Antik Yunan Edebî Eserlerinde Toplumsal Cinsiyet Rolleri: Kadınlık Kimliği ve İdeal Kadın İmgesi

Yıl 2023, Cilt: 13, 27 - 42, 30.06.2023

Elif Akgun Kaya

Öz

Arkaik (MÖ VIII-VI. yüzyıl) ve Klasik Dönem (MÖ V-IV. yüzyıl) Yunan dünyasında kadınların
düşünsel becerilerden yoksun olduğuna dair var olan inanç onların erkeklerden daha aşağı görülmelerine
neden olmuştur. Seçme ve seçilme gibi en temel vatandaşlık haklarına sahip olmadıkları gibi yönetimle
ilgili konuların da dışında tutulan kadınların kamusal hayatta görünür olmalarına izin verilmemiştir.
Geleneksel cinsiyet rolleri temelinde ev içi düzen, çocuk bakımı, dokuma gibi sorumlulukların yüklendiği
hane içine sıkıştırılan bir hayatları olmuştur. Aynı bakış açısını edebî eserlerde görmek mümkündür. Bu
eserlerde kadınlara erkeklerin yanında sınırlı, ikincil roller verilmiş ve kadınlar erkeklerin gözünden tasvir
edilmişlerdir. Erkeklerin hayranlığına neden olan güzellikleri, duygusal yönleri, aşk hikâyeleri, savaşların
sonucunda yaşadıkları mağduriyetleri ve ahlaki yönleriyle bu eserlerde yer almışlardır. Az sayıda da olsa
bazı eserlerde toplumsal cinsiyet normlarına meydan okuyan ve bu normları sorgulayan, bağımsız, etkili
ve güçlü kadın karakterler ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada antik Yunanın edebî eserlerinde kadınların
toplumsal cinsiyet rollerinin ve konumlarının nasıl ele alındığı, yazarların kadınlarla ilgili düşünceleri ve
bu eserlerde temsil edilen kadın karakterlerin antik Yunan kültüründeki kadının konumunu ve toplumsal
cinsiyet rollerini ne ölçüde yansıttığı incelenmektedir. Eserlerdeki kadın karakterlerin, dönemin var olan
toplumsal cinsiyet algısını yansıttığı gözlemlenmektedir. Toplumdaki eril düşünce yapısı ve ataerkil ilişki
ağları edebî eserlerde görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Antik Yunan, Antik Yunan Edebiyatı

Kaynakça

• Akalın A. G. 2003, “Eskiçağda Grek Kadının Toplumsal Yaşantısı”. Tarih Araştırmaları Dergisi 33, 17-47.
• Akgün-Kaya E. 2021, “Eskiçağ Yunan Felsefesinde Kadın Filozoflar: Takip Ettikleri Felsefe Okulları ve Sosyal Konumları”. Eds. N. E. Akyürek Şahin & F. Onur & M. E. Yıldız, Akron 19: Eskiçağ Yazıları 15. Ankara, 115-160.
• Archer L. J., Fischler S. & Wyke M. 1994, Women in Ancient Societies: An Illusion of the Night. London.
• Asmonti L. 2015, Athenian Democracy: A Sourcebook. London - New York.
• Aygan T. 2017, “Troyalı Kadınlar ve Lysistrata’da Savaşın Kadınları”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21/3, 847-859.
• Budin S. L. & Turfa J. M. 2016, Women in Antiquity: Real Women Across the Ancient World. London – New York.
• Blondell R. 2013, Helen of Troy: Beauty, Myth, Devastation. Oxford – New York.
• Blondell R. 2010a, “Refractions of Homer’s Helen in Archaic Lyric”. The American Journal of Philology 131/3, 349-391.
• Blondell R. 2010b, “Bitch That I Am: Self-Blame and Self-Assertion in the Iliad”. Transactions of the American Philological Association 140/1, 1-32.
• Blundell S. 1995, Women in Ancient Greece. Cambridge.
• Brown N. O. 1952, “The Birth of Athena”. Transactions Proceedings of the American Philological Association 83, 130-143.
• Cartledge P. A. & Garnsey P. D. A. 2009, Ancient Greek Political Thought in Practice. Cambridge – New York – Melbourne – Madrid.
• Cavarero A. 2017, Platon’a Rağmen: Antik Felsefenin Feminist Bir Yeniden Yazımı, Rosi Braidotti’nin Önsözüyle. Çev. B. Tanrısever, İstanbul.
• CIG. Corpus inscriptionum graecarum. 4 vols. Berlin 1828-1877