Yüksek Başarılı Öğrencilerde Ebeveyn Başarı Baskısı Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 236, 3413 - 3442, 11.11.2022

Namık Kemal Haspolat , İlhan Yalçın

https://doi.org/10.37669/milliegitim.992912

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı yüksek başarılı öğrencilerin algıladıkları ebeveyn başarı baskısını ölçmek için bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmada ölçeğin kapsam geçerliği için literatür taraması, yüksek başarılı öğrencilerle odak grup görüşmesi ve kompozisyon çalışması yapılmış, ayrıca alan uzmanlarının görüşüne başvurulmuştur. Araştırma iki aşamalı bir yaklaşım ile gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) için 325 yüksek başarılı lise öğrencisine hazırlanan ölçek maddeleri uygulanmıştır. AFA sonucunda toplam varyansın %51,33’ünü açıklayan, 15 madde ve tek faktörden oluşan bir yapı elde edilmiştir. AFA sonucunda elde edilen faktör yapısı 302 öğrenciden oluşan çalışma grubunda Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile tekrarlanmıştır. DFA’dan elde edilen bulgular, Ebeveyn Başarı Baskısı Ölçeğine İlişkin (EBBÖ) 15 madde ve tek faktörlü yapının yeterli uyum iyiliği değerlerine sahip olduğunu göstermiştir. Ölçüt geçerliliği için ebeveyn başarı baskısı ile eğitim stresi, aile eleştirisi ve beklentisi, anne-baba özerklik desteği arasındaki ilişkiler incelenmiştir. EBBÖ’den elde edilen ölçümlerin güvenirliği; Cronbach Alfa ve test tekrar test yöntemleri ile incelenmiştir. Sonuçlar güvenirlik katsayılarının kabul edilebilir olduğunu göstermiştir. Maddelerin ayırt ediciliğini belirlemek amacıyla düzeltilmiş madde toplam korelasyonu hesaplanmış, ayrıca %27’lik alt-üst grup karşılaştırmaları yapılmıştır. Madde analizleri ölçekte yer alan maddelerin tamamının ayırt edici olduğunu göstermiştir. Araştırma sonucunda EBBÖ’nün geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu ve yüksek başarılı öğrenciler üzerinde ebeveyn başarı baskısını ölçmek amacıyla kullanılabileceği göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

ebeveyn başarı baskısı, yüksek başarılı öğrenciler, fen lisesi, üstün yetenekliler, akademik başarı.

