Statement of Two Languages: Comparison of the Gifts in the Seyyid Vehbî Sûrnâme and Hazîn Sûrnâme

Yıl 2024, Sayı: 18, 43 - 67, 30.09.2024

Tülay Tunç

https://doi.org/10.32579/mecmua.1432240

Öz

Sûrnâme, a genre specific to Turkish literature; It comes from the combination of the Persian word "sûr", which means wedding, festival, banquet, and the word "nâme", which means letter, treatise, book. Thus, “sûr-nâme”; They were written on subjects such as weddings, banquets and festivals and were named as works in verse and prose. Sûrnames; These are works that describe the circumcision weddings of princes, the marriage ceremonies of lady sultans, and the births of princes or sultans. According to the definition we have just stated, the subject of surnames is accordingly divided into "sûr-ı device, sur-ı hitân and sur-ı vilâdet". Surnames are works about social life, and therefore they should be viewed as cultural texts in addition to their literary and historical aspects. For this reason, considering the contents of the surnames; We see that it provides information about food and drink, music, clothing, shows, entertainment and the tradition of gift-giving. From the first feast to the last feast, the gifts presented at weddings were of great importance and some of these gifts were recorded in the official books of the empire. In 1720, which we can consider as the beginning of the Tulip Era, Sultan III. The gifts brought by state officials, other wedding guests, and tradesmen at the big feast organized by Ahmet for his four princes are quite remarkable. The gifts presented at the wedding are also included in the works written for the festivities by Seyyid Vehbî, one of the famous poets of the period, and Mehmed Hazîn, the secretary of Sûr Emini Halil Efendi. In this study; In 1720, III. Two works, Seyyid Vehbî and Hazîn Sûrname, which are about the great feast organized by Ahmet for his four princes, will be compared within the scope of gifts.

Anahtar Kelimeler

gift giving, Seyyid Vehbî, Hazîn, Sûrnâme, wedding, III. Ahmet.

İKİ DİLİN BEYANI: SEYYİD VEHBÎ SÛRNÂMESİ İLE HAZÎN SÛRNÂMESİNDE YER ALAN HEDİYELERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Türk edebiyatına mahsus bir tür olan sûrnâme; düğün, şenlik, ziyafet anlamına gelen Farsça, “sûr” kelimesi ile mektup, risale, kitap anlamına gelen “nâme” kelimesinin birleşiminden olmuştur. Böylelikle “sûr-nâme”; düğün, ziyafet, şenlik gibi konularda yazılmış, manzum ve mensur eserler olarak isimlendirilmiştir. Sûrnâmeler; şehzadelerin sünnet düğünlerini, hanım sultanların evlenme törenlerini, şehzade veya sultanların doğumlarını anlatan eserlerdir. Az önce belirttiğimiz tanıma göre sûrnâmelerin konusu da buna bağlı olarak “sûr-ı cihâz, sûr-ı hitân ve sûr-ı vilâdet” olarak kendi içinde ayrılmaktadır. Sûrnâmeler sosyal hayat konulu eserlerdir ve bundan ötürü sûrnâmelere edebî ve tarihî yönünün dışında kültürel metinler olarak da bakılmalıdır. Bu sebeple içerikleri göz önünde bulundurulduğunda sûrnâmelerin; yeme-içme, musiki, giyim, gösteri, eğlence ve hediyeleşme geleneği hakkında bilgi verdiğini görmekteyiz. Yapılmş olan ilk şölenden son şölene kadar düğünlerede sunulan hediyeler büyük önem taşımış ve bu hediyelerin bir kısmı imparatorluğun resmî defterlerine kaydedişmiştir. Lale Devri’nin başlangıcı sayabileceğimiz 1720 tarihinde, Sultan III. Ahmet’in dört şehzadesi için düzenlediği büyük şölende devlet erkanının, düğüne gelen diğer konukların, esnafların getirmiş olduğu hediyeler oldukça dikkate değer düzeydedir. Dönemin ünlü şairlerinden Seyyid Vehbî ve Sûr Emini Halil Efendi’nin katibi Mehmed Hazîn’in şenlikler için kaleme almış oldukları eserlerde düğünde sunulan hediyeler de yer alır. Bu çalışmada; 1720 tarihinde, III. Ahmet’in dört şehzadesi için düzenlediği büyük şöleni konu edinen iki eserin, Seyyid Vehbî ve Hazîn Sûrnâmesinin, hediyeler kapsamında karşılaştırılması yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

hediyeleşme, Seyyid Vehbî, Hazîn, Sûrnâme, düğün, III. Ahmet.

Kaynakça

• Arslan, Mehmet. (2009). Osmanlı saray düğünleri ve şenlikleri 3, Vehbi sûrnâmesi. Sarayburnu Kitaplığı.
• Arslan, M. (2011). Osmanlı saray düğünleri ve şenlikleri 4-5, Lebib sûrnâmesi, Hafız Mehmed Efendi (Hazin), Abdi sûrnâmesi, Telhis’ül-Beyan’ın sûrnâme kısmı. Sarayburnu Kitaplığı.
• Arslan, M. (2007). “Kültür tarihimiz açısından zengin bir kaynak: sûrnâmeler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 5(10). 221-258.
• Arslan, M. (1999). Türk edebiyatında manzum sûrnâmeler (Osmanlı saray düğünleri ve şenlikleri). AKM Yayınları.
• Atasoy, N. (1997). 1582 sûrnâme-i hümâyûn. Koçbank Yayınları.
• Aynur, H. (2009). “Sûrnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.37, ss. 565-567). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bardakoğlu, A. (1998). “Hediye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.17, ss. 151-155). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Cemil, M. (1971). III. Sultan Ahmet Devrinde sünnet düğünleri”. Hayat Tarih Mecmuası. 10.
• Dikmen, H. (2009). “Seyyid Vehbi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklpedisi (C.37, ss. 74-75). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Düzlü, Ö. (2008). Seyyid Vehbî Divanı'na göre 18. asırda Osmanlılarda sosyal hayat. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Ersan, M. (1999). “Türkiye Selçukluları’nda hediye ve hediyeleşme I”, Tarih İncelemeleri Dergisi. XIV
• Ertuğ Tarım, Z. (2004). Osmanlı İstanbul'unda merasim ve teşrifata dair kaynaklar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 8 (16). 131-148.
• Kızıltan, M. (1988). “Mehmed Hazin ve sûrnâme’si”. Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türklük Araştırmaları Dergisi. 4. 61-98.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. MEB Yayınevi.
• Sakarya, C. I. (2006). Türk kültüründe hediyeleşme geleneği ve hediyeler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Tuğlacı, P. (1983). Okyanus ansiklopedik sözlük. Cem Yayınevi.