Pamukkale/Hierapolis dünya miras alanı’nda ziyaretçi taşıma kapasitesinin belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 31 Sayı: 2, 107 - 115, 01.08.2018

Veysel Dağ Sibel Mansuroğlu

https://doi.org/10.29136/mediterranean.354437

Cited By: 1

Öz

Türkiye
ve Dünya’da önemli bir yere sahip olan Denizli/Pamukkale’de bulunan
Pamukkale/Hierapolis Dünya Miras Alanı, Özel
Çevre Koruma Bölgesi, 1. Derece
Arkeolojik ve Doğal Sit, Dünya Miras
Alanı ve Sulak Alan gibi farklı
koruma statüleri altında korunmaktadır. Buna rağmen koruma çalışmalarının
etkinliğinde bazı sorunlar ortaya çıkmaktadır. İçerdiği koruma değerleri
yanında turizm ve rekreasyon açısından ulusal ve uluslararası boyutta önem
taşıyan alanın sürdürülebilir kullanımı yönünde çalışmalar yapılması önem
taşımaktadır. Bu çalışmada yılda yaklaşık 2 milyon kişinin ziyaret ettiği
Pamukkale/Hierapolis Dünya Miras Alanı traverten bölgesinde ziyaretçilere
yapılan anket çalışması aracılığı ile fiziksel ve sosyal taşıma kapasiteleri
hesaplanmıştır. Üç farklı yol ve beş farklı grup yoğunluğu için ayrı ayrı
hesaplanan fiziksel taşıma kapasitesinin yolların özelliklerine göre sosyal
taşıma kapasitesinin ise yaz ve kış dönemine göre farklılık gösterdiği saptanmıştır.
Alanda fiziksel taşıma kapasitesi aşımı hipotezi kısmen doğrulanmış, sosyal
taşıma kapasitesi (2 kat) ve fiziksel taşıma kapasitesi (% 10) değerlerine
göre mevcut ziyaretçi sayısının fazla olduğu ve alanda yaşanan sorunların aşırı
ziyaretçi sayısı ile ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Sonuçta alandaki
bozulmaların en aza indirgenmesine, koruma kullanma dengesinin kurulmasına,
sürdürülebilirliğinin ve ziyaretçi memnuniyetinin sağlanmasına katkı sağlayacak
bazı önlem ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Pamukkale, Denizli, Fiziksel taşıma kapasitesi, Sosyal taşıma kapasitesi, Dünya miras alanı

Determination of visitor carrying capacity in Pamukkale/Hierapolis world heritage site

Öz

Pamukkale/Hierapolis World Heritage Site which is selected as the study area is located in Denizli/Pamukkale. The area is very important for both Turkey and the World and protected under various protection statues such as Specially Protection Area, 1st Degree Archeological and Natural Site, World Heritage Site and Wetland. Despite to these protection statues, there are some problems regarding the protection of the area. In this study, it was determined the physical and social carrying capacities, through user questionnaire, of Pamukkale/Hierapolis World Heritage Site, which is visited by approximately 2 million people per year. Physical carrying capacity, which is determined separately for three different routes and five different group intensities, varies according to the characteristics of the routes. Social carrying capacity differs according to the summer and winter periods. The physical carrying capacity overflow hypothesis has been partially confirmed. The number of existing visitors is higher than the social carrying capacity (2 times) and the physical carrying capacity (10%), and the problems experienced in the field is related with the excessive number of visitors. As a result, some measures and suggestions that will contribute to the reduction of the disruptions in the area, the establishment of the protection use balance, and the maintenance of sustainability and visitor satisfaction have been proposed.

