AFETLERDE YARDIM MALZEMELERİ ULAŞTIRMASINDA İNSANSIZ HAVA ARACI KULLANIMI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: Özel Sayı, 35 - 58, 31.10.2023

Seren Fırat , Recep Dabak

https://doi.org/10.54707/meric.1325462

Öz

Tarihsel gelişimi incelendiğinde lojistiğin en temel amacı her zaman insan ihtiyaçlarını karşılamak olmuştur. İhtiyaçlar zaman içerisinde gelişip şekillendikçe lojistiğe olan ihtiyaç sürekli şekilde artış göstermiştir. İnsan ihtiyaçlarının en fazla önem kazandığı zamanlar ise şüphesiz ki afet durumlarıdır. Afetler sırasında ve sonrasında bölge halkının yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli olan malzemelerin afet bölgesine hızlı ve sorunsuz bir şekilde ulaştırılması afet lojistiği şeklinde tanımlanmaktadır. Ülkemizde afet sırasında ya da sonrasında yardım malzemelerinin ihtiyaç duyulan bölgeye zamanında ve doğru şekilde ulaştırılmasında çok sık yaşanan kronik sorunlar bulunmaktadır. İnsani yardımların ulaştırılması sırasında ortaya çıkan bu kronik sorunlara insansız hava aracı kullanımı çözüm olarak sunulmuştur. Önemi ve örnekleri üzerine yapılan araştırmada afet öncesinde alınan önlemlerin afet sonrasına nasıl sirayet ettiği ve uygulamada yaşanan engeller değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme ile ortaya çıkarılan sebepler ile bundan sonraki afet lojistiği planlamasında yardım malzemelerinin ulaştırılmasında insansız hava araçlarının daha yoğun kullanımının gerekliliği ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ulaştırma, Afet, İnsansız Hava Aracı

