal of Critical Care, 18(6), 609-616. Hökelekli, H. (2008). Din Psikolojisi (7. Baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Horuz, D. (2013). Göğüs Hastalıkları Servisinde Yatan KOAH Hastalarında Müzik Terapinin Anksiyete ve Bazı Klinik Bulgulara Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Zonguldak.
• Horuz, D. ve Kurçer, M. A. (2017). Göğüs Hastalıkları Servisinde Yatan KOAH Tanılı Hastalarda Müzik Terapinin Anksiyete ve Bazı Fiziksel Bulgulara Etkisi. Bülent Ecevit Üniversitesi Bilimsel Çalışma Dergisi. 79, 89-102. Kanada Müzik Terapi Derneği, (1994). About Music Therapy, [Broşür]. http://www.musictherapy.ca/about-camt-music-therapy/about-music-therapy/ Erişim Tarihi: 21 Ocak 2021.
• Kaplan, E. (2017). Diyarbakır Tarım Alanlarında Böcek Biyoçeşitliliği Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye Biyoetik Dergisi, 4(3), 125-133.
• Karaburun-Doğan, D. ve Kılınçer, Z. (2016). Dinsel İletişim Aracı Olarak Müzik. Müzikte Metodoloji ve Müzikle İletişim Uluslararası Sempozyumu Tebliği içinde (61-72. ss.). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı, İBB, TRT.
• Karadeniz-Şahin, E. E. (2017). Demans - Alzheimer Hastalarında Farklı Müzik Terapi Uygulamalarının Zihinsel, Psikolojik, Anksiyete ve Ajitasyon Etkileri Üzerine Karşılaştırmalı Çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Musikisi Anabilim Dalı Türk Musikisi Sanat Dalı, İstanbul.
• Karagün, E., Yıldız, M., Başaran, Z. ve Çağlayan, Ç. (2010). Sosyal Fobi Özellikleri Gösteren Üniversite Öğrencilerinde Rekreatif Aktivitelerin Fobik Tutumlar Üzerine Etkisinin Araştırılması, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(2), 139-144.
• Kavak F., Ünal S. ve Yılmaz, E. (2015). Şizofreni Hastalarında Gevşeme Egzersizi ve Müzik Terapinin Psikolojik Belirtiler ve Depresyon Düzeyine Etkisi. Integratif Tıp Dergisi, 23(2), 116-117.
• Kılıç, C. (2016). The Effect of Music Therapy during Vaginal on Postpartum Pain Relief and Mental Health. Health Care Academician Journal, 3(2), 64-66.
• Kılıç, E. (2015). Mecmûa-yı Letâifte İnsan Sağlığına Dair İpuçları. Medeniyet Sanat. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(1), 19-29.
• Kılıç, Z., Şentürk, A. ve Göriş, S. (2015). Use of Complementary and Alternative Therapies among Sleep problems in Individuals with Chronic Diseases. Spatula DD. 5, 69-77.
• Kulakaç, N., Çolak, A. ve Aktuğ, C. (2016). Yaşam Kalitesi Üzerine Müziğin Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 67-70.
• Leardi, S., Pietroletti, R., Angeloni, G., Necozione, S., Ranalletta, G. ve Del Gusto, B. (2007). Randomized Clinical Trial Examining the Effect of Music Therapy in Stress Response to Day Surgery. British Journal of Surgery, 94(8), 943-947.
• Lök, N. ve Bademli, K. (2015). A Method for Reducing the Burden of Alzheimer Patients’ Caregivers: Music Therapy. Turkish Journal of Integrative Medicine, 3(2), 90-91.
• Lök, N. ve Bademli, K. (2016). Effectiveness of Music Therapy in Alzheimer Patients: Systematic Review. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 8. 3, 266-274.
• Lowis M. J. ve Hughes, J. (1997). A Comparison of the Effects of Sacred and Secular Music on Elderly People, The Journal of Psycholog, 131(1), 45-55.
• Macit, Y. (2011). Dinî ve Tasavvufî Müzik Türü Olarak Mersiyeler: Din Psikolojisi Açısından Yaklaşım (Iğdır Örneği), Milel ve Nihal. 8. 3, 189-228.
• Moffitt Cook P. ve Moffitt Cook, P. (1997). Sacred Music Therapy in North India Source: The World of Music, Music and Healing in Transcultural Perspectives. 39. 1, 61-83.
• Mohamad, S. P., Yusoff, M. Z. M., Adli, D. S. H. (2013). Terapi Bunyi Melalui Bacaan Al-Quran Bagi Masalah Emosi dan Kemahiran Motor Pertuturan Kanak-kanak Autistik. Sound Therapy through Quranic Recitation in Dealing with Emotional and Verbal Motor Skills Problems of Children with Autism. International Journal of Quranic Research, 5(2), 53-72.
