Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesinde Kayıtlı “By8273” Numaralı Mecmuanın Mestap’a Göre Tasnifi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 121 - 147, 31.12.2022

Sema Erdoğdu

Öz

İçerik ve dil bakımından farklı özellikler taşıyan mecmualar, kültür ve edebiyat tarihimizin hazinelerinden biridir. Klasik Türk edebiyatının divan ve mesnevilerinden sonra en önemli kaynakları olan şiir mecmuaları ise, gün yüzüne çıkmamış şairlerin keşfedilmesi, adları bilindiği hâlde henüz ele geçmemiş eserleri barındırması, şairlerin çeşitli nedenlerle divanlarına almadıkları şiirleri ihtiva etmesi gibi birçok açıdan önem arz etmektedir. Şahsî not defteri veya bir nevi antoloji özelliği taşıyan mecmualar, derleyicisinin ve aynı zamanda döneminin edebî zevkini ve şiir anlayışını da yansıtmaktadır. Bu çalışmada Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi’nde bulunan BY8273 numaralı, derleyicisi ve derlendiği tarih kesin olarak bilinmeyen ancak içindeki şairlerin yaşadığı dönemlere bakıldığında XVI. yüzyılda oluşturulduğu muhtemel olan mecmuadaki manzum-mensur karışık metinlerin transkripsiyonu ve transliterasyonu yapılmıştır. 16 varaktan oluşan, ciltsiz ve fiziki olarak zarar gören mecmuanın en az bir yaprağı eksiktir. Mecmuada 2’si Arapça, 2’si Farsça ve diğerleri Türkçe olmak üzere toplam 39 manzum ve yer yer Arapça dua metinleri olan 8 kısa mensur metin yer almaktadır. Manzum metinlerin 12’si 10 farklı şaire aitken diğer 27 metnin şairi tespit edilememiştir. Mecmuada 5 farklı şairden 6 müseddesle 2 farklı şairden 2 mürâca’a şiir derlenmiştir. Ayrıca mecmuada sık rastlanılmayan sûretnâme, cevâbnâme ve davetnâme metinlerine de yer verilmiştir. Söz konusu metinler MESTAP’a göre tablolaştırılarak ilgililerin istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Mecmua, XVI. Yüzyıl, MESTAP, Şiir Mecmuası., Klasik Türk Edebiyatı, Mecmua, XVI. Yüzyıl, MESTAP, Şiir Mecmuası.

Kaynakça

• Alıcı, L. (2002). Klâsik Türk Edebiyatında Mürâca’a Şiirler. İlmî Araştırmalar 14, s. 1-15. Atik Gürbüz, İ. (2012). Şiir Mecmualarının Biyografik Değerine Dair Araştırmalara Ek. Türklük Bilimi Araştırmaları, s. 147-157.
• Aydemir, Y. (2001a). Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü. Bilig 19, s.147-155.
• Aydemir, Y. (2001b). Şairlerin Edebî Kişiliğinin Tesbitinde Mecmuaların Rolü. Türk Kültürü (464), s. 731-744.
• Aydemir, Y. (2007). Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler. Turkish Studies (Tunca Kortantamer Özel Sayısı) (5), s. 122-137.
• Batislam, H. D. (2000). Dîvân Şiiriyle Halk Şiirinde Ortak Bir Söyleyiş Biçimi (Mürâca’a-Cilt/Volume:6 Sayı/Issue:2 Yıl/Year:2022 127
• Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesinde Kayıtlı “By8273” Numaralı Mecmua... Dedim-Dedi). Folklor/Edebiyat 22, s. 201-211. Çetin, İ. (1993). Derzi-zâde Ulvî (Hayatı Edebî Şahsiyeti ve Dîvânının Tenkidli Metni). Fırat Üniv. SBE., Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• Derdiyok, İ. Ç. (1999). Osmanlı Devrinde Mektup Yazma Geleneği. Osmanlı, s. 731-740, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Donuk, S. (2012). Mürâca’a Dedim-Dedili Şiir midir? Dîvânlara Müracaat... Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 6, s. 119-138.
• Erdoğan, M. (2008). Kabûlî İbrahim Efendi, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı (İnceleme- Tenkitli Metin-Dizin). Gazi Üniv. SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Erdoğan, M. (2017). Bursalı Rahmî ve Dîvânı, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Gürbüz, M. (2012). Şiir Mecmûaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII: Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, (Haz.: Hatice Aynur vd.), s. 97-113, İstanbul: Turkuaz.
• Gürbüz, M. (2016). Cönkler ve Mecmualar Üzerinden Osmanlı Toplumunun Şiir ve Şair Tercihlerine Bir Bakış Denemesi. Journal Of Turkish Studies (Symposium In Honor Of Prof. Dr. Günay Kut, Transcribing Manuscripts into Critical Analysis) (45), s. 95-104.
• Gürbüz, M. (2018). Kâbilî, Sultân-ı Hûbâna Münâsib Eş‘âr, e-kitap, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Kaplan, O. (2018). Tahran Üniversitesi Merkez Kütüphanesi 2701 Numarada Kayıtlı Şiir Mecmuasında Yer Alan Türkçe Şiirler (İnceleme-MESTAP-Karşılaştırmalı Metin). Dîvân Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, s. 325-400. Kaplan, Y. (2018). İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde Kayıtlı “T 5480” Numaralı Musammat Mecmuası ve MESTAP’a Göre Tasnifi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, s. 401-540.
• Kılıç, A. (2012). Mecmûa Tasnifine Dâir. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII - Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Bildiriler, (Haz.: Hatice Aynur, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Selim S. Kuru, Ali Emre Özyıldırım), s. 77-96, İstanbul: Turkuaz.
• Köksal, M. F. (2011). Biyografik Kaynak Olarak Şiir Mecmuaları ve Kastamonulu İshâk- zâde Fevzi Mecmuası. Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, s. 449-468, Ankara: AKM. Köksal, M. F. (2012). Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP). Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori, s. 83-101, İstanbul: Kesit.
• Köksal, M. F. (2018). Yazma Mecmualara Dair Yeni Bir Tasnif Denemesi. 2. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi (4-7 Nisan 2018) Bildiri Tam Metinleri Kongre E-Kitabı, s. 87-92, http://semp.ijoess.com/upload/9ad770af-84fb-4cd1-8af0-d25d9817a187.pdf (E.T.: 25.04.2022).
• Kurnaz, C. ve Aydemir, Y. (2013). Mecmûalara Sorulması Gereken Sorular. Turkish Studies, Volume 8/1, Winter 2013, s. 51-64.
• Reşad, F. (1893). Eslâf. İstanbul (1312). Tunç, S. ve Sevgi, A. (2015). Livâyî Bey Mecmû’ası. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 34, s. 313-352.
• Uzun, M. (2003). Mecmûa. TDV İslâm Ansiklopedisi 29, s. 265-268, İstanbul.
• Ünal, M. (2020). EBUSSUUD EFENDİ, Hâce Çelebi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.