DÜŞÜNME RUTİNLERİ VE DERS KİTABI ETKİNLİKLERİNİN ÖĞRENCİLERİN KENDİLERİNİ YAZILI İFADE EDEBİLMELERİNE ETKİSİ: BİR EYLEM ARAŞTIRMASI

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 234, 1567 - 1590, 09.05.2022

Gülben Taşbakan , Kevser Koç

https://doi.org/10.37669/milliegitim.840840

Öz

Bu araştırmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı 3. Sınıf Türkçe ders kitabında yer alan metinlerin etkinlik soruları ile düşünme rutinleri sorularının, öğrencilerin kendilerini yazılı olarak ifade etme kazanımlarını ortaya çıkarması yönünden karşılaştırılmasıdır. Araştırmanın çalışma grubunu, Güneydoğu Anadolu’da gelişmiş bir şehrin genellikle alt sosyoekonomik düzeye sahip ailelerin yaşadığı bir semtindeki bir ilkokulda, 2017-2018 eğitim öğretim yılında 3. sınıfta öğrenim gören 26 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler, ders kitabı etkinlik soruları ve düşünme rutinleri sorularından oluşan uygulama kâğıtlarına öğrencilerin verdikleri cevaplar aracılığıyla toplanmıştır. Toplanan verilerde her bir cümle, kendini yazılı olarak ifade etme kazanımları ile eşleştirilerek analiz edilmiştir. Araştırma sonunda, düşünme rutinleri sorularının kendini yazılı olarak ifade etme kazanımlarını ortaya çıkarmada daha etkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Düşünme Rutinleri, Ders Kitabı, Kazanımlar, Öğretmen Soruları

Kaynakça

• AKYOL, Hayati (2001). “İlköğretim Okulları 5. Sınıf Türkçe Kitaplarındaki Okuma Metinleriyle İlgili Soruların Analizi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Bahar 2001, S 36, ss. 169-178.
• ALKIN, Senar (2012). İlköğretim Öğretmenlerinin “Eleştirel Düşünmeyi Destekleme Davranışlarının” Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• BODUR, Hamide (2010). İlköğretim İkinci Sınıf Hayat Bilgisi Dersinde İçerik Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• CALP, Şükran. (2006). Üçüncü Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerle İlgili Soru ve Etkinliklerin 1981 ve 2005 Tarihli Türkçe Programlarında Yer Alan Davranışlar ile Kazanımlara Uygunluğunun Karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• ÇARKIT, Cafer ve ALTUN, Kudret (2020). “Ortaokul Türkçe Derslerinde Eleştirel Dinleme/İzleme Uygulamaları Üzerine Bir Eylem Araştırması”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Mayıs 2020, S 25, ss. 3499 3527.
• DİLEKLİ, Yalçın (2015). Öğretmenlerin Düşünmeyi Öğretmeye Yönelik Yaptıkları Sınıf İçi Uygulamalar, Öz Yeterlik Düzeyleri ve Öğretim Stilleri Arasındaki İlişki, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, Balıkesir.
• DOĞANAY, Ahmet ve YÜCE, Sibel (2010). “Öğrencilerin Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesinde Rehberli Yardım: Bir Öğretmenin Sözel İfadelerinin Analizine İlişkin Durum Çalışması”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt 16, Sayı 2, ss:185-214.
• DURUKAN, Erhan ve DEMİR, Elif (2017). “6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitaplarındaki Etkinliklerin Bloom’un Yenilenmiş Taksonomisine Göre Sınıflandırılması”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, ss: 1619-1629.
• EĞMİR, Eray (2016). Eleştirel Düşünme Becerisi Öğretim Programının Hazırlanması, Uygulanması ve Değerlendirilmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Afyonkarahisar.
• ESKİTÜRK, Mehmet (2009). Sosyal Bilgiler Dersinde Eleştirel Düşünme Becerilerini Temel Alan İşbirlikli Öğrenme Etkinliklerinin Akademik Başarı Düzeyine Etkisi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale.
• FİLİZ, Sevil B. (2004). Öğretmenler İçin Soru Sorma Sanatı: Düzeyleri, Teknikleri, Uygulama Örnekleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• KAYA, Güzin S. (2018). Etkili Düşünme Eğitimi Programının Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Yaratıcı Düşünme ve Problem Çözme Becerilerine Etkisinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• KELEŞ, Sadiye ve YURT, Özlem (2019). “Erken Çocukluk Eğitiminde Düşünmeyi Görünür Kılmak: Görünür Düşünme Yaklaşımı”, Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, Mart 2019, Cilt 3, S 1, ss. 117-138.
• KUTANOĞLU, Dere (2014). Hayat Bilgisi Dersindeki Kazanımların Öğrencilerin Yaratıcı Düşünme Becerilerine Katkısına Yönelik Öğretmen Görüşlerinin ve Uygulamalarının İncelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• MEB. (2017). İlköğretim Türkçe 3. Sınıf Öğretmen Kılavuz Kitabı, Nova Yayıncılık, Ankara.
• MEB. (2017). İlköğretim Türkçe 3. Sınıf Ders Kitabı, Nova Yayıncılık, Ankara.
• RİTCHHART, Ron ve PERKİNS, N. David (2004). Learning the Think: The Challenges of Teaching Thinking (Eds: Hoyak, K. ve R., G., Morrison), The Cambridge Handbook of Thinking and Reasoning. (775-802). Cambridge University Press: UK.
• RİTCHHART, R., PALMER, P., CHURCH, M. & TİSHMAN, S. (2006). “Thinking Routines: Establishing Patterns of Thinking in the Classroom”, Paper prepared for the AERA Conference, April 2006, Harvard Graduate School of Education.
• RİTCHHART, R., CHURCH, M. ve MORRİSON, K. (2011). Making Thinking Visible: How to Promote Engagement, Understanding, and Independence for All Learners, PB Printing, United States of America.
• SALLABAŞ, Muhammed Eyüp ve YILMAZ, Gamze (2020). “Türkçe Ders Kitabı’nda Bulunan Metin Altı Sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne Göre İncelenmesi”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, Cilt 8, S 2, ss. 586-596.
• SEVER, Esra (2013). Süreç Temelli Yazma Modellerinin İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Yazılı Anlatım ve Yaratıcı Yazma Becerilerine Etkisi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak.
• ŞENGÜL, Murat (2005). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlere Dayalı Olarak Hazırlanan Sorular Üzerine Bir İnceleme, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• ŞİMŞEK, Şahin (2015). Yazılı Anlatım Etkinlikleriyle İlgili Öğretmen-Öğrenci Algılarının Karşılaştırılması, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• YALÇIN, Seher (2020).”İlkokul Üçüncü Sınıf Matematik Ders Kitaplarının İçerdiği Etkinlikler ve Sorular Bağlamında İncelenmesi”, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 22, S 1, ss. 18-34.
• YÜCE, Sibel G. (2012). Bir İlköğretim Okulunda Düşünme Kültürünün Geliştirilmesine Yönelik Eylem Araştırması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• TÜRKKAN, Burçin (2008). İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi Bağlamında Görsel Kültür Çalışmaları: Bir Eylem Araştırması, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Eskişehir.
• WOLBERG, Rochelle Ibanez and GOFF, Allison (2012). “Replicating Classroom Practices within Museum Settings”, Journal of Museum Education, Volume 37, 2012, Published Online: 02 Nov 2015.
• http://www.visiblethinkingpz.org, “Visible Thinking”, Core Routines, 10 Aralık 2020.