Beyin Metaforu Bağlamında Okul Örgütleri

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 236, 3717 - 3734, 11.11.2022

Ayşegül Çağlar

https://doi.org/10.37669/milliegitim.901692

Öz

Metafor, bilinenden yararlanarak bilinmeyene ulaşmada kullanılan mecazlardır. Metafor yardımıyla bilinmeyenlerin bilinir kılınması, daha anlaşılır hale getirilmesi mümkün olabilmektedir. Bu kapsamda örgütlerin yapı ve işlevlerinin açıklanmasında çeşitli metaforlardan yararlanılmaktadır. Beyin metaforu bunlardan birisidir. Beyin, bilgiyi alan, işleyen, değiştiren, saklayan, değerlendiren ve gerektiğinde yeni bilgi üreten organdır. Bu çalışmanın amacı yapı ve işlev bakımından beyne benzetilen okul örgütlerinin, hızla değişen ve dönüşen dünyaya uyum sağlayabilmeleri ve hatta değişime öncülük edebilmeleri için beyin metaforu bağlamında değerlendirilmesidir. Bu amaca ulaşmak üzere alanyazın taraması gerçekleştirilmiş ve araştırmacı tarafından beyin metaforu bağlamında holografik okul modeli geliştirilmiştir. Model; okul örgütü, okul çalışanları (yönetici, öğretmen ve diğer çalışanlar) ve okulun psiko-sosyal bağlamı (holografi ve beyin metaforu) olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, örgütsel metafor, Beyin Metaforu, Okul Örgütleri

Teşekkür

Bu çalışmanın ortaya çıkmasında değerli görüşlerinden dolayı Prof. Dr. Ali BALCI’ ya teşekkür ederim.

School Organizations In The Context Of The Brain Metaphor

Öz

Metaphors are metaphors used to reach the unknown by making use of the known. With the help of metaphor, it is possible to make the unknown known and make it more understandable. In this context, various metaphors are used to explain the structure and functions of organizations. The brain metaphor is one of them. The brain is the organ that receives, processes, changes, stores, evaluates information and produces new information when necessary. The aim of this study is to evaluate school organizations, which are likened to the brain in terms of structure and function, in the context of the brain metaphor so that they can adapt to the rapidly changing and transforming world and even lead change. In order to achieve this aim, a literature review was carried out and a holographic school model was developed by the researcher in the context of the brain metaphor. Model; It consists of three dimensions: school organization, school employees (administrators, teachers and other employees) and the psycho-social context of the school (holography and brain metaphor).

