MÜLTECİLİK TEMALI ÇOCUK EDEBİYATI ÜRÜNLERİNİN 7. SINIF TÜRKÇE DERSLERİNDE ÖĞRENCİLERİN MÜLTECİLERE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ

Yıl 2021, TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA GÖÇMEN EĞİTİMİ, 715 - 742, 22.12.2021

Tacettin Şimşek Ferhat Çiftçi

https://doi.org/10.37669/milliegitim.960194

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, mültecilik temalı çocuk edebiyatı ürünlerinin 7. sınıf Türkçe derslerinde öğrencilerin mültecilere yönelik tutumlarına etkisini incelemektir.
Yöntem: Araştırmada problem durumunu farklı bakış açılarına imkân sağlayacak şekilde ele almak için karma yöntem kullanılmıştır. Bu çerçevede ön test-son test eşitlenmemiş kontrol gruplu yarı deneysel desen ile açıklayıcı durum çalışmasına başvurulmuştur. Çalışmanın hedef evrenini ortaokul 7. sınıf öğrencileri, örneklemini ise Muş il merkezinde bulunan Yavuz Selim Ortaokulu ve Farabi İmam Hatip Ortaokulunda deney ve kontrol grubu olarak belirlenen 7. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma, gruplara Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum Ölçeği (MÖYTÖ) ve yazılı görüş alma formunun uygulanması; deney grubunda mültecilik temalı çocuk edebiyatı ürünlerine yönelik 8 haftalık etkinliklerin işlenmesi ve yarı yapılandırılmış gözlem formlarının tutulması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel verileri bir paket programı, nitel verileri ise betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir.
Bulgular: Deney grubunda ön test ve son test MÖYTÖ toplam puan ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu, kontrol grubunda ise anlamlı olmadığı saptanmıştır. Deney grubunun uygulama öncesi ve sonrasındaki yazılı görüş alma formları arasında mültecilik temalı 12 hedef değerden 6’sında olumlu yönde bir farklılık, 6’sında bir farklılığın gerçekleşmediği tespit edilmiştir. Kontrol gurubunda bu değerlerden 1’i olumlu, 1’i olumsuz yönde değişmiş, 10’u ise bir değişime uğramamıştır. Yapılan gözlem sonuçlarına göre de deney grubunda mültecilere yönelik tutumlarda bir gelişim durumu izlenmiştir.
Sonuç: Araştırmada hem nicel hem de nitel veriler doğrultusunda, mültecilik temalı çocuk edebiyatı ürünlerinin 7. sınıf Türkçe derslerinde öğrencilerin mültecilere yönelik tutumlarına olumlu yönde etki gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı, mültecilik, mültecilik temalı çocuk edebiyatı ürünleri, öğrencilerin mültecilere yönelik tutumları

Kaynakça

• Akdağ, E. (2016). Sevimli Mecmua’da savaş, göç ve sokak çocukları. M. Günyüz, B. V. Yıldız, ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 79-83).
• Akışlı, T. (2014). Çocuk ve gençlik edebiyatında hümanizm kavramı ve Şafakta Yanan Mumlar örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 60-69. http://dergipark.org.tr/en/download/article-file/166382 adresinden edinilmiştir.
• Akyüz, E. (2014a). Çocuk edebiyatı yapıtlarının çocukların eşduyumsal eğilimine etkisi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 366568) Akyüz, E. (2014b). Çocuk edebiyatı yapıtları ve eşduyum eğilimi. International Journal of Language Academy, 2(4) 385-402. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.159
• Altunbay, M. (2016). Nazi soykırımının çocuklara etkilerinin dünya edebiyatına yansıması (Çizgili Pijamalı Çocuk ve Kitap Hırsızı adlı eserler örneklemi). M. Günyüz, B. V. Yıldız, ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 147-155).
• Altunbay, M., ve Çakır, E. (2018). Çocuk edebiyatı ürünlerinde savaş ve göç olgusu (“Uçurtma Avcısı” ve “Kuş Olsam Evime Uçsam” adlı eserler örneklemi). Sakarya University Journal of Education, 8(2), 96-110. https://doi.org/10.19126/suje.380058
• Arseven, T. (2016). “Kömür Karası Çocuk” adlı romanda göç olgusu. M. Günyüz, B. V. Yıldız, ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 45-52). Atalay, İ. (2019). Karşılaştırmalı edebiyat ve çocuk edebiyatında göç. Hiperlink Yayınları.
