FEDAKÂRLIĞIN DENKLEŞTİRİLMESİ İLKESİNE DAYANAN SORUMLULUĞUN MEDENİ HUKUK ÇERÇEVESİNDEKİ GÖRÜNÜMÜ

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 96 - 122, 05.01.2024

Seda Kara Kılıçarslan

Öz

Çalışma konusu “Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesine” dayanan sorumluluk halleriyle sınırlıdır. Kural olarak hukuk düzeni kişiler arasındaki davranışları, ancak birbirini zarara uğrattığı takdirde sınırlandırmıştır. Aksi takdirde irade özerkliği çerçevesinde sınırlamadan değil, serbesiyetten bahsedilir. Bazı durumlarda ise hukuki sonuç bağlanan bu davranışlarda hukuka aykırılık olmasa dahi, zarar olduğu için sorumluluğun gündeme gelmesi muhtemeldir. Kişiler arasında bir tarafın diğerine göre menfaatinin zedelendiği durumlarda, bu menfaat ihlali durumuna katlanan lehine “Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesi” gereğince zarar denkleştirilir. Böylece temelinde hukuka uygun bir davranışa rağmen gerçekleşen zarar zarar gören üzerinde kalmayacaktır. Bu çerçevede konuya ilişkin halleri incelemeden önce, genel itibariye kavrama ilişkin açıklamalarda bulunulup, kavramın gelişimi incelenmiştir. Dolayısıyla çalışma iki ana bölümde gerçekleştirilmiştir. İlk bölümde kavramın tarihi gelişimi ve hukukumuzdaki son durum ele alınmakla birlikte, sorumluluk türleri arasındaki yeri şematize edilmiştir. Ayrıca tehlike sorumluluğundan ayırt edilmesi gerekliliği vurgulanmıştır. Denkleştirme sorumluluğuna ilişkin başlıca görünümler ise ikinci bölümde incelenmiştir. Genel sınıflandırmaya uyularak, iki alt bölümde, zorunluluk halleri, komşuluk ilişkilerine ilişkin ve takip hakkından doğan haller olarak irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sorumluluk Hukuku, Fedakârlığın Denkleştirilmesi, Zorunluluk Hali, Tehlike Sorumluluğu

