Comparison Of Economic Development Policies Implemented by The Republic of Turkiye Between 1963 And 1977 With Long-Term Macroeconomic Data

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 87 - 111, 17.07.2024

Mustafa Kerem Börü Esat Daşdemir

https://doi.org/10.54707/meric.1422999

Öz

This study examines the effects of the fiscal policies implemented between 1963 and 1977 on the Turkish economy. Re-examining this period, which is an important transition period in the Turkish economy due to its unique structure, with updated literature may facilitate the understanding of today's Turkish economy. Important macroeconomic data from this period, which is one of the important milestones of the Turkish economy, were compared with long-term average values. According to the results obtained, it cannot be claimed that the 1963-77 period was completely unsuccessful or successful. Although some macroeconomic indicators in this period showed better performance than the average, some could not reach the expected performance level and negative results emerged in these indicators. In this period, there was an above-average and stable growth in total income and per capita income according to long-term data of the Turkish economy, and investments increased above average. The performance of the Turkish economy towards the industrialization target is above average in this period. However, the foreign trade problem, one of the most important problems of the period, could not be resolved, and the ratio of foreign trade deficits to output was above the average. The comparison made within the scope of this study shows that, although the 1963-1977 period can be considered successful in general, it also contained failures in important issues.

Anahtar Kelimeler

Planned Development, Fiscal Policy, Economic Development Policies

1963- 1977 Yılları Arasında Türkiye Cumhuriyeti'nin Uyguladığı Ekonomik Kalkınma Politikalarının Uzun Dönem Makroiktisadi Verileriyle Karşılaştırması

Öz

Bu çalışmanın amacı 1963-1977 yılları arasında uygulanan maliye politikalarının Türkiye ekonomisine etkilerini incelemektir. Kendine özgü yapısı nedeniyle Türkiye ekonomisinde önemli bir geçiş dönemi olan bu dönemin güncellenen literatürle yeniden incelenmesi günümüz Türkiye ekonomisinin anlaşılırlığını kolaylaştırabilecektir. Türkiye ekonomisinin önemli kilometre taşlarından biri olan bu döneme ait önemli makroiktisadi veriler uzun dönem ortalama değerleriyle karşılaştırılmıştır. Ulaşılan sonuçlara göre 1963-77 döneminin tümüyle başarısız ya da başarılı olduğu iddia edilememektedir. Bu dönemdeki bazı makroiktisadi göstergeler ortalamadan başarılı performans sergilemiş olsa da bazılarından göstergelerde beklenilen performans düzeyine ulaşılamadığı gibi bu göstergelerde olumsuz sonuçlar ortaya çıkmıştır. Bu dönemde toplam hasılada ve kişi başına hasılada Türkiye ekonomisinin uzun dönem verilerine göre ortalamanın üzerinde ve istikrarlı bir büyüme olmuştur ve yatırımlar ortalama üzerinde artmıştır. Türkiye ekonomisinin sanayileşme hedefine yönelik performansı bu dönemde ortalamanın üzerindedir. Ancak dönemin en önemli sorunlarından biri olan dış ticaret sorunu çözümlenememiş, dış ticaret açıklarının hasılaya oranı ortalamanın üzerinde gerçekleşmiştir. Bu çalışma kapsamında yapılan karşılaştırma göstermektedir ki, 1963-1977 dönemi genel anlamda başarılı sayılabilse de önemli konularda başarısızlıkları da barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Planlı Kalkınma, Maliye Politikası, Ekonomik Kalkınma Politikaları

