Hemşirelerin Mesleki Yetkinlikleri ile Bakım Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 3, 148 - 161, 25.09.2025

Ferhat Daşbilek , Abdullah Özcan , Gülsüm Akkuş

Öz

Amaç: Bu çalışma, hemşirelerin mesleki yetkinlik düzeyleri ile bakım davranışları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde tasarlanan bu çalışma, Türkiye'deki bir kamu hastanesinde görev yapan 260 hemşire ile yürütülmüştür. Veriler, "Hemşirelik Yeterliliğini Holistik Değerlendirme Ölçeği" ve "Bakım Davranışları Ölçeği (BDÖ-24)" kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde betimleyici istatistikler, Pearson korelasyon analizi ve Cronbach alfa güvenirlik katsayıları kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma bulgularına göre, hemşirelerin mesleki yetkinlik düzeyleri ile bakım davranışları arasında pozitif yönlü, anlamlı ve güçlü bir ilişki saptanmıştır (r = 0.711; p < .001). Ayrıca, her iki ölçeğin alt boyutları arasında da yüksek düzeyde korelasyonlar bulunmuştur. Mesleki yeterliliğin özellikle etik, liderlik ve karar verme gibi alt boyutlarının bakım davranışlarının saygı, güvence ve bağlılık gibi yönleriyle yakından ilişkili olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Bu çalışma, hemşirelikte bakım kalitesinin yalnızca teknik becerilere değil; aynı zamanda etik duyarlılık, liderlik ve iş birliği gibi çok boyutlu mesleki yetkinlik unsurlarına dayandığını ortaya koymaktadır. Bulgular doğrultusunda, hem lisans hem de hizmet içi eğitim programlarının holistik mesleki gelişimi destekleyecek biçimde yapılandırılması ve örgütsel destek sistemlerinin güçlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki yetkinlik , bakım davranışı , hemşirelik , holistik değerlendirme , korelasyon

Examining the Relationship Between Nurses' Professional Competence and Caring Behaviors

Öz

Aim: This study aimed to examine the relationship between nurses' professional competence levels and their care behaviors.
Method: Designed as a descriptive and correlational study, data were collected from 260 nurses working in a public hospital in Turkey. Data collection tools included the "Holistic Nursing Competence Scale" and the "Caring Behaviors Inventory-24 (CBI-24)." Descriptive statistics, Pearson correlation analysis, and Cronbach’s alpha reliability coefficients were used in the analysis.
Results: The findings revealed a significant and positive correlation between nurses’ professional competence and care behaviors (r = 0.711; p < .001). Additionally, strong intercorrelations were found among the sub-dimensions of both scales. Competencies related to ethics, leadership, and decision-making were closely associated with caring dimensions such as respect, assurance, and commitment.
Conclusion: The results highlight that nursing care quality is not solely dependent on technical skills, but also relies on multidimensional competencies such as ethical sensitivity, leadership, and collaboration. It is recommended that undergraduate and in-service training programs be restructured to support holistic professional development, and that organizational support systems be enhanced.

Anahtar Kelimeler

Professional competence , care behaviors , nursing , holistic evaluation , correlation

