The Various Aspects of Fisheries Cooperatives in Turkey

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 3, 312 - 327, 30.09.2025

Ertugrul Guresci

https://doi.org/10.58626/memba.1714232

Öz

Aquaculture, which is one of the most important sources of animal protein, is also one of the important sectors that provide continuous input to the economies of many countries today. The fact that Turkey is surrounded by seas on three sides and has rich inland water resources necessitates Turkey to be an important country in terms of production, marketing and consumption of aquaculture. The fact that the current situation of fishing production, marketing and consumption in Turkey can be improved is defined as an opportunity for the restructuring of the sector and at this point, Fishing Cooperatives are becoming a subject that should be adopted as a value. It should not be forgotten that cooperatives that offer a partnership model that prioritizes mutual assistance, solidarity and cooperation will contribute to the acceleration of development in this sector in Turkey. Based on the fact that Fisheries Cooperatives, which were established according to the Cooperatives Law No. 1163 and have 594 cooperatives and a total of 31 029 partners, are a serious alternative to the problems of the sector, this study aims to address various aspects of Fisheries Cooperatives in Turkey and to develop suggestions for the development of the sector.

Anahtar Kelimeler

kooperatif , organizasyon , su ürünleri , su ürünleri kooperatifleri

Çeşitli Yönleriyle Türkiye’de Su Ürünleri Kooperatifçiliği

Öz

En önemli hayvansal protein kaynaklarından birisi olan su ürünleri, sektör olarak da günümüzde birçok ülkenin ekonomisine sürekli girdi sağlayan önemli sektörlerden biridir. Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması ve iç su kaynaklarının zenginliği, su ürünleri bakımından Türkiye’yi gerek üretim gerek pazarlama gerekse tüketimde önemli bir ülke olmasını zorunlu kılmaktadır. Türkiye'de su ürünleri üretimi, pazarlaması ve tüketiminin mevcut durumunun geliştirilebilir olması sektörün yeniden yapılanması için bir fırsat olarak tanımlanmakta ve bu noktada Su Ürünleri Kooperatifleri bir değer olarak benimsenmesi gereken bir konu haline gelmektedir. Karşılıklı yardımlaşma, dayanışma ve işbirliğini önceleyen bir ortaklık modeli sunan kooperatiflerin Türkiye’de de gelişimin ivme kazanması bu sektöre katkı sağlayacağı da unutulmamamladır. 1163 sayılı Kooperatifler kanununa göre kurulan ve sayıları 594 olan kooperatif ve toplam 31 029 ortağı ile Su Ürünleri Kooperatifçiliğinin sektörün sorunları için ciddi bir alternatif olduğu noktasından hareket ederek bu çalışmada, Türkiye’de Su Ürünleri Kooperatifleri çeşitli yönleri ile ele alınması ve sektörün gelişimi için önerilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