• Odabaşı, F. (2014). Türk Musikisi, Toplum ve Kültür. Yeni Türkiye Dergisi Türk Musikisi Özel Sayısı, 57, 1424-1435. Piotrowski, N. (2003). Duygu. Magill’s Encyclopedia of Social Science içinde (2. Bs. Cilt 1, 580, s.). ABD: Salem Press.
• Şahin, A. (2006). Din Kaynaklı Stres Üzerine Bir Araştırma. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(21), 147-180.
• Salmon, D. (2001). Music therapy as Psychospiritual Process in Palliative Care. Journal of Palliative Care, 17(3), 142.
• Sarıkaya, N. A. ve Oğuz, S. (2016). Huzurevinde Kalan Yaşlılarda Pasif Müzikoterapinin Uyku Kalitesine Etkisi. Journal of Psychiatric Nursing, 7(2), 55-60.
• Sezer, F. (2009a). Müzikle Terapinin Sınav Kaygısı, Öfke ve Psikolojik Belirtiler Üzerindeki Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Erzurum.
• Sezer, F. (2009b). The Effect of Music Therapy to Reduction of High School Students' Examination Anxiety. Education Sciences. 4.3. 859-871.
• Sezer, F. (2010). Lise Öğrencilerinin Öfke Durumları Üzerine Müzikle Terapinin Etkisi. Education Sciences. 5. 4, 1595-1612.
• Sezer, F. (2011). Öfke ve Psikolojik Belirtiler Üzerine Müziğin Etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1472-1493.
• Sezer, F. (2012). The Psychological Impact of Ney Music, The Arts in Psychotherapy. 39, 423– 427.
• Sharma, P. (2012). Religious Music Therapy to Treat Drug Addicts. The Times of India. (1 Mart 2017).
• Shultis, C. L. (2012). Effects of Music Therapy vs. Music Medicine on Physiological and Psychological Parameters of Intensive Care Patients: A Randomized Controlled Trial. (Yayımlanmamış doktora tezi). Temple University, Philadelphia.
• Şimsek H. ve Yıldırım, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). İstanbul: Seçkin Yayınları.
• Softić, B. (2011). The Music of Srebrenica After the War. Attitudes and Practice among Surviving Bosniacs, Music Therapy, and Music Works in the Name of Srebrenica. Croatian Journal of Ethnology Folklore Research / Narodna Umjetnost, 48(1), 161.
• Tolstoy, L. N. (2010). Sanat Nedir?. (Çev. M. Beyhan). İstanbul: İş Bankası Yayınları (orijinal baskı tarihi 1899).
• Torun Ş. ve Çiyiltepe, M. (2015). Parkinson Hastalığında Ritim ve Ses Perdesi Algısı: Nörolojik Müzik Terapisinde Birey Odaklı Protokol Çalışması Eskişehir: DİLKOM, Nörobilim Ünitesi.
• Torun, Ş. (2016). Orta-İleri Evre Alzheimer Ajitasyonunda Müzik Terapi: Bir Fizibilite Çalışması. VII. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu içinde (337-338. ss.). Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Tosun, Ö. (2013). Aromaterapi, Müzikterapi ve Vibrasyon Uygulamalarının Yenidoğanın Stres ve Davranışları Üzerine Etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bilim Dalı, Kayseri.
• Uçaner, B. (2013). Therapy-Related Views of Patients with Headache Undergoing Therapy with Turkish Music. Rast Müzikoloji Dergisi, 1(1), 8-21.
• Uysal, H. (2016). Kardiyovasküler Hastalıklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Konusunda Güncel Yaklaşımlar. Journal of Cardiovascular Nursing, 7(2), 69-83.
• Uzelli, D. ve Korhan, E. A. (2014). Yoğun Bakım Hastalarında Duyusal Girdi Sorunları ve Hemşirelik Yaklaşımı. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 22(2), 120-128.
• Uzelli-Yılmaz, D., Korhan, E. A., Baysan, B., Tan, E., Erem, A., Çelik, S. ve Çelik, G. O. (2016). Mekanik Ventilasyon Desteğinde Olan Hastalarda Müzik Terapinin Sedasyon Düzeyi ve Yaşamsal Belirtiler Üzerine Etkisi: Bir Pilot Çalışma İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(3), 21-27.
• Yapıcı, A. (2007). Ruh Sağlığı ve Din Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi. Yeni, B. (2016). Dinî Musıkinin İlköğretim Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Karşı Tutumlarına Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Samsun.
• Yıldırım, S. ve Gürkan, A. (2007). Müziğin Kemoterapi Yan Etkilerine ve Kaygı Düzeyine Etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8 (1), 37-45.
• Yılmaz, B, Can, Ü. (2019). Türkiye’de Müzik Terapi Uygulamalarında Kullanılan Müzikler, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 592-620. DOI: 10.26466/opus.584795
• Yin, R. (1984). Case Study Research: Design and Metthods. (3. Baskı). California: Sage akt. Subaşı, M., & Okumuş, K. (2017). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Durum Çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.