Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar, Kurumsal Yönetim ve Blokzincir

Yıl 2022, Sayı: 2, 153 - 164, 27.12.2022

Bilge Zeynep Yılmaz Orhan

Öz

Kurumsal yönetim kuramlarının uzun yıllar boyunca çözüm aradığı yönetim çatışmaları, bilgi asimetrileri, şeffaflık ve yönetimsel verimlilik gibi sorunlar, blokzincir teknolojisinin yükselişi ile birlikte ortaya çıkan merkeziyetsiz otonom organizasyonların (DAO) sunduğu yönetim modelleri ile yeni bir çözüm sürecine girmiştir. Blokzincir teknolojisine dayanan bu organizasyon formu, geleneksel şirket türlerinden farklı olarak yönetim hiyerarşisini ortadan kaldıran ve organizasyonda yer alan tüm üyelerin ortak kararı ile yönetilen tamamen şeffaf, merkeziyetsiz ve otonom bir yönetim anlayışı vadetmektedir. Öte yandan, DAO’lar, blokzincir ve kripto varlıklar gibi halihazırda öğretide üzerinde tartışılan ve değerlendirmeler yapılan konseptlerden farklı olarak yoğun çalışmalara konu edilmemiştir. Bu nedenle, DAO’ların hukuki niteliğinin ne şekilde belirleneceği, üyelerine ve üçüncü kişilere verdikleri zararlardan dolayı kimlerin sorumlu tutulacağı ve hangi yargı yerine tabi olacağı gibi uygulamada karşılaşılması kaçınılmaz olan birçok soruna henüz cevap bulunabilmiş değildir. Bu anlamda, halihazırda piyasaya sunulmuş ve faaliyet göstermekte olan DAO’ların taşıdığı potansiyel hukuki risklerin asgari düzeye indirilebilmesi adına gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde çalışma ve regülasyonlara ihtiyaç duyulduğu şüphe götürmemektedir. Bu çalışma ile DAO konsepti temel bir noktadan ele alınacak ve bu kapsamda öncelikle DAO’ların öğretide ve uygulamada ne şekilde tanımlandığı, genel yapısı ve işleyişi incelenecektir. Bununla birlikte, DAO’ların geleneksel şirketlerden farklılaşan temel özellikleri ele alınarak hukuki olarak nitelendirilmesinde ortaya çıkan görüş farklılıkları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

DAO, merkeziyetsiz otonom organizasyonlar, blokzincir, kurumsal yönetim, akıllı sözleşmeler

Kaynakça

• AMUIAL, Shawn S./ DEWEY, Josias N./ SEUL, Jeffrey R., The Blockchain: A Guide for Legal and Business Professionals, 1. Bası, LegalWorks, 2016.
• ANDHOV, Alexandra, ‘Wyoming's Wild West Blockchain Laws and a Start-up Lobby’, 2021, ssrn.com/abstract=3898451 (erişim tarihi 11.10.2022).
• BAYERN, Shawn, ‘Of Bitcoins, Independently Wealthy Software, and the Zero-Member LLC’, Northwestern University Law Review Online, Sayı: 108/4, Yıl: 2014.
• BLEMUS, Stephane/ GUEGAN, Dominique, ‘Initial Crypto-Asset Offerings (ICOs), Tokenization and Corporate Governance’, Capital Markets Law Journal, Sayı: 15/2, Yıl: 2020.
• BUTERIN, Vitalik, ‘Etherum Whitepaper’, Ethereum, 2013, ethereum.org/en/whitepaper (erişim tarihi 11.10.2022).
• CADBURY, Adrian, Report of the Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance, Gee, Londra, 1992.
• DALUWATHUMULLAGAMAGE, Dulani J./ SIMS, Alexandra, ‘Blockchain-Enabled Corporate Governance and Regulation’, International Journal of Financial Studies, Sayı: 8/2, Yıl: 2020.
• DHAWAN, Vidur, 'Decentralised Autonomous Organisations', Court Uncourt, Sayı: 5/12, Yıl: 2018.
• DIMITROPOULOS, Georgios, 'The Law of Blockchain', Washington Law Review, Sayı:95/3, Yıl: 2020.
• EL FAQIR, Youssef/ ARROYO, Javier/ HASSAN, Samer, ‘An Overview of Decentralized Autonomous Organizations on the Blockchain’, OpenSym 2020: 16th International Symposium on Open Collaboration, İspanya, 2020, researchgate.net/publication/346223158_An_overview_of_decentralized_autonomous_organizations_on_the_blockchain (erişim tarihi 11.10.2022)
• GUDKOV, Aleksei, 'Control on Blockchain Network', Nova Law Review, Sayı: 42/3, Yıl: 2018.
• HASSAN, Samer/ DE FILIPPI, Primavera, ‘Decentralized Autonomous Organization’, Internet Policy Review, Sayı: 10/2, Yıl: 2021.
• JENTZSCH, Christoph, ‘The History of the DAO and Lessons Learned’, Slock.It Blog, 2016, blog.slock.it/the-history-of-the-dao-and-lessons-learned-d06740f8cfa5 (erişim tarihi 11.10.2022)
• KAAL, Wulf A., 'Blockchain-Based Corporate Governance', Stanford Journal of Blockchain Law and Policy, Sayı: 4/1, Yıl: 2020.
• KOLBER, Adam J., 'Not-So-Smart Blockchain Contracts and Artificial Responsibility', Stanford Technology Law Review, Sayı:21/2, Yıl: 2018.
• KRISHNAN, Armin, ‘Blockchain Empowers Social Resistance and Terrorism Through Decentralized Autonomous Organizations’, Journal of Strategic Security, Sayı: 13/1, Yıl: 2020.
• METJAHIC, Laila, ‘Deconstructing the Dao: the Need for Legal Recognition and the Application of Securities Laws to Decentralized Organizations’, Cardozo Law Review, Sayı: 39/4, Yıl: 2018.
• REYES, Carla L./ ROSARIO, Nelson M./ CANNON, Rachel M./ TALL, Richard, 'Blockchain and the Law', John Marshall Journal of Information Technology and Privacy Law, Sayı: 34/1, Yıl: 2019.
• Securities and Exchange Commission, Report of Investigation Pursuant to Section 21(a) of the Securities Exchange Act of 1934: The DAO (Release No 81207), 2017.
• SULKOWSKI, Adam, 'Industry 4.0 Era Technology (AI, Big Data, Blockchain, DAO): Why the Law Needs New Memes', Kansas Journal of Law & Public Policy Online, Sayı: 29/1, Yıl: 2019.
• SULKOWSKI, Adam, ‘The Tao of Dao: Hardcoding Business Ethics on Blockchain’, The Business and Finance Law Review, Sayı:3/2, Yıl: 2020.
• YERMACK, David, ‘Corporate Governance and Blockchains’, Review of Finance, Sayı: 21/1, Yıl: 2017.