Anahtar Kelimeler

Pamukkale, Denizli, Physical carrying capacity, Social carrying capacity, World heritage site

Kaynakça

• Ceballos-Lascuráin H (1996) Tourism, Ecotourism and Protected Areas: The State of Nature-Based Tourism around the World and Guidelines for Its Development. IUCN Publications, Cambridge, 301. http://dx.doi.org/10.2305/iucn.ch.1996.7.en. Erişim 10 Mayıs 2015.
• Chen H, Chen C, Chang C (2014) The construction and application of a carrying capacity evaluation model in a national park. Stoch Environ Res Risk Assess. 28: 1333-1341.
• Clarke AL (2002) Assessing the carrying capacity of the Florida Keys. Journal of Population and Environment, 23(4): 405-418.
• Cole D (2004) Carrying capacity and visitor management: facts, values and the role of science, protecting our diverse heritage: the role of parks. Protected Areas and Cultural Sites, 43-46.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2014) http://www.csb.gov.tr/gm/tabiat/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=19. Erişim 10 Nisan 2014.
• Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2015) http://www.pamukkale.gov.tr/tr/Antik-Kentler Erişim 09 Mayıs 2015.
• Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (2014) http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr Erişim 10 Mayıs 2015.
• DÖSİMM (2016) T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü. http://www.muze.gov.tr/tr/muzeler/pamukkale-hierapolis-orenyeri Erişim 10 Ocak 2016.
• Eagles PFJ, Mccool SF, Haynes CD (2002) Sustainable tourism in protected areas guidelines for planning and management. World Commission on Protected Areas (WCPA), Best Practice Protected Area Guidelines Series No: 8.
• Fleishman L, Feitelson E (2009) An application of the recreation level of service approach to forests in Israel. Landscape and Urban Planning 89: 86–97.
• Göktuğ TH (2011) Dilek yarımadası büyük menderes deltası milli parkı'nın rekreasyonel taşıma kapasitesinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Erzurum.
• Gündüz S, Akpınar N (2002) Koruma-kullanım ilkeleri çerçevesinde Beynam Muhafaza Ormanı’nın rekreasyonel taşıma kapasitesinin saptanması üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi, 8(4): 344-351.
• Haas GE (2002) Visitor capacity on public land and water: making better decision, national recreation and park association, Ashburn, Virginia. http://www.fs.fed.us/cdt/carrying_capacity/visitor_capacity_on_public_lands_and_waters_making_better_decisions_2006.pdf Accessed 03 May, 2015.
• Jurado EN, Damian IM, Morales A (2013) Carrying capacity model applied in coastal destinations. Annals of Tourism Research, 43: 1-19.
• Jurincic I (2005) Carrying Capacity assessment of Slovene Istria for tourism. Journal of Sustainable Development and Planning II, 1: 725-733.
• Kurhade SY (2013) Methodological framework for evaluation of tourism carrying capacity of eco sensitive region. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology, 2 (3): 781-786.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2014) http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/denizli/ kulturenvanterisit/hierapolis-pamukkale-antik-kenti-i-ve-iii-derece-arkeolojik-sit-alani Erişim 09 Mayıs 2015.
• Lawson S, Manning R, Valliere W, Wang B (2003) Proactive monitoring and adaptive management of social carrying capacity in arches national park: an application of computer simulation modeling. Journal of Environmental Management, 68: 305–313.
• Leujak W, Ormond R (2007) Visitor perceptions and the shifting social carrying capacity of South Sinai’s Coral Reef. Envorin Manage 39: 472-489.
• Lindberg K, McCool S, Stankey G (1996) Rethinking carrying capacity, research notes and reports, PII: S0160-7383 (96) 00075-8.
• Maggi E, Fradella FL (2011) The carrying capacity of a tourism destination: the case of a Coastal Italian City. https://ideas.repec.org/p/wiw/wiwrsa/ersa10p576.html#cites Accessed 03 February, 2015.
• Manning R, Wang B, Valliere W, Lawson S, Newman P (2002). Research to estimate and manage carrying capacity of a tourist attraction: a study of Alcatraz Island. Journal of Sustainable Tourism, 10: 5, 388-404.
• Manning R, Valliere W, Wang B, Lawson S, Newman P (2003). Estimating day use social carrying capacity in Yosemite National Park. Lesisure/Loisir, Vol. 27: 77-102.
