Kitâb-ı Güzîde’de Geçen İbadet Adları Üzerine

Yıl 2022, Sayı: 14, 15 - 21, 30.09.2022

Osman Türk , Fatma Koç

https://doi.org/10.32579/mecmua.1118508

Cited By: 1

Öz

Kitâb-ı Güzîde Türk dili tarihinde karışık dilli olarak anılan eserlerinden biridir. Karışık dilli eserler, hem Doğu Türkçesinin hem de Batı Türkçesinin dil özelliklerini taşıdığı için olga-bolga diliyle yazılan eserler olarak da adlandırılır. Kitâb-ı Güzîde Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış dinî içerikli kitaplardan biridir. Ebû Nasr bin Tahir bin Muhammed es-Serahsî tarafından olga-bolga diliyle kaleme alınmıştır. Türk dili tarihi açısından karışık dilli olarak ele anılan eser, ses ve şekil bilgisi açısından birçok araştırmalara tabii tutulmuştur. Olga-bolga dili, hem Doğu Türkçesinin hem de Batı Türkçesinin dil özelliklerini temsil eden bir dildir. Karışık dilli olarak adlandırılan eserler bu dil ile verilmiştir. Eserin yazarı hakkında yeterince bilgi bulunmamaktadır. Kitâb-ı Güzîde 14. Yüzyılda Anadolu Türkçesine aktarılmıştır. Kitâb-ı Güzîde bilim dünyasında Güzîde, Güzîde Kitabı, Kitab-ı Güzîde ve Akâid-i İslam şeklinde farklı isimlendirmelerle anılmaktadır. Dinî bilgilere ve öğütlere çokça yer verildiği için Arapça ve Farsça sözcüklere rastlamak mümkündür. Eser hem Doğu Türkçesinin hem de Batı Türkçesinin dil özelliklerini taşıdığı için karışık dilli eserler içerisinde değerlendirilmektedir. Eserin farklı adlarla tanınan nüshaları bulunmaktadır. Çalışma oluşturulurken Serhat Küçük’ün “Kitâb-ı Güzîde Akâidü’l-İslâm” adlı eseri esas alınmıştır. Eser içerisindeki ibadet adları tarama yöntemiyle tespit edilmiştir. Belirlenen sözcüklerle ilgili açıklamalara yer verilmiş ve sözcüklerin metin içerisinde geçtiği yerlere dair örnek cümleler metin numaraları ile verilmiştir. Çalışma metne dayalı olduğu için bir inceleme niteliği taşımakta olup ulaşılan veriler sonucunda değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karışık Dilli Eserler, Eski Anadolu Türkçesi, Kitâb-ı Güzîde, Söz Varlığı, İbadet Adları.

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi

Teşekkür

Başarılar dilerim.

Kaynakça

• Ata, A. 2014. Nehcü’l-Ferâdîs Dizin-Sözlük. Nehcü‟l-Ferâdîs (Birleştirilmiş Baskı), Mahmûd bin Alî, Tıpkıbasım ve Çeviri Yazı: Janos Eckmann (Yayımlayanlar: Semih Tezcan-Hamza Zülfikar), Dizin-Sözlük: Aysu Ata, Ankara: TDK Yay.
• Cilacı, O. 1992. "Dua". İslam Ansiklopedisi. C. 9. Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Clauson, S. G. 1972. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: At The Clarendon Press. Dilçin, C. 1983.Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• DS. 2009. Derleme Sözlüğü. C. 1, Ankara: TDK Yay.