Kant’ın Tarih Risalesinden Marx’ın Grundrisse Eserine Felsefi Bir Yolculuk: Ortaklaşmalar ve Ayrışmalar

Yıl 2021, Cilt: 11, 55 - 71, 30.06.2021

Kurtul Gülenç

Öz

Bu çalışmada Grundrisse: Ekonomi Politiğin Eleştirisi için Ön Çalışma eserindeki genel zekâ ve bilgi birikimi belirlemesi üzerinden Marx’ın Alman felsefesiyle olan ilişkisi gösterilmeye çalışılacaktır. Kanımca bu ilişkinin kurulumunda Kantçı bir söylem dolayımı etkili olmuştur. Dolayısıyla çalışmanın temel hedefi Marx’ın ilgili belirlemesi üzerinden Kant’a hangi açılardan yaklaştığının (ya da hangi noktalarda ondan ayrıldığının) çözümlenmesidir. Bunu yaparken de Kant külliyatında başvurulacak eser, düşünürün 1784 yılında yayınlanan Dünya Yurttaşlığı Amacına Yönelik Genel Bir Tarih Düşüncesi adlı risalesidir. Bu amaç çerçevesinde öncelikle Kant’ın tarih risalesindeki önermeler ayrıntılarıyla ortaya konacak, sonrasında Grundrisse’de geçen bir pasaj merkeze alınarak Marx’ın düşüncesinin Kant’ın önermeleriyle temasının hangi boyutta gerçekleştiğine (ya da gerçekleşebileceğine) yönelik felsefi bir düşünümde bulunulacaktır. Bu düşünüm, esasen, iki düşünürün hangi noktalarda birbirleriyle ortaklaştıkları ve birbirlerinden ayrıldıklarını gösterme saikiyle hareket edecektir.

Anahtar Kelimeler

Tür-Varlığı, Genel Zekâ, Tarih, Bilgi Birikimi, Rasyonel Ontoloji

Kaynakça

• Althusser L. 1969. For Marx. Çev. B. Brewster. New York.
• Althusser L. 1994. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev. Y. Alp & M. Özışık. İstanbul.
• Althusser L. 1996. Gelecek Uzun Sürer. Çev. İ. Birkan. İstanbul.
• Başkır Ü. D. 2015. Adaletle Yasal Düzen Arasında: Kantçı Kozmpolitanizmi Yeniden Düşünmek. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Fedoseyev P. N., I. Bakh, L. I. Golman, N. Y. Kolpinsky, B. A. Krylov, I. I. Kuzminov, A. I. Malysh, V. G. Mosolov & Y. Stepanova (1976). Karl Marx–Biyografi. Çev. E. Kürkçü. İstanbul.
• Galston W. A. 1993. “What is Living and What is Dead in Kant’s Practical Philosophy?”. Der. R. Beiner & W. J. Booth. Kant & Political Philosophy: the Contemporary Legacy, 207-223. New Haven, London.
• Höffe O. 2006. Kant’s Theory of Cosmopolitan Law and Peace. Çev. A. Newton. New York.
• Jaspers K. 1962. Kant. Çev. R. Manheim. New York.
• Kant I. 1987. Critique of Judgment. Çev. W. S. Pluhar. Indianapolis/Cambridge.
• Kant I. 2006. “Dünya Yurttaşlığı Amacına Yönelik Genel Bir Tarih Düşüncesi”. Çev. U Nutku. Der. D. Özlem & G. Ateşoğlu. Tarih Felsefesi: Seçme Metinler, 30-47. Ankara.
• Kant I. 2007. “Perpetual Peace: A Philosophical Sketch”. Ed. H. S. Reiss. Political Writings, 93-130. Cambridge.
• Kant I. 2017. Yaygın Bir Söz Üstüne: ‘Teoride Doğru Olabilir, Ama Pratikte İşe Yaramaz’. Der. ve Çev. H. Çörekçioğlu. Kant Felsefesinin Politik Evreni, 25-74. İstanbul.
• Marx K. 1979. Grundrisse: Ekonomi Politiğin Eleştirisi için Ön Çalışma. Çev. S. Nişanyan. İstanbul.
• Marx K. 1992. “Feuerbach Üzerine Tezler”. Alman İdeolojisi [Feuerbach], 20-26. Çev. S. Belli. Ankara.
• Marx K. 1993. Kapital I. Çev. A. Bilgi. Ankara.
• Marx K. 2003. 1844 Elyazmaları. Çev. M. Belge. Ankara.
• Marx K. & Engels, F. 1969. Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi. Çev. M. Kabagil. Ankara.
• Marx K. & Engels F. 1992. Alman İdeolojisi. Çev. S. Belli. Ankara.
• Negri A. 2006. Marx Ötesi Marx: Grundrisse Üzerine Dersler. Çev. M. Çelik. İstanbul.
• Nicolaus M. 1973. Foreword. Karl Marx (Yazar), Grundrisse: Foundation of the Critique of Political Economy. Harmondsworth.
• Scruton R. 2001. Kant: A Very Short Introduction. New York.
• Tonak A. E. 2013. “Karl Marx: Grundrisse”. Marksist Klasikleri Okuma Kılavuzu, 139-158. İstanbul.
• Türkyılmaz Ç. 2012. “4 Adımda Marx’ın Aristotelesçiliğinin Kanıtlanması”. Bibliotech Felsefe Sosyal Bilimler Dergisi 17, 22-23.
• Virno P. General Intellect. Çev. A. Bove. http://www.generation-online.org/p/fpvirno10.htm. Erişim Tarihi 17.07.2019.
• Yelkenci T. (2013). “Louis Althusser”. Eds. A. Tunçel & K. Gülenç. Siyaset Felsefesi Tarihi, Platon’dan Žižek’e, 695-711. Ankara.