Affetmeyi Geliştirme Psikoeğitim Programının Ergenlerin Affetme, Umutsuzluk Düzeyi, Bilinçli Farkındalık ve Manevi İyi Oluşuna Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 187 - 205

E. Aybala Dönmez , Orhan Gürsu

Öz

Bu araştırmada, din ve değerler temelli Affetmeyi Geliştirme Psikoeğitim Programının
(AGPEP) ergenlerin affetme kararı, affetme, umutsuzluk, bilinçli farkındalık ve manevi iyi oluş
düzeylerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda 2022-
2023 Eğitim-Öğretim Yılında Özel Antalya OSB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde
öğrenim gören 20 (9 kız ve 11 erkek) öğrenciye araştırmacı tarafından geliştirilmiş AGPEP
uygulanmıştır. AGPEP, toplam dokuz haftaya yayılmış, haftada bir gün 50-60 dakikalık olmak
üzere toplam dokuz oturum yürütülmüştür. AGPEP’in ilk oturumu öncesinde çalışma grubuna
ilişkin affetme kararı, affetme, umutsuzluk, bilinçli farkındalık ve manevi iyi oluş ölçümleri
yapılmış ve bu ölçümler son oturumun tamamlanmasının ardından tekrarlanmıştır.
Katılımcıların AGPEP öncesindeki ön-test skorları ile AGPEP sonrası son-test skorları SPSS
26.00’da bağımlı örneklem t-testi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Araştırmadan elde edilen
bulgulara göre 9 haftalık AGPEP sonrasında katılımcıların affetme kararı, kendini affetme,
başkalarını affetme ve toplam affetme puanları anlamlı şekilde yükselmiştir. Ayrıca
katılımcıların eğitim sonrası umutsuzluk düzeylerinde anlamlı bir düşüş ortaya çıkmış,
katılımcıların bilinçli farkındalık ve manevi iyi oluşlarında ise anlamlı artışlar gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Affetme, Umutsuzluk, Bilinçli Farkındalık, Manevi İyi Oluş.

