Klasik Mevlit İcrâsında Temsilî Okuma İzleri

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 185 - 196, 26.12.2024

Murat Cemalettin Necipoğlu

https://doi.org/10.26650/meshk.2024.0010

Öz

Mûsikî yönü itibariyle “temsilî okuma ilmi” Kur’an-ı Kerim tilâvetinde son derece kayda değerdir. Temsilî okuma ilminin doğaçlama icrâ tekniği ile ilintisi ve her biri farklı duyguları yansıtan uhrevî, tasvîrî ve garâmî makamlar şeklindeki sınıflandırmalarla olan alakası bu ilmin klasik mevlit icrasında da uygulanabileceğini göstermektedir. Nitekim Kur’an tilâveti temsilî okuma ilminde makamlar ayetlerin anlamlarına göre şekillenirken makamların mevlit metninde de yine aynı şekilde icra edildiğini söylemek mümkündür. Lâkin elbette her iki formdaki bu benzerlik mûsikî yönüyledir. Zira metin içeriği açısından Kur’an-ı Kerim ile mevlit kıyaslanamaz. Ancak Hz. Peygamber’in hayatını konu alan bir şâheser olması ve aynı zamanda içeriğinde birçok imânî ve itîkâdî konuya değinmesi dolayısıyla mevlidin icrasına da temsilî okuma ilmini teşmil edebilmek mümkündür. Bu çalışmamızda; Kur’an-ı Kerim’in beşerî bir metin olmadığına, edebiyat ve söz sanatlarının ilâhi hitâbı eşsiz kılmadaki rolüne ve bunun mucizevî yönüne kısaca değinilmiştir. Her iki icrâ ile alakası dolayısıyla doğaçlama icrâ tekniği ve temsilî okuma konuları yüzeysel olarak aktarılmıştır. Son olarak Süleyman Çelebi mevlidinin edebî üslûbu ve icrası aktarılmış ve mevlidin her bir bahir için temsilî okumaya uygun beyitleri ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dinî Mûsikî, Kur’an Tilâveti, Temsilî Okuma, Mevlit İcrâsı, Süleyman Çelebi

Traces of Representative Reading in Classical Mawlid Performance

Öz

In terms of its musical aspect, the “science of representative reading” is extremely noteworthy in the recitation of the Quran. The relevance of the science of representative reading with the improvisational performance technique and its relevance with the classifications of otherworldly, descriptive and garam modes, each of which reflects different emotions, show that this science can also be applied in the classical performance of the mawlid. Indeed, while the modes are shaped according to the meanings of the verses in the science of representative reading of the Quran recitation, it is possible to say that the modes are performed in the same way in the mawlid text. However, of course, this similarity in both forms is in terms of its musical aspect. Because the Quran and the mawlid cannot be compared in terms of the content of the text. However, since it is a masterpiece about the life of the Prophet and also touches upon many issues of faith and belief in its content, it is possible to extend the science of representative reading to the performance of the mawlid. In this study; It is briefly mentioned that the Quran is not a human text, the role of literature and rhetoric in making the divine address unique and its miraculous aspect. The improvisational performance technique and representative reading issues are superficially conveyed due to their relevance to both performances. Finally, the literary style and performance of Süleyman Çelebi’s mevlid are conveyed and the couplets of the mawlid suitable for representative reading for each chapter are presented.

Anahtar Kelimeler

Religious Music, Qur’an Recitation, Representative Reading, Mevlit Performance, Süleyman Çelebi

Kaynakça

• Baykal, K. (1999). Süleyman Çelebi ve Mevlit. Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu Yayınları google scholar
• Çetin, A. (1987). Kuran Okuma Esasları. Sahaflar Kitap Sarayı Yayınları google scholar
• Erdoğdular, A. (2022). Müzikte Doğaçlama Kültürü (Tez No: 741278) [Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi], YÖK Tez Merkezi google scholar
• Görmez, H. (2016). Beşer Dilinin İmkanları ve Kur’an-ı Kerim’in Anlatım Üslubuna Dair, Araştırma ve İnceleme, 27(1), 22-30 google scholar
• Güzel, A. (1989). Vesîletü-n’necât (Mevlit)’ın Dili ve Edebî Değeri. TDV Yayınları google scholar
• Hatipoğlu, Ş. (2012). Doğaçlamada Duygu ve Kurgu Sorunları - Doğaçlama Teknikleri. Art-E Sanat Dergisi, 5(10), 152-163 google scholar
• Karaçam, İ. (2005), En Büyük Mucize- Kur’ân-ı Kerîm’in İlmî ve Edebî Sırları. Yeni Şafak Kültür Armağı google scholar
• Karakaya, M. M. (2019). Kur’an-ı Kerim’de Edebî Sanatların Kullanımı: Teşbih, İstiâre Kinaye, Mecaz. Diyanet İlmi Dergi, 55 (2), 229-257 google scholar
• Necipoğlu, M. C. (2021), İstanbul Tavrı Mevlit İcrâsı (Tez No: 682996) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi google scholar
• Pakdil, R. (2014). Ta’lim Tecvid ve Kıraat. M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları google scholar
• Sağman, A. R. (1964). Sağman Tecvidi. Ahmed Said Matbaası google scholar
• Timurtaş, F. K. (1970). Süleyman Çelebi/Mevlit/Vesîletün-Necât. Milli Eğitim Basımevi google scholar
• Uludağ, S. (2014). İslam ve Mûsikî. Yeni Türkiye Türk Mûsikîsi Özel Sayısı, 57, 1275-1288 google scholar
• Vassaf, H. (2006). Mevlit Şerhi/Gülzâr-ı Aşk (M. Tatçı, M. Yıldız, K. Üstüner, Thk.). Dergâh Yayınları google scholar