ANADOLU’DA KONUŞULAN ARAPÇADA YER ALAN TÜRKÇE SÖZ VARLIKLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME: MUŞ ARAPÇASI ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Sayı: 15, 115 - 123, 30.03.2023

Fethullah Çiftçi

https://doi.org/10.32579/mecmua.1258615

Öz

Türkçe ile Arapça, köken ve yapı bakımından akrabalık ve benzerlik göstermeyen farklı diller olmalarına rağmen dünya üzerinde birbiriyle etkileşimleri en yoğun olan diller arasındadırlar. Bu etkileşimin gerçekleşmesinde, din faktörü başta olmak üzere siyasî, iktisadî ve coğrafî gibi kültürel öğelerin aktarımında son derece önemli konumda bulunan hususlar önemli rol oynamıştır.
XV. yüzyıldan sonra Osmanlı İmparatorluğu fetihlerle beraber birçok Arap coğrafyasını kendi egemenliğine almış ve yüzyıllarca bu bölgelerde hüküm sürmüştür. Birinci Dünya Savaşı’ndan önce başlayan Osmanlı hâkimiyetindeki Arap bölgelerinin kaybedilişi Birinci Dünya Savaşı’yla zirve yapmış ve Osmanlı bu dönemde Arapların çoğunluk olarak yaşadığı bütün bölgeleri kaybetmiştir. Anadolu’nun sınırları içerisinde kalan ve belli bölgelerde yaşayan Araplar ise kültürel öğelerinin çoğunu günümüze kadar muhafaza etmişlerdir.
Bu çalışmada Muş’ta yaşayan Arapların anadilleri olan Arapçanın yanında anadil seviyesinde hâkim oldukları ikinci bir dil olan Türkçenin zenginliklerinden Arapça konuşurlarken ne şekilde faydalandıkları ele alınacaktır. Çalışmada bölge Arapçasında bulunan Türkçeye ait bazı söz varlıkları ve Türkçe kodların Arapça cümleler içinde kullanımları örnekler verilerek açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

İki dillilik, Türkçe, Arapça, Kod kaydırma, Söz varlığı

Kaynakça

• Aksan, D. (2020). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim.Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Alp, M. (2007). Kelimelerin göçü: Türkçe nisbet eki “-ci’ nin” Şam bölgesi (Suriye, Ürdün, Filistin ve Lübnan) Arap halk ağzında kullanımı hakkında bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 7 (1), 179-226.
• Ateşal, Z. (2017). İki dilliliğin sebepleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (8), 43-52.
• Aytaç, B. (2021). Arap lehçelerindeki Türkçe kelimeler. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Banguoğlu, T. (2019). Türkçenin grameri.Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dilaçar, A. (1964). Türk diline genel bir bakış.Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergil, D. (1995). Çokkültürlülük ve çokdillilik. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50(3), 159-165
• İmer, K.; Kocaman, A.; Özsoy A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Jastrow, O. (2015). Türkiye’de Arapça Diyalektleri-Karşılaştırmalı Tipolojiye Doğru. (Muna, Yüceol Özezen Çev.) Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (2), 63-74.
• Kaymaz, Z. (2011). Türkçenin Arapçaya etkileri üzerine bazı tespitler. Electronic Turkish Studies, 6 (1), 69-73
• Saussure, F. (1998). Genel Dilbilim Dersleri, (B. Vardar, Çev.) Multilingual
• Savrun, E. (2018). Tarihte Araplar ve Türk-Arap ilişkileri. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4 (9), 229-257.
• Zengin, E. (2017). Türkçenin diğer dillerle etkileşimi ve sonuçları. Journal of International Social Research, 10 (52), 293-299
• Zülfikar, H. (2019). Türkçedeki çokluk ekleri üzerine. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, CXVI 809, 56-63.