Matematik Eğitimi Alanında 2017-2021 Yılları Arasında Türkiye’de Yapılan Lisansüstü Tezlerin Araştırma Eğilimleri

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 244, 1873 - 1912, 01.11.2024

Betül Çelik , Tuğçem Eroğlu , Meltem Sarı Uzun

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1277249

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’ de 2017-2021 yılları arasında matematik eğitimi alanında yayınlanmış olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin araştırma eğilimleri incelenmiştir. Bu kapsamda matematik eğitimi alanında hazırlanmış ve 1 Ocak 2022 tarihi itibariyle YÖK Ulusal Tez Merkezi’nde tam metin olarak ulaşılabilen toplam 710 tez; yıl, tür, yöntem, matematik konuları ve araştırma konuları gibi kategorilere göre incelenmiştir. Tezlerin incelenmesinde araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan tez inceleme formu kullanılmıştır. Nitel yaklaşımla yürütülen çalışmada, doküman incelemesi yapılmış ve verilerin analizi için içerik analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda, 710 tezden 588’inin yüksek lisans, 122’sinin ise doktora tezi olduğu görülmüştür. Tezlerin yıllara göre dağılımında, tez sayısının en çok 2019 yılında olduğu ve tezlerde hedef kitle olarak en çok 7. sınıf öğrencileriyle çalışıldığı belirlenmiştir. Tezlerde çoğunlukla nitel araştırma yaklaşımı tercih edilmiş ve örnek olay araştırma deseni kullanılmıştır. En çok kullanılan veri toplama tekniği doküman incelemesi olmuştur. Tezlere bakıldığında çalışmaların ortaokul matematik konularında yoğunlaştığı ve en çok çalışmanın sayılar ve işlemler konusunda yapıldığı görülmüştür. Beceri ve yetenek kategorisinde ise en çok akademik başarı, düşünme becerileri ve problem çözme üzerine çalışılmıştır. Tezlerde kullanılan öğretim yöntemleri arasında teknoloji-bilgisayar destekli çalışmalar öne çıkmıştır. Tezlerden 124’ünde teorik çerçeve olarak belli bir kuram-yaklaşıma yer verildiği ve ilk üç sırada teorik çerçeve olarak pedagojik alan bilgisi, yapılandırmacılık ve Van Hiele geometrik düşünme düzeylerinin yer aldığı görülmüştür. Çalışmalar ağırlıklı olarak bilişsel boyuta yönelik olsa da duyuşsal boyutun yer aldığı 176 çalışmada en çok tutum üzerine çalışıldığı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın matematik eğitimi alanında son beş yılda yapılan lisansüstü tezlerin eğilimini ortaya koyarak, bundan sonra yapılacak çalışmalara yön göstermesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

eğitim araştırmaları, matematik eğitimi, lisansüstü tez, araştırma konuları, içerik analizi, doküman inceleme

Research Tendencies Of Post-Graduate Theses In The Field Of Mathematics Education Between 2017-2021 In Turkey

Öz

In this study, research trends of post-graduate thesis in the field of mathematics education in Turkey between 2017-2021 were examined. In this context, 710 thesis prepared in the field of mathematics education and available at YÖK National Thesis Center as of January 1, 2022. In the examination of the thesis, the thesis analysis form prepared by the researchers was used. The study carried out with a qualitative approach, document analysis was made and the data were analyzed with content analysis. As a result of the study, it was seen that 588 thesis were master's and 122 were Phd thesis. It was determined that the most thesis was in 2019 and the 7th-grade students were mostly studied group. In the thesis, mostly qualitative research approach was preferred and a case study design was used. The most used data collection technique was document analysis. It was seen that the studies focused on middle school mathematics subjects and most of the studies were done on numbers and operations. In the skill and talent category, academic achievement, thinking skills, and problem-solving were mostly studied. Technology-computer-supported studies have come to the fore among the teaching methods. It was seen that 124 of thesis included a theoretical framework, and pedagogical content knowledge, constructivism, and Van Hiele were in the top three. Although the studies are mainly focused on the cognitive dimension, it has been revealed that 176 studies include the affective dimension, attitude is the most studied. It is expected that this study will guide future studies by revealing the tendency of the postgraduate thesis in the field of mathematics education in the last five years.