Kaynakça

• Ablard, K. E., and Parker, W. D. (1997). Parents' achievement goals and perfectionism in their academically talented children. Journal of Youth and Adolescence, 26(6), 651-667. https://link.springer.com/content/pdf/10.1023/A:1022392524554.pdf
• Albano, A. R. (2011). The relationship among perfectionism, life satisfaction, and socio-emotional variables in gifted children (Unpublished doctoral dissertation). Hofstra University.
• Ang, R. P., and Huan, V. S. (2006). Relationship between academic stress and suicidal ideation: Testing for depression as a mediator using multiple regression. Child Psychiatry and Human Development, 37(2), 133-143. doi: 10.1007/s10578-006-0023-8
• Aydemir Sevim, S. (2014). Leuven algılanan ana babalık ölçeği ergen ve ana baba sürümlerinin uyarlanması. Düşünen Adam, 27, 291-300. https://dusunenadamdergisi.org/storage/upload/pdfs/1585746280-tr.pdf
• Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., and Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96. doi: 10.1016/j.jad.2014.10.054
• Brown, T. A. (2015). Methodology in the social sciences. Confirmatory factor analysis for applied research (2nd ed.). The Guilford Press.
• Bursal, M. (2017). SPSS ile temel veri analizleri. Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik. araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (7. Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (3. Baskı). Pegem Akademi.
• Chen, H. (2012). Impact of parent’s socioeconomic status on perceived parental pressure and test anxiety among chinese high school students. International Journal of Psychological Studies. 4 (2), 235-245. https://pdfs.semanticscholar.org/c32e/3e91669b587655603c83226e367ba51e6eb5.pdf
• Ciciolla, L., Curlee, A. S., Karageorge, J., and Luthar, S. S. (2017). When mothers and fathers are seen as disproportionately valuing achievements: Implications for adjustment among upper middle class youth. Journal of Youth and Adolescence, 46(5), 1057-1075. doi: 10.1007/s10964-016-0596-x
• Conner, J., Pope, D., and Galloway, M. (2010). Success with less stress. Educational Leadership, 67, 54–58. doi: 10.1080/00220973.2012.745469
• Costello, A. B., and Osborne, J. W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment Research and Evaluation, 10(7), 1-9. doi: 10.7275/jyj1-4868
• ÇokluK, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Danışman, Ş. (2017). The effect of expectation on student achievement. In E. Karadağ (Ed.), The factors effecting student achievement: Meta-analysis of empirical studies (pp. 227-245). New York, NY: Springer.
• Deb, S., Strodl, E., and Sun, H. (2015). Academic stress, parental pressure, anxiety and mental health among Indian high school students. International Journal of Psychology and Behavioral Science, 5(1), 26-34. doi: 10.5923/j.ijpbs.20150501.04
• DeCarlo, L. T., and Luthar, S. S. (2000). Analysis and class validation of a measure of parental values perceived by early adolescents: An application of a latent class model for rankings. Educational and Psychological Measurement, 60(4), 578-591. doi: 10.1177/00131640021970736
• Devellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications (2nd Edition). Sage Publications.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Pegem Akademi.
• Feld, L. D., and Shusterman, A. (2015). Into the pressure cooker: Student stress in college preparatory high schools. Journal of Adolescence, 41, 31-42. doi: 10.1016/j.adolescence.2015.02.003
• FraenkeL, J. R., Wallend, N. E., and Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. McGraw Hill.
• Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C., and Rosenblate, R. (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14(5), 449-468. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/BF01172967.pdf
• Galloway, M., Conner, J., and Pope, D. (2013). Nonacademic effects of homework in privileged, high-performing high schools. The Journal of Experimental Education, 81(4), 490-510. doi: 10.1080/00220973.2012.745469
• Garn, A. C., and Jolly, J. L. (2014). High ability students’ voice on learning motivation. Journal of Advanced Academics, 25, 7–24. doi: 10.1177/1932202X13513262
• Guerra, M. (2016). Addressing Anxiety and social–emotional learning in gifted adolescents: Program development and expert review (Unpublished doctoral dissertation). The Chicago School of Professional Psychology.
• Harty, A. (2019). A phenomenological approach to understanding the pressure to perform academically and subsequent stress of students in high-performing catholic college preparatory high (Unpublished doctoral dissertation). Creighton University.
• Haspolat, N. K. (2021). Yüksek başarılı öğrencilerde psikolojik belirtilerin birey, aile ve okul ile ilgili değişkenler tarafından yordanması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi.
• Holleran, K. E. (2008). Meaningful matters: An autoethnography of hope for academically gifted high school achievers (Unpublished doctoral dissertation). University of Alberta, Alberta, Canada.
• Hurly, C. E. (1991). Parent-child relationships, personalities, and family environments of high-achieving gifted students (Unpublished doctoral dissertation). University of Montana.
• İlhan, M., ve Çetin, B. (2014). Sınıf değerlendirme atmosferi ölçeği’nin (SDAÖ) geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 31-50. doi: dx.10.15390/EB.2014.3334
• Jeremy, T. J., and Fisher, P. A. (2012). High achieving students and their experience of the pursuit of academic excellence. ISEP International Symposium. Hong Kong: Chine
• Kalaboukas, J. A. (2005). The relationship of motivation and expectations to the academic achievement of gifted Korean-American students (Unpublished doctoral dissertation). St. John's University.
• Kapıkıran, Ş. (2016). Ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ölçeğinin psikometrik değerlendirmeleri ve yapısal geçerlik: ortaokul ve lise öğrencileri. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 62-83. doi: 10.12984/eed.07848
• Kapıkıran, Ş. (2019). Ergenlerde ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ile sınav kaygısı arasındaki ilişkide akademik dayanıklılığın aracı rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-22. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/767919
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Journal of Kırşehir Education Faculty, 10(3), 75-87. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1494020
• Kaynak, S., Koçak, S. S., and Kaynak, Ü. (2021). Measuring adolescents’ perceived parental academic pressure: A scale development study. Current Psychology, 1-13. doi: 10.1007/s12144-021-01347-w
