The Development of Bitlis Station: An Analysis of Annual Tabular Views for the Years 1860-1871

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 51 - 63, 27.02.2025

Derya Ataş

Öz

The American Board, established in 1810, began its operations in the Ottoman Empire with the ordination of Pliny Fisk and Levi Parsons in Jerusalem in 1819. The Board designated İzmir as its headquarters and operated from there for some time. Over the years, it divided the Ottoman Empire into regions, establishing missions, stations, and outstations. The organization engaged in systematic propaganda against the Ottoman Empire through the missionaries it ordained. The Bitlis Station was founded in 1860 under the Eastern Turkey Mission. Between 1860 and 1871, local participation in the Stations’ activities increased significantly, leading to a rise in the number of outstations. This included pastors and educators, allowing them to lead religious and educational initiatives. The Board’s commitment to its objectives was reflected in civic contributions, such as assistance with pastors’ salaries. All of this underscores the influence and capacity of the American Board in the Bitlis Station. This study aims to explore this by focusing on the development of the Bitlis Station as documented in the annual tabular views of the Eastern Turkey Mission from 1860 to 1871.

Anahtar Kelimeler

ABCFM, Bitlis, Eastern Turkey Mission, American Missionaries, Annual Tabular Views

Bitlis İstasyonu’nun Gelişimi: 1860-1871 Arası Yıllık Tablo Analizleri

Öz

1810’da kurulan Amerikan Board, 1819’da Kudüs’e Pliny Fisk ve Levi Parsons’ın atanmasıyla Osmanlı Devleti’ndeki faaliyetlerine başlamış ve İzmir’i merkez olarak belirleyerek faaliyetlerini bir süre buradan yürütmüştür. Yıllar içerisinde Amerikan Board, Osmanlı Devleti’ni bölgelere ayırarak misyonlar, istasyonlar ve dış istasyonlar oluşturmuştur. Örgüt, atadığı misyonerler aracılığıyla Osmanlı Devleti’ne karşı sistemli bir aleyhte propaganda yürütmüştür. Bitlis İstasyonu 1860 yılında Doğu Türkiye Misyonu’na bağlı olarak kurulmuştur. 1860-1871 yılları arasında istasyonun faaliyetlerine yerel düzeyde katılım önemli ölçüde artmış ve bunun sonucu olarak dış istasyonların sayısı da yükselmiştir. Örgüt ayrıca papazları ve eğitimcileri bünyesine katarak dini ve eğitimle ilgili girişimlere yön verilmesini sağlamıştır. Board’un hedeflerine olan bağlılığı, papazların ücretlerine yapılan yardımlar da dahil olmak üzere sivil katkılarda kendini göstermiştir. Tüm bunlar Amerikan Board’un Bitlis istasyonu genelindeki etkisini ve kapasitesini gözler önüne sermektedir. Bu çalışma, Doğu Türkiye Misyonunun 1860-1871 yılları arasındaki yıllık tablolarında Bitlis istasyonunun gelişimine odaklanarak bu durumu incelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

ABCFM, Bitlis, Doğu Türkiye Misyonu, Amerikalı Misyonerler, Yıllık Tablolar

Kaynakça

• Anderson, R. (1872). History of the missions of the ABCFM to the Oriental Churches, (Vol. II). Congregational Publishing Society.
• Armenians: Annual report of the mission. (1854). The Missionary Herald. 50(9), 265-269.
• Çoban Döşkaya, F. (2022). Amerikan Board arşivinde Erzincan, Kemah ve Tandırbaşı Köyü. Geçmişten Geleceğe Türk Dünyası (pp. 1116-1129). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Çoban Döşkaya, F., & Öztürk, Y. (2023). Amerikalı misyoner Theresa Huntington Ziegler’in mektupları. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 587-613.
• Jackson, W. C. (1841). Journal and letter of Mr. Jackson, The Missionary Herald, 37, 165.
• Knapp G. C. (1858). Assyria mission-Turkey Diarbekir: Letter from Mr. Knapp, June 17, 1858. The Missionary Herald, 54(10), 313-15.
• Kuş, A., & Alan, G. (2019). Amerikan Board ve Bitlis’teki Çalışmaları: (Amerikan Board Belgeleri Işığında). History Studies, 11(5), 1405-1431.
• PABCFM (Papers of the American Board of Commissioners for Foreign Missions). Reel 676, No: 4, 5, 13, 14, 17, 21, 24, 27, 30, 33, 36, 39, 54, 58, 62, 68, 73, 79, 92, 100, 108, 114, 120, 129, 130, 132, 134, 136, 138, 140, 142, 144.