Modern Zamanlarda Mitik Bir Kurgu Alanı Olarak Sinema: Sineklerin Tanrısı Filmi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 305 - 322, 31.12.2024

Ayşe Şahin

Öz

Toplumların doğaya, insana, dine dair düşünce ve inanışlarını içeren mit, anlam dünyasının inşasının kritik bileşeni olarak kabul edilir. Mitler, toplumların en genel doğrularını, dünya görüşlerini şekillendirmektedir. Bu haliyle farklı görünümlerle toplumsal hayatta varlık bulurlar. Sanat bu görünümlerin başlıca aktarım yollarından birisidir. Bu sanat formlarından biri olan sinema, hem mitolojik öyküden ilham alarak uyarlamalar yapmakta hem de yeni kurgularla ve yorumlamalarla modern bir mit üretmektedir. Her ne şekilde miti ele alırsa alsın mitin temel kavramları sabit kalmaktadır. Böylece sinema, geçmişin mirasını sürdürmekte geleceğin mitolojik imgelerini inşa etmektedir. Sineklerin Tanrısı filminde “insan doğasının kötülüğü” ile kurulan mit, sembolik unsurlarla gösterilmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, filmdeki diyaloglar ve sahneler özelinde insan doğasının kötülüğü mitini göstergebilimsel yöntem kullanarak analiz etmektir. Film, uçak kazası sonucu bir adada mahsur kalan bir grup çocuğun hayatta kalma ve iktidar mücadelesini anlatan distopik bir romandan uyarlanmıştır. Filmdeki mitik karakterler, miti görünür kılan ritüeller ve soyut olan anlam dünyasını somutlaştırmak için kullanılan sembolik unsurların neler olduğu kötülük miti üzerinden analiz edilecektir. Filmdeki ada, ateş, canavar, sineklerin tanrısı (domuz başı), av ritüelleri gibi mitik ve sembolik unsurlar detaylandırılmıştır. Sonuç olarak filmdeki antropolojik unsurların, kötülük/kaos mitinin yeni bir kurgusunu inşa etmede kullanıldığı iddia edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mit, Ritüel, Kötülük, Sineklerin Tanrısı, Sinema.