• Kline, R. B. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge
• Kline, R. B. (2011). Methodology in the social sciences. Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). Guilford Press.
• Kregel, E. A. (2015). Addressing the social, emotional, and academic needs of gifted high school students (Unpublished doctoral dissertation). Toledo University.
• Lee, M. T., Wong, B. P., Chow, B. W. Y., and McBride-Chang, C. (2006). Predictors of suicide ideation and depression in Hong Kong adolescents: Perceptions of academic and family climates. Suicide and Life-Threatening Behavior, 36(1), 82-96. https://guilfordjournals.com/doi/pdf/10.1521/suli.2006.36.1.82
• Liu, X., and Tein, J. (2005). Life events, psychopathology, and suicidal behavior in Chinese adolescents. Journal of Affective Disorders, 86(2-3), 195-203. doi: 10.1016/j.jad.2005.01.016 Luthar, S. S. (2003). The culture of affluence: Psychological costs of material wealth. Child Development, 74(6), 1581-1593. doi: 10.1046/j.1467-8624.2003.00625.x
• Luthar, S. S., and Becker, B. E. (2002). Privileged but pressured? A study of affluent youth. Child Development, 73(5), 1593-1610. doi: 10.1111/1467-8624.00492
• Ma, Y., Siu, A., and Tse, W. S. (2018). The role of high parental expectations in adolescents’ academic performance and depression in Hong Kong. Journal of Family Issues, 39(9), 2505-2522. doi: 10.1177/0192513X18755194
• Mısırlı Taşdemir, Ö. (2003). Üstün yetenekli çocuklarda, mükemmeliyetçilik, sınav kaygısı, benlik saygısı, kontrol odağı, öz yeterlilik ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Pallant, J. (2016). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi. (S. Balcı ve B. Ahi, Çev.) Anı Yayıncılık.
• Potter, M. H. B. (2017). The lived experiences of high-achieving adults durıng their middle school and high school years: a phenomenological approach (Unpublished doctoral dissertation). University at Albany.
• Riley, P. J. (2003). The relationship between parental warmth and parental pressure to achieve with adolescent depression and anxiety in China (Unpublished master thesis). University of Maryland.
• Ringeisen, T., and Raufelder, D. (2015). The interplay of parental support, parental pressure and test anxiety–gender differences in adolescents. Journal of Adolescence, 45, 67-79. doi: 10.1016/j.adolescence.2015.08.018
• Robinson, A. (1991). The psychological effects of parental pressure to achieve on children (Unpublished doctoral dissertation). University of Windsor, Ontario, Canada.
• Sarma, A. (2014). Parental pressure for academic sucess in India (Unpublished doctoral dissertation). Arizona State University.
• Schleider, J. L., and Weisz, J. R. (2016). Family process and youth internalizing problems: A triadic model of etiology and intervention. Development and Psychopathology, 29(1), 273-301. doi: 10.1017/S095457941600016X.
• Seçer, İ., Veyis, F., ve Gökçen, R. A. (2015). Eğitim Stres Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik çalışması. Elementary Education Online, 14(1).216‐229. doi: 10.17051/io.2015.05547
• Sherman, S. J. (2016). Examining the influence of perceived parental academic pressure and absence on affluent, high-achieving adolescents (Unpublished doctoral dissertation). Azusa Pacific University.
• Snapp, S. D. (2010). How super is the super girl? Social and emotional characteristics of high achieving students (Unpublished doctoral dissertation). Boston College.
• Soenens, B., Beyers, W., and Goossens, L. (2004). Leuven adolescent perceived parenting scale. Unpublished research report.
• Stevens, J. P. (2002). Applied multivariate statistics for the social sciences. Lawrance Erlbaum Association.
• Su, W. (2012). Explaining the link between parental educational expectations and Chinese high school students’ academic achievement: The roles of psychological distress, parental involvement, and filial piety (Unpublished doctoral dissertation). University of Alaba.
• Suhas, D. T., and Sathiyaseelan, A. (2020). Role of parents education and occupation in parental pressure and adolescents test anxiety. Psychological Communication, 13(1), 288-295. doi: 10.21786/bbrc/13.1/47
• Suldo, S. M., and Shaunessy‐Dedrick, E. (2013). The psychosocial functioning of high school students in academically rigorous programs. Psychology in the Schools, 50(8), 823-843. doi: 10.1002/pits.21708
• Suldo, S. M., Shaunessy, E., Thalji, A., Michalowski, J., and Shaffer, E. J. (2009). Sources of stress for students in high school college preparatory and general education programs: Group differences and associations with adjustment. Adolescence, 44, 925-948. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20432608/
• Sun, J., Dunne, M. P., Hou, X. Y., and Xu, A. Q. (2011). Educational stress scale for adolescents: development, validity, and reliability with Chinese students. Journal of Psychoeducational Assessment, 29(6), 534-546. doi: 10.1177/0734282910394976
• Şen, S. (2020). Mplus ile yapısal eşitlik modellemesi uygulamaları. Nobel Yayıncılık.
• Tabachnick, B.G., and Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği.
• Trudeau, T. L. (2009). Test anxiety in high achieving students: A mixed-methods study (Unpublished doctoral dissertation). University of Alberta.
• Weir, C. J. (2005). Language testing and validation. Palgrave Macmillan.
• Weissbourd, R. (2011). The overpressured student. Educational Leadership, 68(8), 22-27. https://eric.ed.gov/?id=EJ932181
• Yang, S., and Shin, C. S. (2008). Parental attitudes towards education: What matters for children's well-being? Children and Youth Services Review, 30(11), 1328-1335. doi: 10.1016/j.childyouth.2008.03.015
• Yao, E. L. (1985). A comparison of family characteristics of Asian-American and Anglo-American high achievers. International Journal of Comparative Sociology, 26(3-4), 198-208. doi: 10.1163/156854285X00051
• Yates, T. M., Tracy, A. J., and Luthar, S. S. (2008). Nonsuicidal self-injury among" privileged" youths: longitudinal and cross-sectional approaches to developmental process. Journal of Consulting and Clinical psychology, 76(1), 52. doi: 10.1037/0022-006X.76.1.52
• Yıldırım, İ. ve Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 224-234. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87880
• Yurdugül, H. (2005). “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliği için Kapsam Geçerlik İndekslerinin Kullanılması”. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Denizli.