Zihinsel Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Öğretmen Ebeveynlerin Mesleki Davranışları

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 242, 877 - 906, 01.05.2024

Firdevs Kuru Başkurt , Süleyman Göksoy

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1236840

Öz

Bu araştırmada zihinsel yetersizliğe sahip çocuğu olan öğretmen ebeveynlerin (ZYSÇOÖE) çocuklarının zihinsel yetersizlikleri nedeniyle karşılaştığı pek çok sorunun öğretmenlerin mesleki davranışlarına etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni ile olgu bilim desenin kullanıldığı bu araştırmada Düzce İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda görev yapan 6 öğretmen yer almaktadır. Ölçüt örneklemesi yöntemine yer verilen araştırmada ZYSÇOÖE'lere ait veriler açık uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla toplanmıştır. Verilerin analizi için tümevarımcı içerik analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda tema, alt tema ve kodlar oluşturularak katılımcılara ait görüşler doğrudan alıntılar yapılarak araştırmada yer almıştır. Araştırma sonucunda ZYSÇOÖE'lerin çocuklarının zihinsel yetersizliği nedeniyle karşılaştıkları sorunlara sabırla yaklaştıkları, çocuklarının eğitiminde bir beceri ya da bilgiyi öğretebilmek için defalarca tekrar yaptıkları ayrıca bilgi ve becerileri ZYSÇ'lerine öğretebilmek için basitleştirdikleri görülmektedir. ZYSÇOÖE'lerin hem çocuklarının zihinsel yetersizliğinden kaynaklanan sorunlara buldukları çözüm yöntemlerini hem de çocuklarının eğitimlerinde kullandıkları yöntem ve teknikleri sınıf içi etkinlik ve uygulamalarda da kullandıkları görülmektedir. Araştırma sonucunda ZYSÇOÖE'lerin çocuklarının zihinsel yetersizliği nedeniyle karşılaştıkları durumların mesleki davranışlarına yön verdiğine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen ebeveyn, mesleki davranış, zihinsel yetersizliği olan birey