Kaynakça

• Aşkaroğlu, V. (2016). Sineklerin Tanrısı: İnsan özünün ve diktatörlük çağının anlatısı, ZfWT, 8(1), 357-371.
• Aydın, D. (2016). Göstergebilim ve sinemada propaganda kodları. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi (43).
• Barthes, R. (1979). Gösterge bilim ilkeleri (B. Vardar ve M. Rıfat, Çev.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Barthes, R. (2014). Göstergebilimsel serüven (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). Yapı Kredi.
• Bilginoğlu, E. (2020). William Golding’in ‘sineklerin tanrısı’ isimli romanında liderlik ve güç savaşımı.İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 319-337.
• Birekul, M. (2014). Armağan kültürü. Açılım Kitap.
• Bruhl L. L. (2016). İlkel toplumlarda mistik deneyim ve simgeler (O. Adanır, Çev.). Doğu Batı.
• Bulduklu, Y. ve Karaçor, S. (2019). Kitle iletişim kuramları. Çizgi Kitabevi.
• Collins, P. (2012). Din ve ritüel: çok yönlü bir yaklaşım (A. İ. Güngör, Çev.). İçinden P. B. Clarke (Ed.) Din sosyolojisi çağdaş gelişmeler (İ. Çapçıoğlu, Cev.). İmge Kitabevi.
• Çiçek, M. (2016). Göstergebilim ve sinema ya da sinema göstergebilimi. Kesit Akademi Dergisi, (2)3, 25-41.
• Çiftçi, H. A. (2023). Distopya edebiyatında dini fenomenler ve referanslar - Aldous Huxley’nin cesur yeni dünya’sına fenomenolojik bir yaklaşım. Rize İlahiyat Dergisi 23, 95-108.
• Çöm, Ş. (2023). Sinema ve mitoloji ilişkisi çerçevesinde alev almış bir genç kızın portresi filminin analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(86), 584-597. https://doi.org/10.17755/esosder.1215809
• Demir, S. (2009). Göstergebilim, Umberto Eco ve yapıtları bağlamında göstergebilime katkıları [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Durkheim E. (2005). Dini hayatın ilkel biçimleri (F. Aydın, Çev.). Ataç Yayınları. Durkheim, E. (2006). Sosyoloji Dersleri, (A. Berktay, Çev.). İletişim Yayıncılık.
• Eliade, M. (2001). Mitlerin özellikleri (S. Rifat, Çev.; 2. bs). Om Yayınevi.
• Eliade, M. (2020). Mitler, rüyalar ve gizemler (S. Cem, Çev.; 2.bs). Doğu Batı Yayınları. Fiske J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş (S. İrvan, Çev.; 2. bs.). Bilim ve Sanat.
• Frazer, J. G. (2004). Altın dal dinin ve folklorun kökleri (M.H. Doğan, Çev.). Payel Yayınevi. Gezgin D. (2014). Hayvan mitosları (4. bs.). Sel Yayıncılık.
• Goody, J. (2017). Mit, ritüel ve söz (D. Sezgi, Çev.). Küre Yayınları. Gölcük, Ş. (1995). Esatir içinde TDV İslam Ansiklopedisi, 11 Cilt 359-360.
• Hannabuss, S. (2000). New review of children’s literature and librarianship, 6(1), 1-16
• Martın, J. (1969). Symbol hunting golding's "lord of the flies". The English Journal 58(3), 408-413.
• Metli, M. ve Ulutürk, M. (2020). Ekmek penceresinden mezopotamya medeniyetinin kültürel ve dini hayatına bakış, Medeniyet ve Toplum Dergisi, 4(1), 76-99.
• Naylor, A., McGuinn, N., Shaikh, G., Varga, Z., ve Rimmereide, H.E. (2021). I lost the faith in 319 humanity.’ using william golding’s lord of the flies to explore ethical and moral issues through transnational, online literary exchange. Cambridge Eğitim Dergisi, 52 (2), 137–153.
• Özer, N. P. ve Yarar, A. E. (2019). Göstergebilimsel bir reklam analizi: burger king “ateş seni çağırıyor” Atatürk İletişim Dergisi (18), 105-124. https://doi.org/10.32952/atauniiletisim.641375
• Satır, M. E. (2020). Metinlerarasılık bağlamında mitler ve sinema: Inside Llewyn Davis (2013) filmi ve Sisifos miti. Global Media Journal, 11 (21).
• Satır, M. ve Çetin, C. (2019). Toplumsal gerçeklı̇ğı̇n ı̇deolojı̇k ı̇nşasında bı̇r kı̇tle ı̇letı̇şı̇m aracı olarak sı̇ nemanın rolü: Potemkin Zırhlısı fı̇ lmı̇ örneğı̇ Kurgu, 27(2), 129-146.
• Strauss, C. L. (2018). Mit ve anlam (Y. Gökhan, Y. Demir, Çev.). İthaki Yayınları. Taşpınar, İ. (1991). Ba’l İçinde TDV İslam Ansiklopedisi. 4. Cilt 553-554.
• TDK (2024), Mit, https://sozluk.gov.tr/.
• Tecimer, Ö. (2006). Sinemada modern mitoloji. Plan B Yayınları.
• Tüysüz, D. (2019). Mitolojinin sinemada modern yorumu: “ Nerdesin Be Birader?” ve “Kutsal Geyiğin Ölümü” filmlerinde çağdaş Odysseus ve Agamemnon hikâyeleri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 323-341.
• Yılmaz, M. Ve Saymalı, M. (2013). Göstergebilimsel yöntem ışığında otomotiv firmalarının amblemlerinin çözümlenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 167-180.