OSMANLI’NIN SON DÖNEMLERİNDE KİRMASTİ’NİN (MUSTAFAKEMALPAŞA) KAYMAKAMLARI: ŞİKÂYETLER VE RUHSATSIZ BİR RUM MEKTEBİ İNŞASI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 20, 345 - 363, 30.12.2023

Oya Şenyurt

https://doi.org/10.54707/meric.1360989

Öz

Bursa’nın tarım ilçesi olan Mustafakemalpaşa, Osmanlı’nın son dönemlerinde farklı etnik kökenden kişilerin yaşadığı, “Kirmasti” olarak anılan bir kazadır. Arşiv belgelerine yansıyan bilgiler içinde 19. yüzyılın sonlarından itibaren kaza halkının kaymakamları hakkındaki şikâyet mektuplarının önemli bir toplam oluşturduğu ve bu şikâyet zinciri içinde Kaymakam Kazım Bey’in ruhsatsız olarak Rum Mektebi inşasına izin vermesi sebebiyle sorgulanmasının dikkat çektiği söylenebilir. Rum Mektebi’nin boyutları ve niteliği, kimler tarafından kullanılacağı, inşaat masrafını kimin karşılayacağı, inşa edileceği arsanın durumu, etrafta yaşayan kişilerin etnik kökeni gibi konular hakkında verilen bilgilerin eksikliği nedeniyle mektebe inşaat ruhsatı verilmemiştir. Ancak ruhsatın alınması beklenmeden başlayan inşaat sebebiyle yapılan sorgulama sonrası mektebe ilişkin tüm bilgiler tamamlandığında, Rum mektebinin inşaatının da bitmesi yakınlaşmış ve yapının ruhsatı alınabilmiştir. Bu makalede 19. yüzyılın sonlarından itibaren Kirmasti kazasının kaymakamları hakkındaki şikâyetler bağlamında Kaymakam Kazım Bey’in inşaat ruhsatı alınmadan bir Rum Mektebi’nin inşasına başlama izni vermesine ilişkin süreç değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kirmasti, Rum Mektebi, Kaymakamlar, Sorgulama, İnşaat Ruhsatı

Etik Beyan

Makale akademik etik ilkelerine uygun biçimde kaleme alınmıştır. Ayrıca makalenin etik kurul izni alınmasını gerektirecek türden olmadığını belirtirim.

Destekleyen Kurum

Destekleyen herhangi bir kurum bulunmamaktadır.

Teşekkür

Makalenin hazırlanması sırasında yapının fotoğraflarını çeken Kocaeli Üniversitesi Mimarlık Bölümü Araştırma Görevlisi Gülşah Ünver’e teşekkürü borç bilirim.

DISTRICT GOVERNORS OF KİRMASTİ (MUSTAFAKEMALPAŞA) IN THE LATE OTTOMAN PERIOD: COMPLAINTS AND THE CONSTRUCTION OF AN UNLICENSED GREEK SCHOOL

Öz

Mustafakemalpaşa, the agricultural district of Bursa, was a township known as "Kirmasti" in the late Ottoman period, where people of different ethnic backgrounds lived. From the late 19th century onwards, letters of complaint from the people of the township against their district governors take an important place in archival documents. Among these complaints, it can be said that the questioning of District Governor Kazım Bey for allowing the construction of a Greek School without a license draws attention. The building license for the Greek School was not authorized due to the lack of information on the dimensions and quality of the school, who would use it, who would pay for its construction, the condition of the project site, and the ethnicity of the people living in the neighborhood. However, when all the information about the school was completed after the interrogation due to the construction that started before the license was received, the construction of the Greek School was close to completion, and the license for the building was obtained. In this article, in the context of the complaints against the district governors of the Kirmasti township since the late 19th century, the process of District Governor Kazım Bey's permission to start the construction of a Greek School without a building license is evaluated.

Anahtar Kelimeler

Kirmasti, Greek School, District Governors, Interrogation, Building Licence

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri (Başkanlık Osmanlı Arşivi [BOA])
• DH.İD., (Dâhiliye İdâre), 30/48.
• DH.MKT., (Dâhiliye Mektûbi Kalemi), 1786/113, 105/36, 189/37, 386/47, 2301/22, 2515/42, 536/11, 828/68, 1075/77, 768/25.
• ML.EEM., (Maliye Nezareti Emlâk-i Emiriyye Müdüriyeti), 78/44.
• ŞD., (Şurâ-yı Devlet), 1622/2, 1621/5, 1551/2.
• Y.PRK.AZJ., (Yıldız Perakende Evrakı Arzuhal ve Jurnalleri), 16/47. Telif Eserler
• Anon., (t.y.). Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Adını ve Andını Taşıyan İlçe: Mustafakemalpaşa 2. Mustafakemalpaşa Belediyesi, https://mkpansiklopedi.com/api/uploads/pdf/arsiv/69247439.pdf,: 16-17. (Erişim: 23 Temmuz 2023).
• Fuad, Ömer (29 Ağustos 1329/11 Eylül 1913). Kirmasti kazası. Sebilü’r-Reşad (Sırat-ı Müstakim). C. 11, S. 261: 9-11.
• Güneş, Mehmet (2013). Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871). Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı. İstanbul.
• İzbırak, R (1976). Mustafa Kemalpaşa. Türk Ansiklopedisi. C. 24: 497-498.
• Varol, Derya (2001). Mustafakemalpaşa (Kirmasti)’nın Geçmişten Günümüze Şehirsel Gelişimi. Y.L. Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Yaşayanlar, İsmail (2012). 19. Yüzyılda Kirmasti (Mustafakemalpaşa) Kazası’nın Sosyo-Ekonomik Durumu. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bursa.
• İnternet Kaynakları URL-1: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/okulu-kapatip-makam-yapacak-18879980. (Erişim: 23 Temmuz 2023).