• Balta, E. E. (2018). Çocuk kitaplarında mülteciler ve kültürleşme stratejileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 487-498. https://doi.org/10.21547/jss.390833
• Baş, B. (2015). Türkçe öğretimi açısından çocuk edebiyatı (2. baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Bektaş, H. (2017). Tombik balık denizler hepimizin. Tudem Yayınları.
• Bousalis, R. R. (2014). The portrayal of immigrants in children’s and young adults’ American trade books during two peak United States immigration eras (1880-1930 and 1980-2010s) (Doktora tezi). https://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=6386&context=etd adresinden edinilmiştir.
• Boyce, F. C. (2017) Benim adım hiç kimse (6. baskı). Tudem Yayınları.
• Bulut, S. (2018). Çocuk edebiyatına sığınanlar: Zorunlu göç öyküleri. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 383-410. https://doi.org/10.26466/opus.406296
• Campos, D. (2018). An instructional approach to explore poverty and immigration: using three children’s books that pack a punch. Intersections: Critical Issues in Education, 2(1), 34-44. 5. https://digitalrepository.unm.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=intersections adresinden edinilmiştir.
• Chappell, S., ve Faltis, C. (2007). Spanglish, bilingualism, culture and identity in Latino children’s literature. Children's Literature in Education, 38(4), 253-262. https://doi.org/10.1007/s10583-006-9035-z
• Clifford, E. J., ve Kalyanpur, M. (2011). Immigrant narratives: Power, difference, and representation in young-adult novels with immigrant protagonists. International Journal of Multicultural Education, 13(1). 1-20. doi: http://dx.doi.org/10.18251/ijme.v13i1.358
• Collier, M. D. (2000). Through the looking glass: Harnessing the power of African American children’s literature. The Journal of Negro Education, 69(3), 235-242. https://www.jstor.org/stable/pdf/2696234 adresinden edinilmiştir.
• Creswel, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (Sözbilir, M., çev. ed.). Pegem Akademi Yayınları.
• Cruz, E. (2020, 10 Mart). Examining Teachers’ Knowledge and Attitudes towards Immigration and Undocumented Immigrants (Yüksek lisans tezi). https://docs.lib.purdue.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1457&context=open_access_theses adresinden edinilmiştir.
• Cummins, A. (2013). Border crossings: Undocumented migration between Mexico and the United States in contemporary young adult literature. Children’s Literature in Education, 44(1), 57-73. http://doi: 10.1007/s10583-012-9176-1
• Çer, E. (2016). 100 Temel Eser’in göç olgusu bakımından incelenmesi. N. Kahraman, Ç. Dürüst, ve T. Yılmaz, (Edt.), 1. Uluslararası Göç ve Kültür Sempozyumu Bildirileri Kitabı I. Cilt içinde (ss. 705-711). Kıbrıs Balkanlar Avrasya Türk Edebiyatları Kurumları Yayınları
• Demir Atalay, T. (2016). Değer-karakter eğitimi bağlamında ‘çocuk ve göç’. M. Günyüz, B. V. Yıldız, ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 97-117).
• Dökmen, Ü. (2014). İletişim çatışmaları ve empati (52. baskı). Remzi Yayınları.
• Escamilla, K., ve Nathenson-Mejía, S. (2003). Preparing culturally responsive teachers: Using Latino children's literature in teacher education special issue: Partnering for equity. Equity ve Excellence in Education, 36(3), 238-248. http://doi: 10.1080/714044331
• Fırat, H. (2008). Çocuk romanlarında sosyal yaşama yönelik eğitsel ögeler. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, (20), 87-102. http://dergipark.org.tr/en/download/article-file/151935 adresinden edinilmiştir.
• Ghiso, M. P., ve Campano, G. (2013). Ideologies of language and identity in US children's literature. Bookbird: A Journal of International Children’s Literature, 51(3), 47-55. http://doi: 10.1353/bkb.2013.0057
• Gopalakrishnan, A. (2010). Multicultural children’s literature: A critical issues approach. Sage Publications. https://www.sagepub.com/sites/default/files/upm-binaries/34101_Chapter1.pdf adresinden edinilmiştir.