Kaynakça

• Akhtar, S., ve Barlow, J. (2018). Forgiveness Therapy for the Promotion of Mental Well-Being: A Systematic Review and Meta-Analysis. Trauma, Violence, & Abuse, 19(1), 107-122.
• Aktepe, İ., & Tolan, Ö. (2020). Bilinçli farkındalık: güncel bir gözden geçirme. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 12(4), 534-561.
• Ateş B. K.; Batmaz S. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Riskli Davranışlarının Duygu Düzenleme Güçlüğü ve Olumsuz Çekirdek İnanışlarla İlişkisi. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 7 (1), 43-60.
• Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J. ve Toney, L. (2006). Using Self-Report Assessment Methods to Explore Facets of Mindfulness. Assessment, 13(1), 27-45.
• Baskin, T. W. ve Enright, R. D. (2004). Intervention Studies on Forgiveness: A Meta-Analysis. Journal of Counseling & Development, 82, 79-90.
• Batık, M. V. ve Talay, N. A. (2020). Affetmeyi Geliştirme Psiko-Eğitim Programı: Ruh Sağlığı Profosonelleri İçin El Kitabı. Ankara: Nobel Yayın Grubu.
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D. ve Trexler, L. (1974). The Measurement of Pessimism: The Hopelessness Scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861.
• Brose, L. A., Rye, M. S., Lutz-Zois, C. ve Ross, S. R. (2005). Forgiveness and Personality Traits. Personality and Individual Differences, 39(1), 35-46.
• Chalfant, D. R., Heller, P. L., Roberts, A., Briones, D. ve Aguirre-Forest, J. (2006). The Relationship of Forgiveness to Health: Are There age Differences?. Journal of Gerontology, 61(5), P312-P315.
• Çalışkan, S., & Dilmaç, B. (2021). Ergenlerin Sahip Olduğu Gelecek Beklentisi, Umut ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki Yordayıcı İlişkiler. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 131-143.
• Davis, D. E., Hook, J. N., Van Tongeren, D. R., DeBlaere, C., Rice, K. G. ve Worthington, E. L., Jr. (2015). Making a Decision to Forgive. Journal of Counseling Psychology, 62(2), 280-288.
• Davis, D. E., Hook, J. N., Worthington Jr, E. L., Van Tongeren, D. R., Gartner, A. L., Jennings, D. J., ... ve Emmons, R. A. (2008). Relational Spirituality and Forgiveness: The Roles of Attachment and Commitment. Psychology of Religion and Spirituality, 1(4), 207-219.
• Davis, D. E., Worthington Jr, E. L., Hook, J. N. ve Hill, P. C. (2013). Research on Religion/Spirituality and Forgiveness: A Meta-Analytic Review. Psychology of Religion and Spirituality, 5(4), 233.
• Durak, A. ve Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeği Geçerlilik Çalışması. Kriz Dergisi, 2(2), 311-319.
• Duran, Ö. ve Eldeleklioğlu, J. (2005). Öfke Kontrol Programının 15 ve 18 Yaş Arası Ergenler Üzerindeki Etkililiğinin Araştırılması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 267-280.
• Eid, M. ve Larsen, R. J. (2008). The Science of Subjective Well-Being. The Guilford Press.
• Eker, H., (2017). Affetme Esnekliği Kazandırma Amaçlı Bilişsel Davranışçı Yönelimli Grupla Psikolojik Danışma Uygulamasının Ergenlerdeki Umutsuzluk Üzerindeki Etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ekşi, H., Parlak, S. ve Demir-Celayir, G. (2018). Affetme Kararı Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması. 1. Uluslararası Eğitimde Yeni Arayışlar Kongresi’nde sunulan bildiri, İstanbul.
• Enright, R. D. ve Fitzgibbons, R. P. (2015). Forgiveness Therapy: An Empirical Guide for Resolving Anger and Restoring Hope. American Psychological Association.
• Enright, R. D., Knutson, J. A., Holter, A. C., Baskin, T. ve Knutson, C. (2007). Waging Peace Through Forgiveness in Belfast, Northern Ireland II: Educational Programs for Mental Health Improvement of Children. Journal of Research in Education, 17(1), 63-78.
• Ersanlı, K., ve Vural Batık, M. (2015). Development of the Forgiveness Scale: A Study of Reliability and Validity. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 19-32.
• Exline, J. J. ve Baumeister, R. F. (2000). Expressing Forgiveness and Repentance: Benefits and Barriers. In M. E. McCullough, K. I. Pargament, & C. E. Thoresen (Eds.), Forgiveness: Theory, Research, and Practice (pp. 133-155). New York: Guilford Press.
• Fox, A. ve Thomas, T. (2008). Impact of Religious Affiliation and Religiosity on Forgiveness. Australian Psychologist, 43(3), 175-185.