Anahtar Kelimeler

Metaphor, organizational metaphor, Brain Metaphor, School Organizations

Kaynakça

• Al-Luhaibi, A. E. K. (2017). Metaphor and creativity in language: The impact of metaphor on sentence meaning (Unpublished doctoral dissertation). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Arslan, P. (2020). Okul kavramına ilişkin metaforlar. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(1), 1-14.
• Baake, K. R. (2000). Metaphor and knowledge: The rhetorical challenges at a postmodern science think tank (Unpublished doctoral dissertation). New Mexico State University, Las Cruces, New Mexico.
• Balcı, A. (1992). Eğitim örgütlerine yeni bakış açıları: Kuram- araştırma ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(1), 27-45.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: School perceptions of students, teachers, and parents from four selected schools (In Ankara) (Unpublished doctoral dissertation). The Middle East Technical University, The Department of Educational Sciences, Ankara.
• Balcı, A. (2003). Eğitim örgütlerine yeni bakış açıları: Kuram-araştırma ilişkisi ıı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33, 26-61.
• Barnard, P. A. (2020). Secondary school structure, organisational learning capacity and learning organisations: a systemic contribution. International Journal of Educational Management, 34(8), 1253-1264.
• Başaran, İ. E. ve Çınkır, Ş. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Siyasal Kitabevi.
• Başaran, Y. K. (2017). Beyin metaforu ve eğitime yansımaları. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 171-188.
• Bozkurt, Ö., Ergun, T. ve Sezen, S. (2014). Kamu yönetimi sözlüğü. Sezen, S. (Edt.). Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını.
• Burke, W. W. (1992). Metaphors to consult by. Group And Organization Management, 17(3), 255-259.
• Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Akademi.
• Cameron, L. ve Deignan, A. (2006). The emergence of metaphor in discourse. Applied Linguistics, 27(4), 671-690.
• Çemberci, S. (2020). Lakoff, kavramsal metaforlar ve sonsuzluğun temel metaforu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Demirbaş, F. ve Bostancı, A. B. (2020). Okulların örgütsel öğrenmeleri ile öğretmenlerin örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1426-1439.
• Doğan, N. (2020). Ortaokul düzeyindeki çocuk kitaplarında okul, müdür ve öğretmen metaforları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Döş, İ. (2013). Okul örgütleri ve beyin metaforu. Milli Eğitim, 199, 88-105.
• Efeoğlu, E. (2015). The metaphorical (re) construction of Turkey in political discourse: A corpus-driven critical metaphor analysis (Unpublished master’s thesis). The Graduate School Of Social Sciences Of Middle East Technical University, Ankara.
• Engen, R. B. V. (2008). Metaphor: A multifaceted literary device used by morgan and weick to describe organizations. Emerging Leadership Journeys, 1(1), 39-51.
• Ekinci, N. (2016). Metafor ve mantık. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (Journal of Social Sciences), 57, 159-174.
• Ertan-Kantos, Z. (2011). Örgüt metaforlarında liderlik: Kavramsal bir çözümleme. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 135-158.
• Garvin, D. A., Edmondson, A. C. ve Gino, F. (2008). Is yours a learning organization?. Harvard Business Review, 109-116.
• Graud, R. ve Kotha, S. (1994). Using the brain as a metaphor to model flexible production systems. Academy of Management Review, 19(4), 571-698.
• Hatch, M. J. (1997). Organization theory: Modern, symbolic and postmodern perspectives. Oxford University Press Inc.
• Hoorn, J. F. (1997). Metaphor and the brain: Behavioral and psychophysiological research into literary metaphor processing (Unpublished doctoral dissertation). Vrije Universiteit, Amsterdam.
• Karakaya, C. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinde var olan okul, öğretmen ve okul yönetimi algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi: Giresun ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Kasapoğlu, R. (2008). Beyin metaforu. Balcı, A. (Edt.), Örgüt mecazları (s 39-55). Ekinoks Yayınevi.
• Kay, R. P. (1991). An analysis of the use of metaphor in voluntary organisations (Order No. U041290). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (301527485). Retrieved from https://search.proquest.com/dissertations-theses/analysis-use-metaphor-voluntary-organisations/docview/301527485/se-2?accountid=8319
• Keçecioğlu, T. (2011). Örgüt teorisinde yenilikler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kirby, D. A. (2017). The imaginal wisdom of metaphor: A theoretical exploration of pictorial metaphor as a generative source to induce organizational transformation (Unpublished doctoral dissertation). California Institute of Integral Studies, San Francisco, CA.
• Kirkman, D. M. (2016). A distributed knowledge approach to managing innovation. Journal of Strategic Innovation and Sustainability, 11(1), 9-15.
• Koçak, G. (2020). Beyin araştırmalarının eğitime yansımaları: Matematik ile ilgili görüntüleme çalışmaları. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(11), 1-16.
• Kools, M., Gouëdard, P., George, B., Steijn, B., Bekkers, V. ve Stoll, L. (2019). The relationship between the school as a learning organisation and staff outcomes: A case study of Wales. Eur J Educ. 54, 426-442. https ://doi.org/10.1111/ejed.12355
• Leblebici, D. N. ( 2008). Örgüt kuramında paradigmalar ve metaforlar. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(15), 345-360.
• Little, J. H. (1994). Reframing public administration: A systems-methodological analysis of governance and the role of public administration (Unpublished doctoral dissertation). Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. Bulut, G. (Çev.). Mess Yayın. (1997).
• Nofsinger, C. C. (2001). Metaphors and management: The use and usefulness of metaphors in organizations (Unpublished doctoral dissertation). Claremont Graduate University, Claremont, California.
• Öneren, M. (2008). İşletmelerde öğrenen örgütler yaklaşımı. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 163-178.
• Örsel, C. (2019). An exploration of metaphors in W. B. Yeats' poetry through metaphor theory. (Unpublished doctoral dissertation). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Özan, M. B. ve Demir, C. (2011). Farklı lise türlerine göre öğretmen ve öğrencilerin okul kültürü metaforu algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Fırat University Journal Of Social Science), 21(2), 106-126.
• Özdemir, M. (2018). Eğitim yönetimi-alanın temelleri ve çağdaş yönelimler. Anı Yayıncılık.
• Özenir, G. E. (2019). Birleştirilmiş sınıf ve müstakil sınıf öğretmenlerinin okul kavramı ile ilgili metaforlarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Bütün, M. ve Demir, S. B. (Çev.). Pegem Akademi. (2014).
• Pfeffer, J. (1993). Barriers to the advance of organizational science: Paradigm development as a dependent variable. The Academy of Management Review, 18(4), 599-620.
• Pribram, K. (1971). Languages of the brain. Prentice Hall.
• Ritchie, D. (2003). “Argument is war”—or is it a game of chess? multiple meanings in the analysis of implicit metaphors. Metaphor And Symbol, 18(2), 125-146.
• Ritchie, D. (2004). Metaphors in conversational context: Toward a connectivity theory of metaphor interpretation. Metaphor And Symbol, 79(4), 265-287.
• Sargut, A. S. ve Özen, Ş. (2007). Örgüt kuramlarına genel bakış: Karşılaştırmalı bir çözümleme. Sargut, A. S. ve Özen, Ş. (Edt.), Örgüt kuramları (s 11-34). İmge Kitabevi.
• Schunk, D. H. (2014). Öğrenme teorileri: Eğitimsel bir bakışla. Şahin, M. (Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık. (2008).
• Senge, P. M., Roberts, C., Ross, R. B., Smith, B. J. ve Kleiner, A. (1994). The fifth discipline fieldbook: Strategies and tools for building a learning organization. Nicholas Brealey Publishing Limited.
• Sun, Y. ve Chen, X. (2018). A diachronic analysis of metaphor clusters in political discourse: A comparative study of Chinese and American presidents’ speeches at universities. Pragmatics and Society, 9(4), 626-653.
• Taymaz, H. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi-okul yöneticisinin iş alanları, alanlara giren işler, işlerin işlemleri, işlem basamakları. Pegem Akademi. Vural, B. A. (2003). Örgütsel öğrenme ve sürekli gelişme. Selçuk İletişim, 3(1), 91-96.
• TDK (2021). Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/Erişim Tarihi: 20.3.2021