Crisis Periods in the Representation of Refugees: A Qualitative Analysis of Claim-Based News

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 170 - 195, 30.09.2025

Çisem Gündüz Arabacı

https://doi.org/10.69510/mipos.1704920

Öz

The last event that can be characterized as a crisis, in which Syrians who fled their country to seek refuge in Türkiye following the outbreak of the civil war in Syria in 2011 were the actors, took place on February 27, 2020. This study aims to analyze the discursive construction of claim-based news by examining how Syrian refugees are positioned in the media, especially during such crisis periods. In this context, the article delves into which claims Syrian refugees are the subject of in the media, which claim-holders put forward these claims, the 'justification frameworks' used, and the claim-holders' perspectives on the refugees, through a claim analysis approach using critical discourse analysis. Thus, the aim is to address the issue at a relational level by examining the discourses of not only media actors but also different actors who appear as claim-holders in the news. The study has revealed that actors with different political positions, as well as the three different-ideology media outlets examined, present refugees as objects of conflict and in a passive position in news during crisis times.

Anahtar Kelimeler

Claim Analysis , Refugees , Syria

Sığınmacıların Temsilinde Kriz Dönemleri: İddia Temelli Haberlerin Nitel Analizi

Öz

2011 yılında Suriye’de başlayan iç savaşın ardından ülkelerinden kaçarak Türkiye’ye sığınan Suriyelilerin aktörü olduğu, kriz olarak nitelendirilebilecek son olay 27 Şubat 2020 tarihinde yaşanmıştır. Bu çalışma, özellikle bu tür kriz dönemlerinde Suriyeli sığınmacıların, medyada nasıl konumlandırıldığını inceleyerek, iddia temelli haberlerin söylemsel inşasını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda makale, eleştirel söylem analizi yöntemiyle Suriyeli sığınmacıların medyada hangi iddialara konu oldukları, bu iddiaların hangi iddia sahipleri tarafından dile getirildiği, kullanılan ‘haklılaştırma çerçeveleri’ ve iddia sahiplerinin sığınmacılara karşı bakış açılarını iddia analizi yaklaşımıyla derinlemesine araştırmaktadır. Böylece yalnızca medya aktörlerinin değil; haberlerde iddia sahibi olarak yer alan farklı aktörlerin söylemlerinin de incelenmesiyle, konunun daha ilişkisel bir düzeyde ele alınması hedeflenmektedir. Çalışma, farklı siyasi pozisyonlara sahip olan aktörlerin ve aynı zamanda incelenen farklı ideolojide üç yayın organının kriz zamanlarındaki haberlerde sığınmacıları bir çatışma nesnesi olarak ve edilgen pozisyonda sunduklarını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

