Siyasî Polisiye Kahramanı Olarak Sultan Iı. Abdülhamid Ve Devrin Edebiyattan Yansıyan Görüntüsü: Abdülhamid Ve Sherlock Holmes

Yıl 2021, Sayı: 12, 24 - 46, 30.09.2021

Dilek Çetindaş

https://doi.org/10.32579/mecmua.985431

Öz

Siyasetin, çekişmelerin, toplumsal hareketlerin, kalkışma ve rejime yönelik müdahalelerin, polisiye romanın sınırları içerisinde işlendiği romanlar, siyasî nitelikli polisiyelerdir. Türk edebiyatı içerisinde gerek Osmanlı gerekse Türkiye tarihinde yaşanan toplumsal dalgalanmalara bağlı olarak, çok sayıda siyasî polisiye üretilir. Bu eserler içerisinde en dikkati çeken eserlerden biri ise hem bir ilk roman olması hem de adeta bir Meşrutiyet almanağı özelliği göstermesi noktasında Abdülhamid ve Sherlock Holmes olur.
Osmanlı Ermenilerinden olan Yervant Odyan tarafından kaleme alınan bu eser, Meşrutiyet’in ilanını takip eden günlerde, henüz vaka tarihe mâl olmamışken yazılır. Roman, şahıs kadrosu, kurmaca yapısı ve belge roman özelliği de gösteriyor oluşu nedeniyle farklı bir eserdir. Yazarın, dönemin tanığı olması, eseri devir romanın özellikleriyle de donatır. Odyan, romanda İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin bir uzvu olan kurguladığı küçük bir komitanın faaliyetlerinden hareketle, bütün bir II. Abdülhamid dönemini irdeler. Roman, meşhur İngiliz kurgu kahramanı Sherlock Holmes ile Sultan II. Abdülhamid’i kurmaca içerisinde buluşturması noktasında da önem taşır.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid, Yervant Odyan, Sherlock Holmes, Polisiye roman, Devir romanı

Kaynakça

• Argunşah Hülya, “Tarihle İlgili Romanlarda Tarif ve Tasnifle İlgili Bazı Tenkit ve Teklifler”, Tarih ve Roman, Kesit Yayınları, İstanbul 2016, ss. 51-62.
• Argunşah Hülya, “Klâsik Tarihî Roman Üzerine”, Tarih ve Roman, Kesit Yayınları, İstanbul 2016, ss. 97-146.
• Doğan Ebru Şengül, Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık, Türkmen, İstanbul 2013.
• Ergun, Zeynep, Kardeşimin Bekçisi, Everest, İstanbul 2003.
• Erkmen Turhan, Örgüt Kültürü, Beta, İstanbul 2010.
• Foucault Michel, Hapishanelerin Doğuşu, çev. M. Ali Kılıçbay, İmge, Ankara 1992.
• Gordon Judith R, Organizational Behavior, Prentice Hall, USA 1996.
• Hobsbawm Eric, Haydutlar, çev. Fatma Taşkent, Logos, İstanbul 1990.
• Illich Ivan, Şenlikli Toplum, çev. Ahmet Kot, Ayrıntı, İstanbul 2018.
• Karan Kaya, Geçmişten Günümüze Türk İstihbaratı, Kripto, Ankara 2014.
• Klinger Leslies, “Giriş”, Sir Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes, I. Cilt, (Ed. L. S. Klinger), çev. Kaya Genç, Berrak Göçer, Everest, İstanbul 2013.
• Küçükboyacı M. Reşit, İngiliz Edebiyatında Dedektif Hikâyeleri, Ege Üniversitesi, İzmir 1988.
• Lyon David, Gözetlenen Toplum, çev. Gözde Soykan, Kalkedon, İstanbul 2018.
• Mandel Ernest, Hoş Cinayet, çev. N. Saraçoğlu, Yazın, İstanbul 1996.
• Odyan Yervant, Abdülhamid ve Sherlock Holmes, hzl. S. Şahin, B. Öztürk, D. A. Büyükarman, A. Şahin E. Ş. Ayva, Everest, İstanbul 2017.
• Osmanoğlu Ayşe, Babam Sultan Abdülhamit, Timaş, İstanbul 2015.
• Quincey Thomas de, Güzel Sanatların Bir Dalı Olarak Cinayet, çev. İsmet Birkan, İletişim, İstanbul 2020.
• Şahin Seval, Cinai Meseleler, İletişim, İstanbul 2017.
• Tahsin Paşa, Sultan Abdülhamid: Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları. Boğaziçi, İstanbul 1990.
• Uğur Veli, Vampirin Öpücüğü, 1980 Sonrası Türkiye’de Popüler Roman, Koç Üniversitesi, İstanbul 2018.
• Ümit Ahmet, “Polisiyenin Vazgeçilmez Keyfi”, Cumhuriyet Kitap, 1, (1995), ss. 16.
• Ümit Ahmet, “Tanrı Yazar mı, Yazar Tanrı mı?”, Radikal Kitap, 267, (2006), ss. 22.
• Üyepazarcı Erol, “Abdülhamid ve Sherlock Holmes”, Sir Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes, I. Cilt, (Ed. L. S. Klinger), çev. Kaya Genç, Berrak Göçer, Everest, İstanbul 2013, ss. 32-34.
• Üyepazarcı Erol, Korkmayınız Mister Sherlock Holmes, C.II, Oğlak, İstanbul 2008b.
• Üyepazarcı Erol; Ümit Ahmet, “Sultan II. Abdülhamid’in Polisiye Roman Merakı”, Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi Yıldız Saray Sohbetleri, YTÜ, İstanbul 2017, ss. 64-81.
• Weber Max, Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı, çev. Özer Ozankaya, Cem, İstanbul 2014.
• Yılmaz Ayfer, “Tarihi Roman Üzerine”, Bilge, 24, (2000), ss. 42-47.