Anahtar Kelimeler

educational research, mathematics education, postgraduate thesis, research topics, content analysis, document review

Kaynakça

• Akkuş, R., ve Darendeli, D. (2020). Türkiye’de matematikte öğrenme amaçlı yazma üzerine araştırma eğilimleri: 2005 ile 2020 yılları arası. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 7(1), 1-13.
• Aktan, O. (2020). Öğretmenlerin kariyer gelişimi açısından lisansüstü eğitimin değerlendirilmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 10(3), 596-607. https://doi.org/10.5961/jhes.2020.419
• Albayrak Özer, E. (2022). Türkiye’de ve dünyada ilköğretim düzeyinde oyunlaştırma üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların içerik analizi. Millî Eğitim Dergisi, 51(233), 77-95. https://doi.org/10.37669/milliegitim.765688 Arıkan, R. (2013). Araştırma yöntem ve teknikleri (2. Baskı). Nobel Yayınları.
• Aydın, B., ve Doğan, M. (2012). Matematik öğretimi: Geçmişten günümüze matematik öğretimi önündeki engeller. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(2), 89-95.
• Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-9.
• Bağcı, B., ve İvrendi, A. (2016). Türkiye’de okul öncesi dönem matematik becerileri ve eğitimi araştırmaları: Sentez çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(2), 391-424. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.278430
• Baki, A., Güven, B., Karataş, İ., Akkan, Y., ve Çakıroğlu, Ü. (2011). Türkiye’deki matematik eğitimi araştırmalarındaki eğilimler: 1998 ile 2007 yılları arası. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 57-68.
• Baki, A., and Bütüner, S. (2018). A meta-synthesis of the studies using history of mathematics in mathematics education. Hacettepe Unıversity Journal of Education, 33(4), 824-845. https://doi.org/10.16986/huje.2018036911 Baran, E., ve Canbazoğlu Bilici, S. (2015). Teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) üzerine alanyazın incelemesi: Türkiye örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 15-32.
• Battal, A., ve Çalışkan, A. (2021). Bilgisayar destekli matematik eğitimi alanında 2015-2019 yılları arasında yapılan araştırmaların incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(40), 2258-2287. https://doi.org/10.26466/opus.837465
• Can, D. (2020). Temel eğitim alanında yapılan matematik eğitimi konulu lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 410-427.
• Çakıroğlu, Ü., and Öztürk, M. (2017). Flipped classroom with problem based activities: Exploring self-regulated learning in a programming language course. Journal of Educational Technology & Society, 20(1), 337–349. Çepni, S. (2021). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (9. Baskı). Celepler Matbaacılık.
• Çiltaş, A., Güler, G., ve Sözbilir, M. (2012). Mathematics education research in Turkey: A content analysis study. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 574-578.
• Coşkun, İ., Dündar, Ş., ve Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396. https://doi.org/10.12984/eed.49993
• Çeliker, H. D., ve Uçar, Ç. (2015). Fen eğitimi araştırmacılarına bir rehber: 2001-2013 yılları arasında yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54). https://doi.org/10.17755/esosder.56295
• Dağ, Ş., ve Horzum, T. (2022). Matematik eğitiminde kavram yanılgıları ile ilgili yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi: Bir sistematik derleme. Kafkas Journal of Educational Research, 9(1), 434-465. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.973118
• Dilek, A., Baysan, S., ve Öztürk, A. A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: bir içerik analizi çalışması. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 22(2).
• Erdoğ an M., Kayır Ç.G., Kaplan H., Aş ık Ü nal Ü.Ö., ve Akbunar Ş. (2015). 2005 yılı ve sonrasında gelı̇ş tı̇rı̇len öğ retı̇m programları ile ı̇lgı̇lı̇ öğ retmen gö rüş leri; 2005-2011 yılları arasında yapılan araş tırmaların ı̇ç erı̇k analı̇zi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 171-196.
• Eryılmaz, M., and Çiğdemoğlu, C. (2019). Individual flipped learning and cooperative flipped learning: their effects on students’ performance, social, and computer anxiety. Interactive Learning Environments, 27(4), 432-442. https://doi.org/10.1080/10494820.2018.1522652