Kaynakça

• AFAD. (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/turkiye_de_afetler.pdf (Erişim Tarihi: 01.06.2023).
• AFAD. (2021). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afetyonetimi-terimleri-sozlugu (Erişim Tarihi: 01.06.2023).
• Ağdaş, M., Bali, Ö. & Ballı, H. (2014). Afet Lojistiği Kapsamında Dağıtım Merkezi İçin Yer Seçimi: Smaa-2 Tekniği ile Bir Uygulama. Beykoz Akademi Dergisi, 2(1), 75-94. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/beykozad/issue/52159/682113
• Akkamış, M., Çalışkan, S. (2020). İnsansız Hava Araçları ve Tarımsal Uygulamalarda Kullanımı. Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 2(1), 8-16. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tiha/issue/54200/707831
• Akyel, R. (2007). Afet Yönetim Sistemi: Türk Afet Yönetiminde Karşılaşılan Sorunların Tespit ve Çözümüne İlişkin Bir Araştırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balcik, B. (2017). Site Selection and Vehicle Routing for Post-Disaster Rapid Needs Assessment, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 101, 30-58. DOI:10.1016/j.tre.2017.01.002
• Bostan, S. & Yaman Yüce, M. (2021). Ayvacık Depremi Üzerinden Afet Lojistiği Konusunda Uzman Görüşleri. İşletme Bilimi Dergisi, 9(3), 519-541. DOI:10.22139/jobs.889228
• Buldu, B. & Tengilimoğlu, E.S. (2023). Türkiye’nin Kriz Yönetimi Odaklı Afet Yönetimi Stratejisinde Yaşanan Sorunlar ve Kriz Yönetiminden Risk Yönetimine Geçme Gayreti, International Social Sciences Studies Journal, 9(109), 5852-5858. DOI: 10.29228/sssj.65811
• Chowdhurya, S., Emelogua, A., Marufuzzamana, M., Nurreb, S.G., Bian, L. (2017). Drones for Disaster Response and Relief Operations: A Continuous Approximation Model. International Journal of Production Economics. Vol. 188. 167-184. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2017.03.024.
• Çalışkan, T. B. & Erturgut, R. (2022). Lojistik Faaliyetlerde İHA Kullanımı: İHA Pilotları Üzerinde Bir Araştırma. Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-16. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ubfdergisi/issue/70238/1060710
• Çatak, İ. (2019). Türkiye’de Afetlere Etkin Müdahalede Deniz Alternatifi Önerisi: Afet Gemileri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Doğan, S. (2019). Coğrafi Bilgi Sistemleri (Cbs) Temelli Afet Lojistiği Çalışmaları (Adapazarı İlçesi, Yağcılar Mahallesi Örneği), Yüksek Lisans Tezi, T.C. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dönertaş, A.S. (2006). Afet Yönetimi Kapsamında Güvenli Yerleşim Yerlerinin Tasarımı İçin Kentsel Tasarım Standartlarının Geliştirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı.
• Erdil, B. (2021). İnsansız Hava Araçlarının Kullanım Alanları ile Bu Araçların Türkiye’nin Yurtdışı Operasyonlarındaki Yeri ve Önemi. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 581-607. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/bader/issue/67183/934010
• Ergünay ,O. (2009). Afet Yönetimi Genel İlkeler, Tanımlar, Kavramlar, Ankara. https://www.academia.edu/1983074/Afet_Y%C3%B6netimi_Nedir (Erişim Tarihi: 07.06.2023).
• Ersoy, P. & Börühan, G. (2013). Lojistik Süreçler Açısından Afet Lojistiğinin Önemi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. Cilt: 50 Sayı: 578. 75-86.
• Erturgut, R. & Yılmaz, B. (2020). Afet ve İnsani Yardım Lojistiği Alanında Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 105-123. DOI: 10.30794/pausbed.667908
• Gavrilova, Y. & Smetannikov, I., (2023). How Drones for Organ Transportation are Changing the Healthcare Industry, https://robohub.org/how-drones-for-organ-transportation-are-changing-the-healthcare-industry/ (Erişim Tarihi:18.06.2023).
• Genç, N.G. (2018). Afet Lojistiği Kapsamında Bayrampaşa İlçesi Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlaması Anabilim Dalı Bölge Planlama Programı.
• Ghelichi, Z., Gentili, M. & Mirchandani, P.B. (2021). Drone Logistics for Uncertain Demand of Disaster-impacted Populations. Transportation Research, Part C, vol.141. https://doi.org/10.1016/j.trc.2022.103735
• Ghelichi, Z., Gentili, M. & Mirchandani, P.B. (2021). Logistics for a Fleet of Drones for Medical Item Delivery: A Case Study for Louisville, KY. Computers and Operations Research, vol.135. https://doi.org/10.1016/j.cor.2021.105443
• Göktürk Çetinkaya, S. & Koç, M. (2023). Türkiye’nin İnsansız Hava Araçları Serüveni. Anadolu Strateji Dergisi, 5(1), 1-27. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/anasamasd/issue/78661/1321177
• Gündüz, İ. (2014). Afetleri yönetmek, afet algısından, afet sonrası çalışmalara, Değişim Yayınları, İstanbul. Ip, P. (2022). How Drones Aid in Natural Disaster Response https://www.adorama.com/alc/drones-natural-disaster-response/ (Erişim Tarihi: 14.06.2015).
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, bütünleşik afet yönetimin temel ilkeleri. afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri (der. M. Kadıoğlu ve E. Özdamar), s.2, 1-34, Ankara: JICA Türkiye Ofisi.