• Gökçek, T. (2014). Karma yöntem araştırması. M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 375-410). Pegem Akademi Yayınları.
• Gölbaşı, M. (2010). Türk edebiyatında dış göç ve Gülten Dayıoğlu. (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 263262)
• Green, C., ve Oldendorf, S. B. (2005). Teaching religious diversity through children's literature. Childhood Education, 81(4), 209-218. https://doi.org/10.1080/00094056.2005.10522274
• Gregor, M. N., ve Green, C. (2011). Welcoming the world’s children: building teachers' understanding of immigration through writing and children’s literature. Childhood Education, 87(6), 421-429. https://doi.org/10.1080/00094056.2011.10523226
• Iwai, Y. (2013). Multicultural children’s literature and teacher candidates’ awareness and attitudes toward cultural diversity. International Electronic Journal of Elementary Education, 5(2), 185-198. https://www.iejee.com/index.php/IEJEE/article/view/20/18 adresinden edinilmiştir.
• Kılcan, B. Çepni, O., ve Kılınç, A. Ç. (2017). Mülteci öğrencilere yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 14(2), 1045-1057. doi: 10.14687/jhs.v14i2.4324
• Kolaç, E. (2008). Gülten Dayıoğlu’nun Yurdumu Özledim romanında dış göç sorununun çocuk boyutu. Turkish Studies, 3(7), 457-479. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.513
• Küçükler Kuşcu, N. (2018). Savaşı ve umudu çocuklar için yazmak: Laura S. Matthews'un Balık adlı romanı üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 160-164. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2907
• Lamme, L. L., Fu, D., ve Lowery, R. M. (2004). Immigrants as portrayed in children’s picture books. The Social Studies, 95(3), 123-130. doi: https://doi.org/10.3200/TSSS.95.3.123-130
• Lee, Y. S. (2016). Teaching diversity through multicultural children’s literature: A guidebook for Korean English elementary school teachers (Yüksek lisans tezi). https://repository.usfca.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1602&context=capstone adresinden edinilmiştir.
• Liu, Y. (2017). Picture books and immigration challenges: An interrogation of literary content based on a case study of three adult immigrants recalling childhood transitions to Canada (Doktora tezi). https://harvest-test.usask.ca/bitstream/handle/10388/7794/LIU-THESIS-2017.pdf?sequence=1 adresinden edinilmiştir.
• Matthews, L. S. (2017). Balık (22. baskı). Günışığı Kitaplığı.
• McGuire, C. I. (2004). Issues and challenges facing immigrant children as portrayed in children’s literature (Doktora tezi). https://open.library.ubc.ca/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0091609 adresinden edinilmiştir.
• MEB, (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1-8. Sınıflar).
• MEB, (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1-8. Sınıflar).
• Moyo, L. (2017). Searching for ourselves: African cultural representation in children’s books in the United States, and implications for educational achievement (Yüksek lisans tezi) https://commons.clarku.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1177&context=idce_masters_papers adresinden edinilmiştir.
• Mudiyanselage, K. (2016). The role of picture books in developing an empathic response towards cultural difference (Doktora tezi). http://eprints.qut.edu.au/101166/4/Kumarasinghe_Dissanayake%2520Mudiyanselage_Thesis.pdf adresinden edinilmiştir.
• Narboğa, A. N. (2016). Dış göçün gençlerde kimlik sorununa dönüşmesi: Gülten Dayıoğlu hikâyeleri. M. Günyüz, B. V. Yıldız, ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 119-124).
• Nathenson-Mejía, S., ve Escamilla, K. (2003). Connecting with Latino children: Bridging cultural gaps with children’s literature. Bilingual Research Journal, 27(1), 101-116. https://doi.org/10.1080/15235882.2003.10162593
• Nel, P. (2018). Introduction: Migration, refugees, and diaspora in children’s literature. Children's Literature Association Quarterly, 43(4), 357-362. doi: https://doi.org/10.1353/chq.2018.0043
• Omar, N., ve Dan, W. C. (2017). Multiculturalism and Malaysian children’s literature in English. The English Teacher, 36, 1-19. http://journals.melta.org.my/ adresinden edinilmiştir.
• Özmen, H. (2014). Deneysel araştırma yöntemi. M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 47-76). Pegem Akademi Yayınları.
• Öztürk, G. (2017) Kuş olsam evime uçsam (3. baskı). Tudem Yayınları.