• Manning R (2007) Parks and carrying capacity commons without tragedy. Island Press, Washington, USA, pp. 328.
• McCool SF, Lime DW (2001) Tourism carrying capacity: tempting fantasy or useful reality? Journal of Sustainable Tourism, 9(5): 372-388.
• Müderrisoğlu H (2002) Açıkhava rekreasyonunda taşıma kapasiteleri: rekreasyonel kullanım ilişkilerinin incelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Neufert E (2012) Yapı Tasarımı. Beta Yayınları, 35. Baskı. ISBN: 6053339571.
• Prato T (2001) Modeling carrying capacity for national parks. Ecological Economics, 39: 321-331, Colombia.
• Prato T (2009) Fuzzy adaptive management of social and ecological carrying capacities for protected areas. Journal of Environmental Management, 90 pp. 2551–2557.
• Pulido A (1972) Estadistica y Techicas de Investipacion Social. Ediciones Anaya, Madrid.
• Resmi Gazete (1990) http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20702.pdf Erişim 11 Ocak 2015.
• Rios-Jara E, Galvan-CM, Rodriguez-Zaragoza FA, Lopez-Uriarte E, Munoz-Fernandez VT (2013) The tourism carrying capacity of underwater trails in Isabel Island National Park, Mexico. Environmental Management. 52: 335-347.
• Salerno F, Viviano G, Manfredi EC, Caroli P, Thakuri S, Tartari G, (2013) Multiple Carrying Capacities from a Management-Oriented Perspective to Operationalize Sustainable Tourism in Protected Areas. Journal of Environmental Management, 128 (2013) 116-125.
• Saveriades A (2000) Establishing the social tourism carrying capacity for the tourist resorts of the east coast of the Republic of Cyprus. Journal of Tourism Management, 21: 147-156.
• Sayan MS, Ortaçeşme V, Karagüzel O, Şahin T, Yıldırım E, Avcı Ü (2005) Termessos (Güllükdağı) Milli Parkı’nda rekreasyonel taşıma kapasitesinin belirlenmesi. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Tarım, Ormancılık ve Veterinerlik Araştırma Grubu, Proje No: TOGTAG-3197, Ankara.
• Silva CP, Alves F, Rocha R (2007) The management of beach carrying capacity: the case of Northern Portugal. Journal of Coastal Research, SI 50 (Proceedings of the 9th International Coastal Symposium), pp. 135-139. Gold Coast, Australia, ISSN 0749.0208.
• Simon FJG, Narangajava Y, Marqués DP (2004) Carrying capacity in the tourism industry: a case study of Hengistbury Head. Journal of Tourism Management, 25: 275-283.
• Soylu Y (2013) Turistik destinasyonlarda taşıma kapasitesi: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Sterl P, Wagner S, Arnberg A (2004) Social carrying capacity of canoeists in Austria’s Danube Floodplains National Park. Working Papers of the Finish Forest Research Instute 2: 256-263. http://www.metla.fi/julkaisut/workingpapers/2004/mwp002.htm.
• Tarrant M, English DBK (1996) A crowding-based model of social carrying capacity: applications for Whitewater Boating Use. Journal of Leisure Research, Vol 28, No. 3, pp. 155-168.
• Tokmak C (2008) Sürdürülebilir turizm açısından tasıma kapasitesi: Topkapı Sarayı Örneği. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Turton SM (2005) Managing environmental ımpacts of recreation and tourism in rainforest of the wet tropics of Queensland World Heritage Area. Geographical Reseach 43(2): 140-151.
• UNEP (1997) Guidelines for carriyng capacity assessment for tourism in Mediterranean Coastal Areas. Priority Actions Programme Regional Activity Centre, Split (Croatia).
• UNESCO (2014) United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization http://whc.unesco.org/en/list/485/ Accessed 20 June, 2015.
• Yang T, Huang I, Huang E, Huang L (2014) A comparison of visitors’ characteristics, traveling motivations, recreational experiences, and attitudes toward recreational carrying-capacity controls between peak and off-peak season. Journal of Forest Science, 29(1): 17-31, Taiwan.
• Yıldırım U (2012) Plaj ve deniz rekreasyon alanlarında ziyaretçi taşıma kapasitelerinin belirlenmesi ve plaj yönetiminde LAC modeli uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Zacarias DA, Williams AT, Newton A (2011) Recreation carrying capacity estimations to support beach management at Praia de Faro, Portugal. Applied Geography 3: 1075-1081.