• Goldin, G. A. (2000). Affective pathways and representation in mathematical problem solving. Mathematical thinking and learning, 2(3), 209-219. https://doi.org/10.1207/S15327833MTL0203_3
• Gündoğdu, K., Yüksel, S., Akyol, B., ve Vural, R. A. (2016). Hayat boyu öğrenme konusunda yayımlanan tez ve makalelere ilişkin bir içerik analizi: 2000-2015. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1491-1513. https://doi.org/10.17556/jef.88957
• İnceoğlu, G. (2009). Matematik eğitimi ve matematik öğretimi alanında yapılan tezlerin bir değerlendirilmesi. Education Sciences, 4(3), 1046-1052.
• İncikabı, L., Serin, M. K., Korkmaz, S., ve İncikabı, S. (2017). Türkiye’de 2009-2014 yılları arasında yayımlanan matematik eğitimi çalışmaları üzerine bir araştırma. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-19. http://dx.doi.org/10.17984/adyuebd.325368
• Kabapınar, Y. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programlarında “okul dışı öğrenme” ye bakmak:‘bize her yer sınıf bize her yer öğrenme ortamı’. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (s 43-74). Pegem Akademi.
• Kaya, D., ve Aydoğdu, Ş. (2022). Teknoloji destekli matematik eğitimi: Türkiye’deki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(Dijitalleşme), 185-203. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1123491
• Kaya, D. (2022). Tr dizinli dergilerde yayımlanmış matematik eğitimi makalelerindeki yöntemsel eğilimler. Millî Eğitim Dergisi, 51(235), 2487-2512. https://doi.org/10.37669/milliegitim.892025
• Kayhan, M., ve Özgün Koca, S. A. (2004). Matematik eğitiminde araştırma konuları: 2000-2002. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 72-81.
• Kır, H., Kalfaoğlu, M., ve Aksu, H. H. (2021). Matematik öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarının kullanımına yönelik görüşleri. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 8(1), 59-76. https://doi.org/10.17278/ijesim.839925
• Koşar, D., Er, E., ve Kılınç, A. (2020). Öğretmenlerin lisansüstü öğrenim görme nedenleri: nitel bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (MAKÜ), (53), 370-392. https://doi.org/10.21764/maeuefd.581698
• Koyuncu, M. K. (2022). Matematik eğitimi bağlamında matematik tarihi çalışmalarına genel bir bakış: bir meta sentez çalışması. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 13(25), 93-122.
• Lubienski, S. T., and Bowen, A. (2000). Who’s counting? A survey of mathematics education research 1982-1998. Journal For Research in Mathematics Education, 31(5), 626-633. https://doi.org/10.2307/749890
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Ortaöğretim matematik dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2022, 23 Ağustos). Bilim ve toplum destekleme programları matematik yılı özel çağrısı.
• https://ogm.meb.gov.tr/www/bilim-ve-toplum-destekleme-programlari-matematik-yili-ozel-cagrisi-acildi/icerik/1573
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2023, 15 Ocak). Matematik seferberliği çalışmaları. https://www.meb.gov.tr/matematik-seferberligi-calismalarina-ogretmenlerden-yogun-katilim/haber/28746/tr
• McLeod, D. B. (1992). Research on affect in mathematics education: A reconceptualization. Handbook Of Research On Mathematics Teaching And Learning, 1, 575-596.
• Meydan, A., ve Akkuş, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin tarihi ve kültürel değerlerin kazandırılmasındaki önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 402-422. https://doi.org/10.14781/mcd.92390
• National Council of Teachers of Mathematics [NTCM] (2000). Principles and standards for school mathematics. Key Curriculum Press.
• Özsoy, G., Özmutlu, E. B., ve Gündüz, S. N. (2017). İlkokul matematik eğitimi alanındaki araştırma eğilimlerinin lisansüstü tezlere dayalı olarak değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 199-219.
• Öztürk, T., ve Kutlu, D. (2022). Türkiye’de ispat üzerine yapılan çalışmaların analizi: Bir sistematik derleme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 32-68. https://doi.org/10.9779/pauefd.782832
• Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). London: Sage Publications, Inc.
• Resmî Gazete (2022, 14 Şubat). Öğretmenlik Meslek Kanunu.
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220214-1.htm
• Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: İçerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81.
• Schoenfeld, A. H. (1982). Beyond the purely cognitive: Metacognition and social cognition as driving forces in intellectual performance. Presented at the Annual American Educational Research Association Meetings. New York.
• Selden, J., Selden, A., and McKee, K. (2008). The role of nonemotional cognitive feelings in constructing proofs. In Proceedings of the 11th Annual Conference on Research in Undergraduate Mathematics Education. San Diego, CA.
• Sevencan, A. (2019). Türkiye’de matematik eğitimi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Seyhan, A. (2020). Öğretmen adaylarına göre sosyal bilgiler dersinde okul dışı öğrenmenin etkililiği. Turkish Journal of Educational Studies, 7(3), 27-51.
• Şefik, Ö., Erdem Uzun, Ö., and Dost, Ş. (2021). Content analysis of the APOS theory studies on mathematics education conducted in Turkey and ınternationally: A meta-synthesis study. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 15(2), 404-428. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.1020526
• Şimşek, N., ve Yaşar, A. (2019). GeoGebra ile ilgili lisansüstü tezlerin tematik ve yöntemsel eğilimleri: Bir içerik analizi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(2), 290-313. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.450566
• Tereci, A., ve Bindak, R. (2019). 2010-2017 yılları arasında Türkiye’de matematik eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 40-55. https://doi.org/10.21666/muefd.485737
• Toptaş, B., ve Kuşdemir, Y. (2021). Türkiye’de matematik öğretimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. International Primary Education Research Journal, 5(2), 171-179.
• Topuz, F., and Günhan, B. C. (2020). Content analysis of research on processes of constructing knowledge in mathematics education in Turkey. Bartın University Journal of Faculty of Education, 9(2), 279-300.
• Tosuntaş, Ş. B., Emirtekin, E., ve Süral, İ. (2019). Eğitim ve öğretim teknolojileri konusunda yapılan tezlerin incelenmesi 2013-2018. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (2), 277-286.
• Ulutaş, F., ve Ubuz, B. (2008). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 yılları arası. İlköğretim Online, 7(3), 614-626.
• Yakar, L., Demir, H., ve İğde H. (2022). Eğitim bilimleri alanında 2005-2020 yılları arasında yürütülen lisansüstü tezlerin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 294-321. https://doi.org/10.18039/ajesi.970639
• Yaşar, Ş., ve Papatğa, E. (2015). İlkokul matematik derslerine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2).
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112).
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız Altan, R., Genç Çopur, H., ve Dağlıoğlu, H. E. (2021). Türkiye’de okul öncesi dönemde matematik alanında yapılan çalışmalara ilişkin bir içerik analizi. OPUS International Journal of Society Researches, 17(33), 619-653. https://doi.org/10.26466/opus.778998
• Yıldız, Ş., ve Yenilmez, K. (2019). Matematiksel modelleme ile ilgili lisansüstü tezlerin tematik içerik analizi. Journal of Social Sciences Eskisehir Osmangazi University/Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20. https://doi.org/10.17494/ogusbd.548180
• Yig, K. G. (2022). Research trends in mathematics education: a quantitative content analysis of major journals 2017-2021. Journal of Pedagogical Research, 6(3), 137-153. https://doi.org/10.33902/JPR.202215529
• Yin, R. K. (2011). Qualitative research: From start to finish. New York: The Guilford Press.
• Yorulmaz, A., Çekirdekci, S., ve Dede, B. (2021). Türkiye’de 2016-2020 yılları arasında yapılan ilkokul matematik eğitimi ile ilgili lisansüstü tezlere ilişkin bir analiz. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 81-93. https://doi.org/10.47770/ukmead.944280
• Yücedağ, T. (2010). 2000-2009 yılları arasında matematik eğitimi alanında Türkiye’de yapılan çalışmalarının bazı değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Yücedağ, T., ve Erdoğan, A. (2011). 2000–2009 Yılları Arasında Matematik Eğitimi Alanında Türkiye’de Yapılan Çalışmaların Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 10(2), 857-865.