Kaynakça

• Akkurt, Sinan Sami, Kemal, Erdoğan, Hüseyin, Tokat. Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Özel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Altop, Atilla. “Türk Borçlar Kanunu Tasarısında Yer Alan Bazı Önemli Yenilikler ve Değişiklikler”. İKU Hukuk Fakültesi Dergisi, 4/1-2 (Aralık 2005), s. 14.
• Antalya, Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.I. İstanbul: Beta Yayınları, 2012. Aşcıoğlu, Çetin. Trafik Kazalarında Hukuki Sorumluluk ve Tazminat Davaları. Ankara: 1989.
• Çörtoğlu, Sahir. Taşınmaz Mülkiyetinin Aşkın Kullanılması. Ankara: 1988.
• Çörtoğlu, Sahir. Komşuluk Hukukunda Taşınmaz Mülkiyetinin Kullanılmasının Çevreye Etki ve Sonuçları. Ankara: 1982.
• Demir, Mehmet. “Zorunlu Geçit Hakkı Koşulları ve Tazminatın (Tam Bedelin) Belirlenmesi Sorunu”. AUHFD, 52/4 (2003), 2003, s. 218- 219.
• Çelik, Ahmet Çelik. “Hekimlerin ve Sağlık Görevlilerinin Çalışma Koşulları ve Korunmaları”. Terazi Hukuk Dergisi, C. 17, Sayı: 188, Nisan 2022, s. 126-135.
• Eberhard Manfred, Rinne. Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. München: 2004.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2015.
• Ertaş, Şeref. Eşya Hukuku. 14. Bası, İzmir: Barış Yayınları, 2018.
• Esener, Turhan, Kudret, Güven. Eşya Hukuku. 8. Bası, Ankara: Yetkin Yayınları, 2019. Deutsch, Erwin. Haftungsrecht Bd.1, Allgemeiner Teil. Köln: 1976.
• Hatemi, Hüseyin, Emre, Gökyayla. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 4. Bası, İstanbul: Vedat Yayıncılık, 2017.
• Kaya, Asım. “Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu”. Terazi Hukuk Dergisi, C. 11, Sayı: 113, Ocak 2016, s. 47-56.
• Kılıçoğlu, Ahmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 22. Bası, Ankara: 2018.
• Kılıçoğlu, Mustafa. Sorumluluk Hukuku C. I. Ankara: Turhan Kitabevi, 2002.
• İnan, Ali Naim, Özge, Yücel. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 4. Bası, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014.
• Kramer, Ernst. Obligationenrecht Allgemeiner Teil. Basel: 2009.
• Larenz, Karl/ Wılhelm, Canarıs, Claus. LehrBuch Des Schuldrechts. München: 1994. Oğuzman, M. Kemal, Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. II. 16. Bası, İstanbul: 2021.
• Oğuzman, M Kemal, Turgut Öz. Eşya Hukuku. 21. Bası, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2018.
• Oğuz, Cemal. “Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesi Uyarınca Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Sorumluluk Hukuku Sempozyumu, 29 Mayıs, 2009, s. 212.
• Ozanemre, Yayla, Tolunay. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 4. Bası, Ankara: Seçkin Yayınları, 2023.
• Önok, Murat, Işık, Önay. “Hukuk Düzeninin Birliği İlkesi Çerçevesinde Zorunluluk Hâlinin Hukukî Niteliği”. C. 77, S. 2, İstanbul Hukuk Mecmuası, s. 847-895.
• Özel, Çağlar. “Türk Özel Hukukunda Sözleşme Dışı Sorumluluk Olgularına Genel Bakış”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, 2000, s.415-432.
• Ulusan, İlhan. “Çevre Kirlenmesinden Doğan Sorumlulukta Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesi”. YD, C. 12 S.1-2, S. 57-76.
• Ulusan, İlhan. “Alman Kamu Hukukunda Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesi”. İÜHFM, 43/1-4 (1979), s. 101- 123.
• Ulusan, İlhan. Medeni Hukukta Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesi ve Uygulama Alanı. İstanbul: 1977.
• Ulusan, İlhan. “Gefaehrdungshaftung im Entwurf Des Türkischen Obligationengestzbuches”. 80 Jahre Türkisches ZGB, 2006, Von Büren, Ronald/ Emmenegger, Susan/ Koller, Thomas, Staempfli Verlag, AG, Bern: 2007.
• Ulusan, İlhan. “Türk Borçlar Kanunu’nda Yer Alan Genel Tehlike Sorumluluğu Kuralına İlişkin Birkaç Tespit ve Hukuk Düzeni Tarafından Faaliyetine İzin Verilmiş Önemli Ölçüde Tehlike Arzeden İşletmelerin Yol Açtığı Zararların Uygun Bir Bedelle Denkleştirilmesi Sorunu”. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 8/Özel 2013, s. 2902-2905.
• Ural Çınar, Nihal. “Borçlar Kanunu’nda ve Borçlar Kanunu Tasarısında Düzenlenen Kusursuz Sorumluluk Halleri Arasındaki Farklar”. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (Ocak 2007) Y.6, s. 84.
• Schwenzer, Ingeborg. Schweizerisches Obligatiionenrecht Allgemeiner Teil. Bern: 2006. Sirmen, Lale. Eşya Hukuku. 7. Bası, Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Sütken, Elvan, Sütken. “Medeni Hukukta Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesinin Taşınmaz Mülkiyetinin Kısıtlamaları ile İlgili Olarak Uygulandığı Bazı Durumlar”. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, Aralık 2009, s. 109-131.
• Tandoğan, Haluk. Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku. Ankara: 1981. Tandoğan, Haluk. Türk Mesuliyet Hukuku. İstanbul: 2010.
• Tiftik, Mustafa. Türk Hukukunda Tehlike Sorumluluklarının Genel Kural ile Düzenlenmesi Sorunu. 2. Bası, Ankara: 2005.
• Tütüncü, Muharrem. “İşverenin İş Kazalarından Doğan Sorumluluğu Bakımından Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesinin Uygulama Alanının Değerlendirilmesi”. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, Sayı: 2, Temmuz 2016, s. 757-780.
• Von Dam, Cees. European Tort Law. Oxford: 2005.