Kaynakça

• Ağdamir, Y. Ö., & Küçükkalay, Y. (1999). Türkiye'de 1960-1980 Müdahale Dönemi Ekonomileri: İktisat Politikaları ve Makroekonomik Göstergeler Açısından Bir Karşılaştırma, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (3), 121-138.
• Atakişi, A., & Cebeci, A. (2022). Kalkınma Planlarının Kıyaslamalı Analizi: Türkiye Örneği. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 157-172. https://doi.org/10.56668/jefr.1123716
• Ay, A. (2000). Dışa Açılma Sürecinde Döviz Kuru Politikası. Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, (4), 15-34.
• Bağcı, E. & Tekin, Ü. (2020). Türkiye İktisat Politikalarının Tarihsel Gelişimi ve Günümüze Yansımaları. R&S - Research Studies Anatolia Journal, 3 (3), 175-188. DOI: 10.33723/rs.722993 https://dergipark.org.tr/en/pub/rs/article/722993
• Bağır, R. (2022). Planlı Kalkınmaya Geçişte Rol Oynayan Faktörler ve Planlı Kalkınma Dönemi’nin Başlaması (1963-1967). Akademik Açı, 2 (1), 4-36. https://dergipark.org.tr/en/pub/akademikaci/issue/69808/1108399
• Bakkaloğlu, A. (2021). Türkiye Ekonomisinde Sanayileşme-Industrialization In The Turkish Economy. Sakarya İktisat Dergisi, 10 (1), 66-91. https://dergipark.org.tr/en/pub/sid/issue/61134/804671
• Bozkurt, B. (2011). Türkiye'de 1960-1980 Müdahale Dönemi Ekonomileri: İktisat Politikaları ve Makroekonomik Göstergeler Açısından Bir Analiz. Hatay: T.C. Mustafa Kemal Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çalışkan, A. (2023). Türkiye'de 1960 Sonrası Uygulanan Sanayileşme Stratejilerinin Dış Ticaret Üzerine Etkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 7(1), 67-83.
• Çelik, O. & Çetiner, S. (2019). Türkiye Ekonomisinde Kalkınma Planları ve Kalkınma Planlarındaki Söylem Değişiklikleri. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2 (3), 121-131. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijephss/issue/45108/580476
• Işık, E., & Aras, O. (2023). Türkiye Ekonomisinde 1946 İktisadi Dönüşümünü Hazırlayan İçsel Dinamikler. Fiscaoeconomia, 7(Özel Sayı), 239-259. https://doi.org/10.25295/fsecon.1342033
• Kanca, A. G. (2012). 1950-1960 Arası Türkiye'de Uygulanan Sosyo-Ekonomik Politikalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 47-63
• Küçükoğlu, M. (7). Kalkınma Planlarında Vergi Politikaları. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, (12).
• Lewis, W.A. (1954) Economic Development with Unlimited Supplies of Labour. The Manchester School of Economic and Social, 22, 139-191.
• Memiş, Ş. (2020). 20. Yüzyıl Türkiye Ekonomisi Üzerine Kısa Bir Analiz (1923-2000). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 263-284. https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/57463/778658
• Öğreten, C. (2022). Karma Ekonomi Sistemi Bağlamında Milli Birlik Komitesi’nin Ekonomi Politikalarının Değerlendirilmesi (27 Mayıs 1960 – 27 Ekim 1961). Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 12, 53-67.
• Öztürk, Ş. & Taştan, T. (2021). Devletçi Ekonomi- Liberal Ekonomi Karşılaştırması: Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 836-858. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/igdirsosbilder/issue/66834/1045387
• Subaşı Ertekin, M. (2001). Türkiye'de 1980 Sonrasında Döviz Kuru Politikaları ve Dış Ticaret. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 3(1), 183-198.
• Şenel Uzunkaya, S. (2020). Türkiye Ekonomisi’nde 1923-1977 Yılları Arasındaki Sanayi Ve Kalkınma Planlarının Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Sabri ORMAN Özel Sayısı, 14-30. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iticusbe/issue/56181/760458
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Kalkinma_Plani_Birinci_Bes_Yillik_1963-1967.pdf
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (1968), İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972), Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Ikinci_Bes_Kalkinma_Plani-1968-1972.pdf
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (1973), Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977), Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Yeni-Strateji-ve-Kalkinma-Plani_Ucuncu-Bes-Yil_1973_1977.pdf
• Takım, A. (2011). Türkiye’de 1960-1980 Yılları Arasında Uygulanan Kalkınma Planlarında Maliye Politikaları. Bartın: Maliye Dergisi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). 100 Yılın Göstergeleri (4710). TÜİK.
• Yılmaz, H. (2020). Türkiye’de Yatırım Teşvik Sisteminin Tarihçesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 12(23), 431-441. DOI: 10.20990/kilisiibfakademik.707681