Üsküplü Hasan Fehmi Efendi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 11, 30.06.2023

Ertan Emin

Öz

Balkan coğrafyasında Türk kültürünün en önemli merkezlerinden biri olan Üsküp, Osmanlı
Devleti’nin fetihleri sonucunda 6 Ocak 1392’de akıncı beylerinden olan Paşa Yiğit Bey (ö. 1413)
tarafından fethedilmiştir. Bu tarihten itibaren Balkan savaşlarına kadar geçen dönemde yani
521 yıllık bir zaman diliminde burada Osmanlı hâkimiyeti görülmüştür. Bu süre zarfında Üsküp
yöresinde İslam medeniyetini ve Türk kültürünü hâkim kılan birçok hayır eseri inşa edilmiştir.
Bu eser grubundan biri medreselerdir. Üsküp’teki Gazi İshak ve İsa Beylerin inşa ettirdikleri
köklü medreselerde II. Mehmed’in (1444-1446, 1451-1481) inşa ettirdiği Sahn-ı Semân
medreseleri, örnek alınan bir yapı ve eğitim sistemiydi. Burada Osmanlı coğrafyasında nam
salmış çok sayıda âlim görev yapmıştır. Son devir Osmanlı ulemasından olan Üsküplü Hasan
Fehmi Efendi (1856-1942) de burada Üsküp’ün en eski ve köklü medreselerinden olan Gazi İsa
Bey Medresesi’nde yetişmiştir. Müderris Hacı Şakir Efendi ile Üsküp Müftüsü el-Hâc İsmail
Hakkı Efendi’den dersler almıştır. Üsküp’te başladığı eğitimine İstanbul’da devam ederek
kendini yetiştiren tanınmış bir müderris olmuştur. Bu çalışmada Hasan Fehmi Efendi’nin hayatı,
aldığı eğitim, görevleri, kaleme aldığı eserler ve siyasi görüşleri incelenmiştir. Netice olarak;
çocuk yaştan itibaren çok zorluk çekerek kendini yetiştirmiş, memleket meselelerinde duyarlı
bir ilim adamı olarak ömrünü eğitim, ilim ve irfan yolunda değerlendirmiştir. Bir aydın tipi
olarak Hasan Fehmi Efendi’nin günümüzde tanınmasında yarar vardır

Anahtar Kelimeler

Hasan Fehmi Efendi, Üsküp, Müftü, Müderris, İnegöl