kooperatif , organizasyon , su ürünlerş , su ürünleri kooperatifçiliği

Kaynakça

• Ak, İ., ve Balık, İ. (2020). Cumhuriyetin İlanından 2020 Yılına Türkiye’nin Su Ürünleri Üzerine Kamu Örgütlenmeleri ve Desteklemeleri. Turkish Journal of Maritime and Marine Sciences, 6(2), 144-157.
• Aksungur, N., ve Firidin, Ş. (2008). Su Kaynaklarının Kullanımı ve Sürdürülebilirlik. Aquaculture Studies, 2008(2), 9-11.
• Alagöz, M., & Paksoy, H. (2024). Ahilik ve Modern Kooperatifçiliğin Kooperatif İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi. Journal Of Socıal, Humanıtıes and Admınıstratıve Scıences (Joshas), 9(67), 3295-3301.
• Alçiçek, Z. (2009). Su ürünleri sektöründe sürdürülebilirlik. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(2), 35-40.
• Altman, M. (2009). History and theory of cooperatives. International Encyclopedia of Civil Society, Helmut Anheier, Stefan Toepler, eds., Springer.
• Arslan, G., & Yıldız, P. O. (2021). Türkiye su ürünleri sektörüne genel bakış. Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 46-57.
• Atar, H. H., & Alçiçek, Z. (2009). Su ürünleri tüketimi ve sağlik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(2).
• Billiet, A., Dufays, F., Friedel, S., & Staessens, M. (2021). The resilience of the cooperative model: How do cooperatives deal with the COVID‐19 crisis? Strategic Change, 30(2), 99-108.
• Bueno, P. B. (2009). Indicators of sustainable small-scale aquaculture development. Measuring the contribution of small-scale aquaculture: an assessment. FAO Fisheries and Aquaculture Technical Paper, 534, 145-160.
• CLTCOOP; (2025). https://www.cltcoop.com/17624383/fishery-cooperatives (25.04.2025).
• Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye'de beşeri sermaye harcamaları ve insani gelişmişlik. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 12(1), 7-28.
• Doğan, K. (2017). Su Ürünleri Kooperatiflerinin Türkiye’deki Dünü, Bugünü ve Geleceği. Turkish Journal of Aquatic Sciences, 32(1), 21-34.
• Doğan, K. (2017). Su Ürünleri Kooperatiflerinin Türkiye’deki Dünü, Bugünü ve Geleceği. Turkish Journal of Aquatic Sciences, 32(1), 21-34.
• EİB, (2025). https://www.eib.org.tr/Sayfa.Asp?SI_Id=5A02DF31AF&HID=D414FB43E (27.04.2025).
• FAO, (2025). https://www.fao.org/statistics/data-collection/fishery-and-aquaculture/en (26.04.2025).
• Garcia-Lorenzo, I., Ahsan, D., & Varela-Lafuente, M. (2021). Community-based fisheries organisations and sustainable development: Lessons learned from a comparison between European and Asian countries. Marine Policy, 132, 104672.
• Garlock, T. M., Asche, F., Anderson, J. L., Eggert, H., Anderson, T. M., Che, B., & Tveteras, R. (2024). Environmental, economic, and social sustainability in aquaculture: the aquaculture performance indicators. Nature Communications, 15(1), 5274.
• Güngör, F. (2017). Türkiye’de Millî Bankacılığin Doğuşunda Memleket Sandıklarının Yeri Ve Önemi. Turan-Sam, 9(36), 645-654.
• Güreşci, E (2024). Kooperatifçilikte Ahiliğin İzleri, VII. Uluslararası Ahilik Sempozyumu, 27-29 Eylül 2004, Kırşehir.
• Güreşci, E., & Çakır, T. (2024). Dünyada Ve Türkiye’de Sağlık Hizmetleri Kooperatifleri Ve Türk Kooperatifçiliği İçin Yeni Arayışlar: Sağlık Hizmetleri Kooperatifçiliği Üzerine Bir Değerlendirme. The Journal of Academic Social Science, 134(134), 64-84.
• Güreşci, E., & Gönç, M. (2017). Türkiye’de kooperatiflerin temel sorunları ve çözüm önerileri üzerine düşünceler. Üçüncü Sektör Sosyo Ekonomi, 52 (4), 219-229. https://dkib.org.tr/tr/faaliyetler-sirkuler-2024188-su-urunleri-yetistiricilerine-verilecek-destekler-belirlendi- ICA, (2025). https://ica.coop/en/newsroom/news/world-cooperative-monitor-2023-top-300-ranking-released-focus-cooperative-member
• Irmaklıoğlu, T., & Irk, E. (2022). Türkiye’de kooperatifçiliğin tarihsel gelişimi. Yönetim ve Örgüt Tarihi Dergisi, 1(2), 102-115.
• Johnson, T. R., & van Densen, W. L. (2007). Benefits and organization of cooperative research for fisheries management. ICES Journal of Marine Science, 64(4), 834-840.
• Johnston, F. E. (1980). Nutrition and growth. In Human Physical Growth and Maturation: Methodologies and Factors (pp. 291-301). Boston, MA: Springer US.
• Karabulut, H. A., & Yandı, İ. (2006). Su Ürünlerindeki Omega-3 Yağ Asitlerinin Önemi ve Sağlık Üzerine Etkisi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 23(3), 339-342.
• Karademir, M., & Arat, M. E. (2014). Su Ürünleri Kooperatiflerinde Karşılaşılan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri: İstanbul İli Örneği-The Problems Faced in Fishery Cooperatıves and Solutıon Suggestıons: The Case Of Istanbul. Öneri Dergisi, 11(41), 133-156.