• Freedman, S. R. ve Enright, R. D. (1996). Forgiveness as an Intervention Goal with Incest Survivors. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 64(5), 983-996.
• Freedman, S. ve Chen, E. Y.-J. (2023). Forgiveness Education as a Form of Peace Education with Fifth- Grade Students: A Pilot Study with Implications for Educators. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 29(3), 235–246.
• Gambaro, M. E., Enright, R. D., Baskin, T. A. ve Klatt, J. (2008). Can School-Based Forgiveness Counseling İmprove Conduct and Academic Achievement in Academically at-risk Adolescents. Journal of Research in Education, 18(16-27), 1-29.
• Gay, L. R., Mills, G. E. ve Airasian, P. (2005). Educational Research: Competencies for Analysis and Application. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• Ghobari Bonab, B., Khodayarifard, M., Geshnigani, R. H., Khoei, B., Nosrati, F., Song, M. J. ve Enright, R. D. (2021). Effectiveness of Forgiveness Education with Adolescents in Reducing Anger and Ethnic Prejudice in Iran. Journal of Educational Psychology, 113(4), 846.
• Gismero-González, E., Jódar, R., Martínez, M. P., Carrasco, M. J., Cagigal, V. ve Prieto-Ursúa, M. (2020). Interpersonal Offenses and Psychological Well-Being: The Mediating Role of Forgiveness. Journal of Happiness Studies, 21, 75-94.
• Göregen, F. (2022). Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının (DOMAB) Din Eğitimi Alan Ergen Bireylerin Öfke ve Affetme Eğilimleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Güneş, A., & Altın, M. (2016). Kur’ân’da “Gafûr” ismi ve geçtiği âyetlerle ilgisi. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41(41), 39-72.
• Gürsu, O. (2022). Manevi Danışmanlar İçin Kılavuz Danışma İlke Beceri Ve Teknikleri. İstanbul: Çamlıca Yay.
• Gürsu, O., & Musara, A. T. (2021). Ergenlerde Sosyal Medya Bağımlılığı ile Dindarlık İlişkisi. Turkish Academic Research Review, 6(2), 418-438.
• Gürsu, O., & Özçelik, M. F. (2022). Ergenlik Döneminde Dijital Oyun Bağımlılığı ve Dindarlık İlişkisi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 22(1), 199-216.
• Hirsch, J. K., Webb, J. R. ve Jeglic, E. L. (2006). Forgiveness, Suicidal Ideation, and Self-Harm: A Stress and Coping Model. Journal of Counseling Psychology, 53(1), 71-82.
• Hui, E. K. ve Chau, T. S. (2009). The Impact of a Forgiveness Intervention with Hong Kong Chinese Children Hurt in Interpersonal Relationships. British Journal of Guidance & Counselling, 37(2), 141-156.
• Jia-Mei, L. U. (2018). A Review of the Behavioral Measures of Forgiveness and Its Cognitive Neural Mechanism. Journal of Psychological Science, (3), 700.
• Johnson, C., Burke, C., Brinkman, S. ve Wade, T. (2017). Development and Validation of a Multifactor Mindfulness Scale in Youth: The Comprehensive Inventory of Mindfulness Experiences– Adolescents (CHIME-A). Psychological Assessment, 29(3), 264.
• Karremans, J. C., van Schie, H. T., van Dongen, I., Kappen, G., Mori, G., van As, S., ... & van der Wal, R. C. (2020). Is Mindfulness Associated with Interpersonal Forgiveness?. Emotion, 20(2), 296.
• Kırca, B. ve Ekşi, H. (2018). Turkish Adaptation of the Comprehensive Inventory of Mindfulness Experiences-Adolescents: A Reliability and Validity Study. SHS Web of Conferences 48, 01038.
• Kim, J. J., Payne, E. S. ve Tracy, E. L. (2022). Indirect Effects of Forgiveness on Psychological Health Through Anger and Hope: A Parallel Mediation Analysis. Journal of Religion and Health, 61(5), 3729-3746.
• Leary, M. R. (2001). Introduction to Behavioral Research Methods. Needham Heights: Allyn and Bacon.
• McCullough, M. E. ve Witvliet, C. V. (2002). The Psychology of Forgiveness. Handbook of Positive Psychology, 2, 446-455.
• McCullough, M. E., Kurzban, R. ve Tabak, B. A. (2013). Cognitive Systems for Revenge and Forgiveness. Behavioral and Brain Sciences, 36(1), 1-15.
• Mullet, E., Barros, J., Veronica Usaï, L. F., Neto, F., & Rivière Shafighi, S. (2003). Religious İnvolvement and the Forgiving Personality. Journal of Personality, 71(1), 1-19.
• Nashriyati, R. N. ve Arjanggi, R. (2016). Peran Pemaafan Dan Rasa Syukur Terhadap Kesejahteraan Spiritual Pada Santri Remaja Pondok Pesantren. Proyeksi: Jurnal Psikologi, 11(1), 77-92.
• Pargament, K.I. ve Rye, M.S. (1998). Forgiveness as a Method of Religious Coping. In E. L. Worthington, Jr. (Ed.), Dimensions of Forgiveness (pp. 59-78). Radnor, PA: John Templeton