• Pearce, S. (2003). Messages from the inside?: Multiculturalism in contemporary Australian children’s literature. The Lion and the Unicorn, 27(2), 235-250. doi: https://doi.org/10.1353/uni.2003.0022
• Perk Er, D. (2013). Çocuk ve gençlik edebiyatında ‘geri dönüş’ teması. Turkish Studies, 8(13), 1317-1327. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5683
• Plano Clark, V. L., ve Ivankova, N. V. (2018). Karma yöntemler araştırması (Çokluk Bökeoğlu, Ö., çev. ed.). Nobel Yayıncılık.
• Rodriguez, S. C., ve Braden, E. G. (2018). Representation of Latinx Immigrants and Immigration in Children’s Literature: A Critical Content Analysis. Journal of Children's Literature, 44(2), 46-61. https://www.childrensliteratureassembly.org/uploads/1/1/8/6/118631535/representation_of_latinx_immigrants_and_immigration_in_childrens_literature_a_critical_content_analysis.pdf adresinden edinilmiştir.
• Ruurs, M., ve Badr, N. A. (2017). Taştan adımlar/Bir mülteci ailenin yolculuğu. Nesin Yayınevi.
• Ryan, T. A. (2006). Multicultural children’s literature: A discourse analysis (Doktara tezi). https://pdfs.semanticscholar.org/62f4/be433d764d4317f4251bafcc96d990ab3d81.pdf adresinden edinilmiştir.
• Şirin, M. R. (2006a). Çocuğa adanmış konuşmalar (2. baskı.). İz Yayıncılık.
• Tankut, T. (2012). “Anne Frank’ın Hatıra Defteri” neden hâlâ okur bulabiliyor? S. Sever (Ed.), 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu içinde (ss. 1183-1188). Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Temur, M. (2018). Çocuk edebiyatında göç ve göçmenlik olgusu (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 532659)
• Temur, M., ve Ertem, İ. S. (2019). Çocuk edebiyatında göç ve göçmenlik. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 451-466. https://www.researchgate.net adresinden edinilmiştir.
• Temizyürek, F. ve Akyüz, E. (2016). Frank Cotrell Boyce’un “Benim Adım Hiç Kimse” adlı çocuk kitabının göçün çocuklar üzerindeki etkisi açısından incelenmesi. M. Günyüz, B. V. Yıldız, ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 165-169).
• Türkyılmaz, M. (2015). Çocuk edebiyatıyla ötekileştirme(me). Education Sciences, 10(4), 305-318. doi: http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.4.1C0649
• Verbruggen, F. A. R. (2018). Representations of immigrants in young adult literature (Doktora tezi). https://pdxscholar.library.pdx.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5723&context=open_access_etds adresinden edinilmiştir.
• Yakar, Y. M. (2017). Türk çocuk edebiyatında göç olgusu. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (58), 339-353. http://dergipark.org.tr/en/download/article-file/269920 adresinden edinilmiştir.
• Yakar, Y. M. (2018). Çocuk şiirinde sorunlu coğrafyalar ve acı çeken çocuklar. Ekev Akademi Dergisi, (73), 585-594. http://www.ekevakademi.org/Makaleler/1404665639_27%20Yasin%20Mahmut%20YAKAR.pdf adresinden edinilmiştir.
• Yeniçeri, Y (2016). 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında göç olgusu. M. Günyüz, B. V. Yıldız, ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 171-177).
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O., ve Yakar, Y. M. (2018). Türk çocuk edebiyatında sorun odaklı yaklaşım. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 3(6), 29-42. http://cocukvemedeniyet.cocukvakfi.org.tr/index.php/CMD adresinden edinilmiştir.
• Yi, J. (2014). ‘My Heart Beats in Two Places’: Immigration Stories in Korean-American Picture Books. Children's Literature in Education, 45(2). 129-144. doi: https://doi.org/10.1007/s10583-013-9209-4
• Yolasığmazoğlu, H. (2016). Göç ve göçün beraberinde getirdiği sıkıntılar karşısında bir çocuk: Kömür Karası Çocuk. M. Günyüz, B. V. Yıldız ve T. Şimşek (Edt.), 3. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss. 53-60).
• Zengin, M. İ. (2004). Vay canına! (2. baskı). Uçurtma/Yalnız Tilki Yayınları.