• Kooperatif Bülteni, (2024). https://esnafkoop.ticaret.gov.tr/data/670cc06f13b876dc68d9 (27.04.2025).
• Köse, S. G., Tokay, N. M., Baygar, S., Özer, T., Çolakoğlu, N. P. A., & Alçiçek, Z. (2010). Türkiye'deki su ürünleri işleme sektörünün durumu sorunları ve çözüm önerileri. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11, 15.
• Maciel, E. D. S., Sonati, J. G., Galvao, J. A., & Oetterer, M. (2019). Fish consumption and lifestyle: a cross-sectional study. Food Science and Technology, 39, 141-145.
• Mevzuat, (2025). https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1380&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 (29.04.2025).
• Ministry of Agriculture and Forestry, (2024). Su Ürünleri Raporu 2024, https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF (26.04.2025).
• Ministry of Agriculture and Forestry, (2025). https://www.tarimorman.gov.tr/TAnasozlesmesi.pdf (27.04.2025). Mol, S., & Ulusoy, S. (2010). Türkiye’de su ürünleri işleme sektörünün sorunları ve çözüm önerileri. Journal of Fisheries, 4(2), 152.
• Nakayiso, E., & Andrew, N. (2023). A historical review on the global evolution, benefits, challenges and performance of cooperatives. Journal of Humanities and Social Sciences, 8(1), 51-75.
• Ortmann, G. F., & King, R. P. (2007). Agricultural cooperatives I: History, theory and problems. Agrekon, 46(1), 40-68.
• Ovando, D. A., Deacon, R. T., Lester, S. E., Costello, C., Van Leuvan, T., McIlwain, K., ... & Uchida, H. (2013). Conservation incentives and collective choices in cooperative fisheries. Marine Policy, 37, 132-140.
• Panigrahy, S. R., & Nayak, A. K. (2023). Fishery Cooperatives as a Catalyst for Sustainability. In Cooperatives as a Catalyst for Sustainability: Lessons Learned from Asian Models (pp. 227-245).
• Resmi Gazete, (2025). https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/07/20240726-4.pdf (26.04.2025).
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, (2024). ttps://izka.org.tr/wp-content/uploads/2024/11/D.pdf (18.04.2025).
• Saygı, H. E. (2024). Türkiye’de balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği sektörünün mavi ekonomi bağlamında büyüme beklentileri. Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 10(3), 187-200.
• SOSYOEKONOMİ, (2025). https://sosyalekonomi.org/hindistanda-kooperatifcilik/ (20.04.2025). Strauss, J., & Thomas, D. (1998). Health, nutrition, and economic development. Journal of Economic Literature, 36(2), 766-817.
• SUHYUP, (2025). https://www.suhyup.co.kr/suhyup-en/771/subview.do (23.04.2025).
• SÜR-KOOP, (2025). https://www.sur.coop/hakkimizda/
• Şakıma, İ. Ve Çevrimli, M. B. (2021). Türkiye su ürünleri sektöründe mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 92(2), 198-218.
• TAGEM, (2023). https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20%C3%9Cr%C3%BCn% (01.05.2025).
• Ticaret Bakanlığı, (2025). https://ticaret.gov.tr/kooperatifcilik/bilgi-bankasi/kooperatifler-hakkinda/turkiyede-kooperatifcilik (27.04.2025).
• Ünal, V., & Yercan, M. (2006). Türkiye'de Su Ürünleri Kooperatifleri ve Balıkçılar İçin Önemi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 23(1), 221-227.
• Wasave, S., Sharma, A., & Wasave, S. (2015). A glance of fishermen’s cooperative societies of various countries around the globe. Journal of Extension Systems, 31(1), 63-76.
• WIKIPEDIA, (2025). https://en.wikipedia.org/wiki/Fishery_cooperative (27.04.2025).
• Yalçın, A. Z. (2022). Yerel kalkınma bağlamında kooperatifler ve belediye etkileşimi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 8(1), 1-20.
• Yavuzcan, H., Pulatsü, S., Demir, N., Kırkağaç, M., Bekcan, S., Topçu, A., ve Başçınar, N. (2010). Türkiye’de sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliği. TMMOB Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Bildiriler Kitabı-2, 767-789.
• Yılmaz, Ö. T. (2021). Türkiye’de sürdürülebilir mavi ekonomi için balıkçılık desteklerinin değerlendirilmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 906-923.
• Yılmaz, S., Erdilal, R., & Kebapçıoğlu, T. (2009). Su ürünleri sektöründeki ekonomik organizasyonlardan üretici birlikleri. Akdeniz University Journal of the Faculty of Agriculture, 22(2), 223-232.
• Yurtoğlu, N. (2017). Erken Cumhuriyet dönemi ve sonrasında Türkiye’de balıkçılık faaliyetleri (1923-1960). Tarih İncelemeleri Dergisi, 32(1), 233-263.