İddia Analizi , Sığınmacılar , Suriye

Kaynakça

• Akar, S., & Erdoğdu, M. M. (2019). Syrian refugees in Turkey and integration problem ahead. Journal of International Migration and Integration, 20(3), 925–940. https://doi.org/10.4236/jss.2024.1211003
• Akarçay, P. (2021). İsveç’te göçmen politikaları kapsamında aşırı sağ partinin yükselişi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 76(1), 165–190. https://doi.org/10.33630/ausbf.823550
• Akbaytürk Çanak, T., Çelik, S., Çetinkaya, İ., Çukadar, S., Güneş, G., Gürdal, G., ... Kaygusuz, A. (2014).2023’e doğru Türkiye’de üniversite kütüphaneleri: Mevcut durum, sorunlar, standartlar ve çözüm önerileri. Yükseköğretim Kurulu.
• Afyonoğlu, M. F. (2021). Konya’da sığınmacılara yönelik hizmet sunan sivil toplum örgütleri: Hak temelli yaklaşım ve hayırseverlik yaklaşımı perspektifleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(3), 805–832. https://doi.org/10.33417/tsh.876366
• Balkılıç, Ö., & Teke Lloyd, F. A. (2020). Akp’nin Suriyeli göçmen söylemini Türkiye’nin jeopolitik senaryosuyla birlikte okumak. Alternatif Politika, 12(3), 542–564.
• Balta, E. (2021, 26 Ekim). Akp’nin popülist dış politikası. İstanpol. https://istanpol.org/post-akp-nin-populist-dis-politikas
• Baran, T., & Macar, E. (2017). Değişen güvenlik yaklaşımları örneğinde Kopenhag Okulu'nun toplumsal güvenlik yaklaşımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 251–259. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175434592
• Brändle, V. K., Eisele, O., & Trenz, H. J. (2019). Contesting European Solidarity during the ‘Refugee Crisis’: A comparative investigation of media claims in Denmark, Germany, Greece and Italy. Mass Communication and Society, 22(6), 708–732. https://doi.org/10.1080/15205436.2019.1674877
• Çalık, M., & Baykal, K. C. (2020). Habertürk, Sabah ve Birgün gazetelerindeki Suriyeli mülteci haberlerinin eleştirel söylem çözümlemesi. Kültür Araştırmaları Dergisi, (5), 241–262. https://doi.org/10.46250/kulturder.720564
• Demir, A. F., & Atak, Y. G. (2020). Erdoğan’ın ve Merkel’in Suriyeli mülteci krizine yaklaşımları: Liderlerin söylemleri ve eylemleri temelinde karşılaştırmalı analiz. Avrasya Etüdleri, 57(1), 121–152.
• Doğanay, Ü. (2019). Mülteci hakları için medya ve sivil toplum iş birliği projesi: Medya 18 aylık izleme raporu: Ulusal ve yerel medyada mülteci ve göç haberleri. İGAM. https://igamder.org/uploads/belgeler/Medya18AylikIzlemeRaporu.pdf
• Doğanay, Ü., & Çoban Keneş, H. (2016). Yazılı basında Suriyeli ‘Mülteciler’: Ayrımcı söylemlerin rasyonel ve duygusal gerekçelerinin inşası. Mülkiye Dergisi, 40(1), 143–184.
• Ekinci, S., & Acar, A. (2021). Göç ve güvenlik: Cumhuriyet Halk Partisi’nin Suriyeli göçmenler konusundaki söylemlerinin güvenlikleştirme perspektifinden değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 276–291.
• Erdoğan, M. M. (2018). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, M. M., Kavukçuer, Y., & Çetinkaya, T. (2017). Türkiye’de yaşayan Suriyeli mültecilere yönelik medya algısı. Liberal Perspektif: Analiz, (5). https://oad.org.tr/yayinlar/analiz/turkiyede-yasayan-suriyeli-multecilere-yonelik-medya-algisi/
• Ersoy, A. F., & Ala, M. (2019). Suriyeli sığınmacı ve mültecilere ilişkin görüşler: Osmaniye’de nitel bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1343–1356. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.09.1181
• Fahrettin Altun: Göçmenlere biber gazı sıkan ülke ahlaktan bahsedemez. (2020, 4 Mart). Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/fahrettin-altun-gocmenlere-biber-gazi-sikan-ulke-ahlaktan-bahsedemez-1724943
• İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’dan göçmen açıklaması: “Bu daha başlangıç”. (2020, 7 Mart). Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/icisleri-bakani-suleyman-soyludan-gocmen-aciklamasi-bu-daha-baslangic-1725686?ysclid=mg6q8i69gt406853113
• Karlı, İ., & Budak, Y. (2012). Alternatif medya alternatif gazetecilik. Ö. Özer (Ed.), Alternatif medya (ss. 247-270). Literatür Yayıncılık.
• Koopmans, R., & Erbe, J. (2004). Towards a European public sphere? Innovation: The European Journal of Social Science Research, 17(2), 97–118.
• Memişoğlu, F., & Başol, H. Ç. (2019). Turkish media’s response to the 2015 ‘refugee crisis’. Alternatif Politika, 11(1), 192–233.
• Mülteci Hakları Koordinasyonu. (2021.). Yunanistan ve Türkiye sınırındaki mültecilerin durumuna ilişkin gözlem ve değerlendirme raporu. Mülteci Hakları Koordinasyonu. https://multecihaklari.org/?p=779#_ftn3
• Özel, S. (2020). Türkiye’deki Suriyelilerin hukuki statüsü, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 709-734.
• Seyhan, A. S., Zararsız, Ö. F., & Ayaşlıoğlu, E. (2021). Pandeminin politikleştirilmesi ve söylem: Cumhuriyet ve Sabah gazeteleri örneğinde koronavirüs haberleri üzerine bir analiz. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (35), 17–37. https://doi.org/10.31123/akil.888144
• Sınırda Öldürdükleri mültecilerin Hesabını Soracağız. (2020). Sabah. https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/03/11/sinirda-oldurdukleri-multecilerin-hesabini-soracagiz
• Şen, A. F., & Taşdelen, H. (2019). Haberde söylem üretimi: 2018 Döviz kuru krizinin haber medyasındaki yansımaları. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (AKİL), (31), 254–275. https://doi.org/10.31123/akil.532292
• Şenses, N. (2020). Göçmen odaklı sivil toplum oluşumları: Değişen eylemler ve siyasetler. Alternatif Politika, 12(1), 50–78.
• Tahincioğlu, N. D. (2020). Avrupa’daki sağ popülist partilerin göçmen karşıtı söylemleri üzerine bir değerlendirme. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 282–291. https://doi.org/10.47140/kusbder.734832
• Tanıtım ve Medya Başkanlığı. (2015). 4. Olağan büyük kongre 2023 siyasi vizyonu. AK Parti. http://www.akparti.org.tr/media/272148/2023-vizyonu.pdf
• Taylan, A. (2012). Alternatif medya ve Bianet örneği: Türkiye’de alternatif medyaya dair etnografik çalışma [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Toker, H. (2007). Kamusal alanda Avrupa Birliği tartışmaları: Haber medyası incelemesi. (Avrupa Birliği Bakanlığı Akademik Araştırmalar Serisi, No. 2). Avrupa Birliği Bakanlığı.
• Topcuoglu-Atasü, R. (2019). Media discussion on the naturalization policy for Syrians in Turkey. International Migration, 57(2), 1–13.
• Yücel, Ö. E., & Doğankaya, A. (2017). Representation of the Syrian refugees in Turkish media. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/318726213_Representation_of_the_Syrian_Refugees_in_Turkish_Media