Çifte Vergilendirmenin Önlenmesinde Çözüm Yolu Olarak Uluslararası Vergi Anlaşmaları ve Türkiye Uygulaması

Yıl 2020, Sayı: 1, 30.06.2021

Mustafa Karataş

Öz

Günümüzde çifte vergilendirme, hem ulusal ve uluslararası boyuta, hem de ekonomik ve
hukuki anlama sahip çok yönlü bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak uluslararası
düzeyde özellikle çifte vergilendirmenin hukuki anlamı ön plana çıkmaktadır. Bu yönüyle çifte
vergilendirme; iki ya da daha fazla devletin, aynı vergi yükümlüsü ya da vergi konusu üzerinden aynı vergilendirme dönemi içinde aynı niteliğe sahip vergiyi almak istemesi şeklinde
tanımlanabilmektedir. Vergi mükellefleri açısından ciddi bir problem teşkil eden çifte vergilendirme, günümüzde devletin iç hukukunda getirdiği düzenlemeler ve devletler arasında imzalanan iki taraflı veya çok taraflı vergi anlaşmaları ile çözüme kavuşturulmaktadır. Söz konusu
çifte vergilendirmeyi önlemeye yönelik yapılan uluslararası vergi anlaşmaları ise Ekonomik
Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) veya Birleşmiş Milletler (UN) tarafından kabul edilen
model vergi anlaşmaları esas alınarak düzenlenmektedir. Keza Türkiye, söz konusu model vergi anlaşmaları çerçevesinde uluslararası vergi anlaşmaları imzalamakta ve kendi hukuk sistemine dâhil etmektedir. Bu çalışma ile uluslararası vergi anlaşmalarının vergi hukukundaki yeri
ve öneminin ve Türkiye uygulamasının açıklığa kavuşturulması hedeflenmektedir

Anahtar Kelimeler

Çifte Vergilendirme, Uluslararası Vergi Anlaşmaları, Türkiye Uygulaması, OECD Modeli, UN Modeli

Kaynakça

• AKBAY, Mehmet, “Milletlerarası Vergi Anlaşmaları”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 113, Yıl: 1991, ss. 4-8.
• BAHAR, Cevdet Okan, Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşmaları ve Yabancıların Türkiye’de Vergilendirilmeleri, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2008.
• BAŞAK, Levent, “Çifte ve Mükerrer Vergileme Kavramının Analizi ve Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarının Uygulanacağı Kişiler”, E-Yaklaşım, Sayı: 21, Yıl: 2005, ss. 394-404.
• BERKAY, Ferhan / ARMAĞAN, Ramazan, “Vergilemenin Uluslararası Boyutlarından Çifte Vergilendirme Sorunsalının Türk Vergi Sistemine Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Sayı: 5/3, Yıl: 2011, ss. 88-106.
• COCKFIELD, Arthur J., “Tax Wars: The Battle Over Taxing Global Digital Commerce”, Tax Notes, Sayı: 161/11, Yıl: 2018, ss. 1331-1339.
• GİB, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Çerçevesinde Vergilendirme Esasları (http://www.gib.gov.tr/fileadmin/CifteVergilendirme/cifte_vergilendirme.htm Erişim Tarihi: 29.11.2020).
• GİB, Türkiye’nin Sonuçlandırdığı Vergi Anlaşmalarının Listesi (http://www.gib.gov.tr/ fileadmin/mevzuatek/uluslararasi_mevzuat/VERGIANLASMALIST.htm Erişim Tarihi: 11.12 2020). IŞIK, Hüseyin, Uluslararası Vergilendirme, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014. KARAKOÇ, Yusuf, Genel Vergi Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014. LENNARD, Michael, “The UN Model Tax Convention as a Compared with OECD Model Tax Convention: Current Points of Difference and Recent Developments”, AsiaPasific Tax Bulletin, Yıl: 2009, ss. 4-11.
• NAZALI, Ersin, “OECD Model Anlaşmasına Göre Temettü ve Faiz Gelirlerinin Vergilendirilmesi”, Yaklaşım Dergisi, Sayı: 182, Yıl: 2008, ss. 76-86.
• OECD, Model Tax Convention on Income and Capital, OECD Publishing, 2017, (https:// read.oecd-ilibrary.org/taxation/model-tax-convention-on-income-and-on-capital2017-full-version_g2g972ee-en#page1, Erişim Tarihi: 11.02.2020).
• OKTAR, Ateş, Vergi Hukuku, 10. Baskı, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2018.
• ÖNCEL, Mualla / KUMRULU, Ahmet / ÇAĞAN, Nami, Vergi Hukuku, 24. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018.
• ÖZ, Ersan / ÇAVDAR, Fatih, “Çifte Vergilendirmenin Önlenmesine Yönelik OECD ve Türkiye Uygulamaları”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 371, Yıl: 2012, ss. 51-66.
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, 10. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
• PEHLİVAN, Osman / ÖZ, Ersan, Uluslararası Vergilendirme, 1. Baskı, Celepler Matbaacılık, Trabzon, 2011.
• PONOMAREVA, Karina A., “The Concepts of Legal Status of the Permanent Establishment in the Era of Digital Economy”, Journal of Siberian Federal University Humanities & Social Sciences, Sayı: 11/2, Yıl: 2019, ss. 2079-2090.
• ROHATGI, Roy, Basic International Taxation Second Edition Volume I: Principles, Richmond Law&Tax Ltd, Richmond, 2005.
• ŞENYÜZ, Doğan / YÜCE, Mehmet / GERÇEK, Adnan, Vergi Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2015.
• UNITED NATIONS, Model Double Taxation Convention between Developed and Developing Countries, New York, 2017 (https://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2018/05/MDT_2017.pdf Erişim Tarihi: 11.02.2020).
• VAN WEEGHEL, Steven, The Improper Use of Tax Treaties, with Particular Reference to the Netherland and the United States, Series on International Taxation 19, Kluwer Law International, Dordrecht, 1998.
• VOGEL, Klaus, “Double Tax Treaties and Their Interpretation”, Berkeley Journal of International Law, Sayı: 4, Yıl: 1986, ss. 4-85.
• YALTI SOYDAN, Billur, Uluslararası Vergi Anlaşmaları, 1. Baskı, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul 1995