• Kılıç Ekici, Ö. (2023). 6 Şubat 2023 Depremleri, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi. https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/system/files/makale/6_subat.pdf (Erişim Tarihi: 12.06.2023)
• Kıymetli Şen, İ. (2014). Lojistik Faaliyetlerin Yönetimi ve Maliyetleme Yaklaşımları. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 83-106. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ckuiibfd/issue/32902/365503
• Konak, A. (2019). The Importance and Future of Drone in Cargo Transportation.https://ahmetkonak55.medium.com/the-importance-and-future-of-drone-in-cargo-transportation-3ad20ff022d7 (Erişim Tarihi: 14.06.2023)
• Konuk, B. (2011). Dağıtım Lojistiği Performansının Firma Performansına Etkisi, Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı İşletme Mühendisliği Programı.
• Li, Y., Liu, M., & Jiang, D. (2022). Application of Unmanned Aerial Vehicles in Logistics: a Literature Review. Sustainability, 14(21), 14473. DOI: 10.3390/su142114473
• Liu, P., Chen, A. Y., Huang, Y. N., Han, J. Y., Lai, J. S., Kang, S. C., Wu, T. H., Wen, M. C. ve Tsai, M. (2014). A Review of Rotorcraft Unmanned Aerial Vehicle (uav) Developments and Applications in Civil Engineering, Smart Structures and Systems, 13(6), 1065-1094. DOI: 10.12989/sss.2014.13.6.1065
• Luo, C., Miao, W., Ullah, H., McClean, S., Parr, G., & Min, G. (2019). Unmanned Aerial Vehicles for Disaster Management. Geological Disaster Monitoring Based on Sensor Networks, 83-107. DOI:10.1007/978-981-13-0992-2_7
• Öksüz, M.K. & Satoğlu, Ş.I. (2018). Afet Sonrası İçin Acil Tıp Merkezlerinin Yerleşim Planlaması ve Envanter Yönetimi: Literatür Analizi, 7. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi, ULTZK 2018 Bildiriler Kitabı 3-5 Mayıs 2018, Bursa.
• Önsüz, M.F. & Işıktekin Atalay, B. (2015). Afet Lojistiği. Osmangazi Tıp Dergisi, 37(3), 1-6. DOI: 10.20515/otd.45606
• Özçelik, S., (2021). Afet Lojistiği Ağ Tasarımı Optimizasyonu: Tuzla İlçesi Örneği. Doktora Tezi, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme (İktisat) Anabilim Dalı.
• Rana, K., Praharaj, S., & Nanda, T. (2016). Unmanned Aerial Vehicles (UAVs): An Emerging Technology for Logistics. International Journal of Business and Management Invention, 5(5), 86-92.
• Seraji, H., Tavakkoli-Moghaddam, R. & Soltani, R. (2019). A Two-Stage Mathematical Model for Evacuation Planning and Relief Logistics in a Response Phase. Journal of Industrial and Systems Engineering, 12(1), 129-146.
• Stephan F, Reinsperger N, Gru¨nthal M, Paulicke D, Jahn P (2022) Human Drone Interaction in Delivery of Medical Supplies: A Scoping Review of Experimental Studies. PLoS ONE 17(4): e0267664. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0267664
• Sunar, O.N. & Kurnaz, S. (2022). Afet Yönetimi Bağlamında Havacılığın Orman Yangınlarıyla Mücadeledeki Rolü Üzerine Bir Değerlendirme. International Journal of Aeronautics and Astronautics, 3(2), 1-11. DOI: 10.55212/ijaa.1143554
• Tanyaş, M., Günalay, Y., Aksoy, L. & Küçük, B., Afet Lojistik Yönetiminde Rize İline Yönelik Yeni Model Önerisi, https://akademik.gidatarim.edu.tr/leventaksoy/AFET/Rize%20Afet%20Y%F6netimi%20Modeli.pdf (Erişim Tarihi: 21.06.2023).
• Thiels, C. A., Aho, J. M., Zietlow, S. P., & Jenkins, D. H. (2015). Use of Unmanned Aerial Vehicles for Medical Product Transport. Air Medical Journal, 34(2), 104-108. DOI: 10.1016/j.amj.2014.10.011 Thilmany, J. (2021) Drones Are Ready to Take on Bigger Roles in Natural Disasters. https://www.theearthandi.org/post/drones-are-ready-to-take-on-bigger-roles-in-natural-disasters (Erişim Tarihi:20.06.2023).
• Topal, B. (2016). Türkiye Afet Lojistik Yönetim Sistemi Üzerine Bir Değerlendirme, ISEM2016, 3rdInternational Symposium on Environment and Morality,4-6 November 2016, Alanya, Türkiye.
• Türkseven, S. , Kızmaz, M. Z. , Tekin, A. B. , Urkan, E. & Serim, A. T. (2016). Tarımda Dijital Dönüşüm; İnsansız Hava Araçları Kullanımı. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 12(4), 267-271. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarmak/issue/35304/408232
• Villi, O. & Yakar, M. (2022). İnsansız Hava Araçlarının Kullanım Alanları ve Sensör Tipleri. Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 4(2), 73-100. DOI: 10.51534/tiha.1189263
• Y. Zeng, R. Zhang & T. J. Lim, (2016). Wireless Communications with Unmanned Aerial Vehicles: Opportunities and Challenges, IEEE Communications Magazine, 54(5), 36-42, DOI: 10.1109/MCOM.2016.7470933.
• Yaman Yüce, M. & Bostan, S. (2020). Afetlerde Lojistik Yönetimi: Çanakkale Depremi Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi. 18(37), 499-519 DOI: https://doi.org/10.35408/comuybd.568269
• Yılmaz, A., (2003), Türk kamu yönetimi sorun alanlarından biri olarak afet yönetimi, Pegem Yayıncılık, Ankara.
• Yılmaz, Ü., (2019). İnsani Yardım Lojistiği Faaliyetlerinde İnsansız Hava Araçlarının Kullanım Alanları. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 43-54. DOI: 10.46236/jovosst.623075