Kaynakça

• Akkaş, G., ve Coşkun, Y. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10(1), 1-24.
• Altınok, V. (2021). Farklı eğitim kademelerindeki öğretmenlerin görev ve sorumluluklarına ilişkin algıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(1), 441-475.
• Ankaralı, H., Budak, S., Cangür, Ş., Cican, G., Çoban, S., İpekçi, E., . . . Mazhar, K. (2013). Düzce ilinde bedensel ve/veya zihinsel engelli bireylere sahip ailelerin toplumsal yaşama katılmalarının karşılaştıırılmalı olarak değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Blimleri Enstitüsü Dergisi, 3(3), 1-9.
• Aslan, H., ve Kılıç, D. (2022). Özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin tespitinde yaşanan sorunlar. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED)/ International Journal of Leadership Training (IJOLT), 6(2), 1-17.
• Aydın, A., ve Sönmez, O. İ. (2014). Zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin çocuk yetiştirme tutumlarının çocukların sosyal becerilerine etkisi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal Of Education Faculty), 11(1), 149-168.
• Aykara, A., ve Bülent, Ş. (2018). Görme engelli ve zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde öfke yönetiminin karşılaştırılması. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 29(1).
• Bayram, S., ve Görkem, A. (2019). Zihinsel yetersizliğe sahip çocukların annelerinin yaşadıkları güçlükler ve başa çıkma stratejileri hakkındaki görüşleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27-30.
• Bozkurt, Y., Kumzağız, H., ve Kurtoğlu, E. (2018). Zihinsel engelli öğrencilerin ailelerinin gereksinimlerinin belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-9.
• Craing, E. M., Ferguson, D. L., Ferguson, P. M., Noll, S., Schaloc, R. L., Smith, D., and Wickham, P. (2013). An evolution of meaning, understanding, and public perception. In Wehmeyer M.L., Excerpted from the Story of intellectual disability (ss. 1-19). Brookes Publishing.
• Çelebioğlu, A., ve Metin Karaaslan, M. (2018). Engelli çocğu olan ebeveynlerin psikolojik durumları ile bakım yükünün değerlendirmesi. Researcher: Social Science Studies, 6(2), 188-200.
• Çitil, M., ve Doğan, İ. (2019). Engelli çocuğu olan ailelerin yapısı ve toplumsal ilişkilerinin belirlenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (43).
• Eren, G., ve Doğan, U. (2020). Zihinsel engelli çocuğa sahip babaların stres düzeyleri ve stresle başa çıkma yöntemlerinin incelenmesi: Karma desenli bir çalışma. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 01-21.
• Ertürk, R. (2022). Öğretmenlerin sınıf yönetimine yönelik algıları: Nitel bir analiz. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 52-75.
• Esen, Y. D., Demir, E., ve Temel, F. (2017). Türkiye'de öğretmenlerin karşılaştıkları mesleki sorunların ikili karşılaştırma yöntemi ile ölçeklenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 8(1), 47-62.
• Güldenoğlu, B., ve Kargın, T. (2012). Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(1), 17-34.
• Güllüpınar, F. (2013). Toplumsal ilişkiler kıskacında zihin engelli olna bireyler ve aile yapıları: Eskişehir'de engelli ailesi hakkında sosyolojik bir alan çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 24(1).
• Hodes, M., Durà-Vilà, G., and Dein, S. (2010). Children with intellectual disability: A gain not a loss: Parantal beliefs and family life. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 15(2), 171-184. http://www.sagepub.co.uk/journalsPermission.nav DOI: 10.1177/1359104509341009
• Kara, B. (2017). Dünyada ve Türkiye’de zihinsel engellilerde eğitim. The Journal of Academic Social cience Studies, 277-288.
• Kesici, İ., ve Toy, A. B. (2020). Özel gereksinimli çocuğu olan annelerin eğitim ihtiyaçları. İleri Eğitim Çalışmları Dergisi, 2(1), 61-93.
• Klang, N., Kerstin, G., Gunilla, L., and Claes Nilholm, S. (2020). Instructional practices for pupils with an intellectual. International Journal of Disability, 67(2), 151-166. https://doi.org/10.1080/1034912X.2019.1679724
• Köşgeroğlu, N., ve Mert Boğa, S. (2011). Yaşam akitvitelerine dayalı hemşirelik modeli (YADHM)'ne göre zihinsel engelli bireylerin sorunları ve hemşirelik. Maltepe Üniveristesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 4(1).
• Kulakoğlu, O., ve Sarıoğlu, E. (2022). Zihinsel yetersizliğe sahip çocuğu olan ebeveynlerin umut durumlarının incelenmesi. Humanistic Perspective, 4(2), 353-372. https://doi.org/10.47793/hp.1101087
• Mengi, A. (2020). Engelli bireylerin gözüyle özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerindeki eğitim duurmlarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 19-33.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2021). Zihinsel Yetersizliği Olan Bireyler Aileler İçin Rehber Kitapçık. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Pınar, E. (2018). Özel eğitime gereksinimi olan zihinsel engelli çocukların annelerinin başa çıkma becerileri ile psikolojik dayanıklılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Haliç Üniversitesi.
• Sarı, H. (1996). Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Dergisi, 11(2), 1-7.
• Sünbül, A. M. (1996). Öğretmen niteliği ve öğretimdeki rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(8), 597-6085.
• Şener, Ö., & Şevin, Y. (2021). Zihinsel engelli ve normal gelişim gösteren bireylerin ailelerinin yaşam doyumları ve umutsuzluk durumlarının karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 1-10. https://doi.org/10.48066/kusob.868506
• Şimşek, H., ve Yıldırım, A. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Türkiye Cumhuriyeti Aile Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni.