Yükseköğretimde Cam Tavan Sendromuna Karşı Bir Öneri: Gelişime Açık Zihin Yapısı

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: Özel Sayı, 157 - 170, 21.09.2024

Zeliha Zuhal Guven

Öz

Çalışma hayatında sayıları artsa da, kariyer açısından ilerleme, yönetici pozisyonlarına gelme gibi
durumlarda erkeklere kıyasla kadınların oranı oldukça düşük bir düzeydedir. Kadınların belirli bir
noktaya kadar kariyer basamaklarını çıkabilmesi ancak daha üst pozisyonlara yükselmek için bazı
engelleri aşamaması cam tavan sendromu olarak adlandırılan bir durumdur. Bu durumun ortaya
çıkmasına yol açan nedenler arasında çevresel, örgütsel ve kültürel etmenlerin yanı sıra bireysel
özellikler de etkilidir. Kadınların toplumun kendilerine biçtiği rolleri kanıksamaları, iş dünyasında
rekabet edemeyeceklerine inanmaları, yöneticilik pozisyonlarına cesaret edememeleri ve zamanla
öğrenilmiş çaresizlik çıkmazına girmeleri bireysel kişilik özellikleri arasında yer alır. Bu durumu
hem genel olarak hem de Yükseköğretim özelinde inceleyen bu çalışmada, kadının iş doyumuna
ulaşması ve potansiyelini kullanabilmesine engel olan bu özelliklerin değişebilmesi konusunda katkı
sağlayabilecek Gelişime Açık Zihin Yapısı (Growth Mindset) ele alınmıştır. Başarıyı sadece
doğuştan gelen yeteneklere değil, çaba, özveri ve sürekli öğrenme sürecine dayandıran Gelişime Açık
Zihin Yapısı hakkında yapılmış çalışmalar bireylerin potansiyellerini gerçekleştirmelerinin ve
hedeflerine ulaşmalarının mümkün olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle kadın çalışanlara yönelik
çeşitli eğitim programları yoluyla Gelişime Açık Zihin Yapısı hakkında hem farkındalık yaratmak
hem de kadınların kariyer hayatlarında yükselmelerine katkıda bulunmak mümkün görünmektedir.
Bu bağlamda, engeller ve zorluklar karşısında pes etmeme, karşılaşılan güçlükleri ve başarısızlıkları
öğrenme fırsatı olarak değerlendirme, başkalarının başarılarından ilham alma, sıkı bir şekilde çalışma
ve süreğen bir öğrenme kültürü oluşturma gibi kazanımlar sağlayacak öğrenme etkinlikleri ele
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın Çalışanlar, Cam Tavan Sendromu, Gelişime Açık Zihin Yapısı.

Kaynakça

• Anseel, F., Lievens, F., & Schollaert, E. (2009). Reflection as a strategy to enhance task performance after feedback. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 110(1), 23-35.
• Atay, Ö., Gürgen, N.E., & İmamoğlu, E. (2022). Türkiye’de kadın akademisyenlerde algılanan cam tavan sendromu araştırması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 170 – 182.
• Ayrancı, E., & Gürbüz, T. (2012). Considering glass ceiling in Turkey: Ideas of executives in education sector regarding women in the workplace. International Journal of Human Resource Studies, 2(4), 126-151.
• Bain, O., & Cummings, W. (2000). Academe's glass ceiling: societal, professional‐organizational, and ınstitutional barriers to the career advancement of academic women. Comparative Education Review, 44(4), 493-514.
• Baker, M. (2010). Career confidence and gendered expectations of academic promotion. Journal of Sociology, 46(3), 317-334.
• Barutçugil, İ. (2002). İş Hayatında Kadın Yönetici. Kariyer Yayınları.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman.
• Blackwell, L. S., Trzesniewski, K. H., & Dweck, C. S. (2007). Implicit theories of intelligence predict achievement across an adolescent transition: A longitudinal study and an intervention. Child Development, 78(1), 246-263.
• Blair_loy, M., & DeHart, G. (2003). Family and career trajectories among African American female attorneys. Journal of Family, 24(7),908-933.
• Bloom, B. S. (1969). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals: Handbook I, Cognitive domain. McKay.
• Bozgeyikli, H, Görgülü, Z., & Boğazlıyan, E. E. (2024). Not joblessness but a job I dislike scares me: Exploring employment anxiety. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF) Dergisi, 6(1), 16-29.
• Burnette, J.L. Michelle V. R., Crystal L. H., Kasey O., & Widman, L. (2018), An online growth mindset intervention in a sample of rural adolescent girls . British Journal of Educational Psychology, 88, 428–445
• Carnes, M., Morrissey, C., & Geller, S. E. (2008). Women's health and women's leadership in academic medicine: Hitting the same glass ceiling?. Journal of Women's Health, 17(9), 1453-1462.
• Dreher, G.F. (2003). Breaking the glass ceiling: The effects of sex ratios and work-life programs on female leadership at the top. Human Relations, 56(5),541–562.
• Dweck, C. S. (2006). Mindset: The new psychology of success. Random House.
• Dweck, C. S. (2012). Mindset: How you can fulfill your potential. Constable & Robinson Limited. Eagly, A. H., & Carli, L. L. (2007). Through the labyrinth: The truth about how women become leaders. Harvard Business Press.
• Feyerherm, A., & Vick, Y. H. (2005). Generation X women in high technology: Overcoming gender and generational challenges to succeed in the corporate environment. Career Development International, 10(3), 216–227.