GÖBEKLİ TEPE BETİMLEMELERİNDE İYİNİN VE KÖTÜNÜN ÖTESİNDE BİR HAYVAN: YILAN

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 14, 146 - 166, 31.12.2021

Canan Domurcaklı

https://doi.org/10.54707/meric.929473

Öz

Yakın Doğu prehistorik sanatında tercih edilen bir hayvan olan yılan, Göbekli Tepe sanatında da önemli bir yere sahiptir. Sadece dikilitaşların değil, taş plakaların da yüzeyini süsler. Genellikle başka hayvanlarla; nadiren yalnız görülür. Betimleme biçimi en fazla çeşitlilik sunan hayvanlardan biri olduğu için belki de sitedeki sanatçıların sanatsal yetkinliğe ulaşmasına katkı sağlamıştır. Göbekli Tepe sanatında, bulunduğu dikilitaşta bir dekorasyon unsurunda da dönüştürülen ender hayvanlardan biridir. Betimlemelerin çoğunda fantastik bir görünüm sergiler fakat kimi betimlemelerde bu fantastik görünüm söz konusu hayvanın tanımlanmasını güçleştirir. Söz konusu sürüngen bu özelliklerinden kaynaklı Göbekli Tepe insanının öyküsel anlatılarının bir parçası gibi görünmektedir. Yılan doğasından gelen ürkütücü ve tehlikeli özelliklerine rağmen, içinde bulunduğu betimlemelerde korku ya da kötülük çağrıştıran elemanlara rastlanılmaz. Birçok betimlemede aşağı doğru yönelen hareketi belki de bu hayvanın yer altıyla olan ilişkisini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Göbekli Tepe, yılan, sanat, öyküsel anlatı

Kaynakça

• AURENCHE, O.; KOZLOWSKI S.F.; “La naissance du Néolithique au Proche-Orient”, Paris, 2015.