Kaynakça

• Wit R, Batenburg R, Francke A, de Veer A. International comparison of professional competency frameworks for nurses: a document analysis. BMC Nurs. 2023;22:15. https://doi.org/10.1186/s12912-023-01514-3
• Farokhzadian J, Foroughameri G, Karami A. Nurses’ professional competency and organizational commitment: Is it important for human resource management? PLoS One. 2017;12(11):e0187863. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0187863
• Khait A, Mrayyan M, Rababa M, Al-Rawashdeh S, Saraya A, Abunab H, et al. Competency in nursing practice: a concept analysis. BMJ Open. 2023;13(5):e067352. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2022-067352
• Domínguez-Pichardo A, Teresa-Morales C, Mena-Navarro F, Rodríguez-Pérez M. Current social perception of and value attached to nursing professionals’ competences: an integrative review. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(3):1817. https://doi.org/10.3390/ijerph19031817
• Alkhawaldeh A, Tawalbeh L, Albashtawy M, Aljezawi M, Ta'an W, Suliman M, et al. Assessing professional competencies among undergraduate nurses: an exploratory study. Nurs Educ Perspect. 2022;44(1):E10–E14. https://doi.org/10.1097/01.NEP.0000000000001074
• Yarmohammadian M, Vaseghi F, Raeisi A. Interprofessional collaboration competencies in the health system: a systematic review. Iran J Nurs Midwifery Res. 2022;27(6):496–504. https://doi.org/10.4103/ijnmr.ijnmr_476_21
• Morassaei S, Hughes L, Davies R, McLaney E, Campbell M, Di Prospero L. A framework for interprofessional team collaboration in a hospital setting: advancing team competencies and behaviours. Healthc Manage Forum. 2022;35(2):112–117. https://doi.org/10.1177/08404704211063584
• Franco L, Campbell J, Maya Z, Staffoni-Donadini L, Benaroyo L, Gachoud D, et al. Patients' perspectives on interprofessional collaboration between health care professionals during hospitalization: a qualitative systematic review. JBI Evid Synth. 2020;18(6):1208–1270. https://doi.org/10.11124/jbisrir-d-19-00121
• Labrague L, De Los Santos J, Falguera C, Tsaras K, Galabay J, Firmo C, et al. The association of nurse caring behaviours on missed nursing care, adverse patient events, and perceived quality of care: a cross-sectional study. J Nurs Manag. 2020;28(8):2001–2009. https://doi.org/10.1111/jonm.12894
• Romero-Martín M, Gómez-Urquiza J, Robles-Romero J, Jiménez-Picón N, Ponce-Blandón J, Gómez‐Salgado J. Systematic review of the nature of nursing care described by using the Caring Behaviours Inventory. J Clin Nurs. 2019;28(23-24):4225–4236. https://doi.org/10.1111/jocn.15015
• Chen C, Lee S, Fang S, Huang S, Lin Y, Yu P. Effects of video-recorded role-play and guided reflection on nursing student empathy, caring behavior and competence: a two-group pretest-posttest study. Nurse Educ Pract. 2023;67:103560. https://doi.org/10.1016/j.nepr.2023.103560
• DeGrande H, Liu F, Stankus J, Greene P. Developing professional competence among critical care nurses: an integrative review of literature. Intensive Crit Care Nurs. 2018;49:65–71. https://doi.org/10.1016/j.iccn.2018.07.008
• Choi J, Park E. Attributes associated with person-centered care competence among undergraduate nursing students. Res Nurs Health. 2020;43(6):622–630. https://doi.org/10.1002/nur.22062
• Kwon S, Kim S, Choe K. How do ethically competent nurses behave in clinical nursing practice? A qualitative study. J Nurs Manag. 2022;30(8):4052–4060. https://doi.org/10.1111/jonm.13884
• Gül Can F, Başaran F. Hemşirelik öğrencilerinin mesleki bağlılıkları ile manevi bakım yeterlilikleri arasındaki ilişki. J Nursology. 2024;27(1):20–28. https://doi.org/10.17049/jnursology.1458932
• Çetinkaya F, Karabulut N. Hemşirelerin mesleki yetkinlik düzeyleri ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Hemşirelikte Eğit Araş Derg. 2022;19(1):25–32. https://doi.org/10.5222/HEAD.2022.74233
• Erdemir F, Kılıç D, Altınok M. Hemşirelerin mesleki öz yeterlik düzeyleri ile bakım davranışları arasındaki ilişki. Gümüşhane Univ Sağlık Bilim Derg. 2020;9(4):1118–1129.
• Görgülü U, Doğan N. Hemşirelerin etik duyarlılıkları ile bakım davranışları arasındaki ilişki. Cumhuriyet Hemşirelik Derg. 2019;8(1):9–18.
• Wu Y, Larrabee JH, Putman HP. Caring Behaviors Inventory: a reduction of the 42-item instrument. Nurs Res. 2006;55(1):18–25.
• Wolf ZR, Giardino ER, Osborne PA, Ambrose MS. Dimensions of nurse caring. Image J Nurs Sch. 1994;26(2):107–111.
• Kurşun Ş, Kanan N. Bakım davranışları ölçeği-24’ün türkçeye uyarlanması: geçerlik Ve güvenirlik çalışması. Journal Of Anatolia Nursing And Health Sciences. 2012;15(4):229-35.
• Takase M, Teraoka S. Development of the holistic nursing competence scale. Nurs Health Sci. 2011;13(4):396–403.
• Saldıroğlu E, Türk G. Hemşirelik yeterliliğini holistik değerlendirme ölçeği’nin türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hemşirelikte Araş Geliştirme Derg. 2021;23(2):21–30.
• Fukada M. Nursing competency: definition, structure and development. Yonago Acta Med. 2018;61(1):1–7.
• Watson J. Nursing: The philosophy and science of caring. Rev ed. Boulder (CO): University Press of Colorado; 2008.
• Numminen O, Meretoja R, Isoaho H, Leino-Kilpi H. Professional competence of practising nurses: developing and testing of a scale. J Adv Nurs. 2014;70(6):1242–1254. https://doi.org/10.1111/jan.12208
• Korkmaz F, Taşdelen A. Hemşirelerde öğrenmeye açıklık ile etik karar verme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2022;30(1):45–52. https://doi.org/10.5152/FNJN.2022.21122
• Yıldız A, Karagöz Y, Altıntaş S. Hemşirelerin bakım davranışları düzeyleri ile etik duyarlılıkları arasındaki ilişki. Hemşirelikte Araş Geliştirme Derg. 2020;22(3):15–24. https://doi.org/10.5222/HEAD.20
• Delgado C, Upton D, Ranse K, Furness T, Foster K. Nurses’ resilience and the emotional labour of nursing work: an integrative review. Int J Nurs Stud. 2017;70:71–88. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2017.02.008
• Acaroğlu R, Kaya H. Hemşirelik bakım davranışlarının değerlendirilmesi: Türkiye'den bir örneklem. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2021;29(2):122–130. https://doi.org/10.5152/FNJN.2021.20122
• Özdemir A, Üstün B. Hemşirelerde duygusal emek: göz ardı edilen görünmez emek. Dokuz Eylül Univ Hemş Fakültesi Elektron Derg. 2016;9(4):290–296.