Çevirmenin Yazınsal Konumlanışı Bağlamında Charlotte Perkins Gilman’ın “The Yellow Wallpaper” Adlı Öyküsünün Türkçe Çevirileri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 11, 101 - 111, 30.06.2021

Orkun Kocabıyık

Öz

On dokuzuncu yüzyılın sonlarında Charlotte Perkins Gilman’ın (1860-1935) yazmış olduğu “Sarı Duvar Kâğıdı” (1892) adlı öyküde ünlü Amerikalı yazar, doğum sonrası depresyon geçiren genç bir kadının, tedavi sürecinde karşılaştığı zorlukları ve akıl sağlığını kaybetme noktasına gelişini anlatmak-tadır. Yüzyılın dönüm noktasında, Amerikan toplumunun orta-üst sınıfına mensup eğitimli kadınlara yönelik tutumunu irdeleyen Gilman’ın yapıtının Türkçede üç farklı çevirisi bulunmaktadır. Bu çeviriler-den ilki feminizm ve kadın hareketleri konularında çalışmaları bulunan akademisyen Aksu Bora’ya ait olup, 1993 yılında yayımlanmıştır. Aynı çeviri 2012 yılında başka bir yayınevi tarafından yeniden basıl-mıştır. İkinci çeviri ise çok yakın bir zamanda, 2018’de Başak Çaka tarafından yapılmıştır. Üçüncü çeviri ise 2019 tarihli olup, Gilman’ın “Herland” adlı eserini de çevirmiş olan Sevda Deniz Karali’ye aittir. Bu çalışmada adı geçen eserin üç farklı çevirisi, çevirmenlerin yazınsal konumlanışları ve tercihleri bağlamında karşılaştırılmalı bir şekilde ele alınacaktır. Feminist edebiyatın mihenk taşlarından biri olan Amerikalı yazar Gilman’ın “Sarı Duvar Kâğıdı” başlıklı öyküsünün bu üç farklı çevirisi söylem ve içerik boyutlarında değerlendirilecek ve Gilman’ın anlatıcısının iç dünyasını çevirmenlerin hangi çeviri tercih-leriyle Türk dilinde daha belirgin bir biçimde ortaya koyabildiği tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu bağ-lamda yazarın yaşamı ve döneminin edebi anlayışına değinildikten sonra üç çevirmenin yazınsal konumlanışlarının izleği kelime seçimleri, cümle kurguları ve çevirilerin tonu bağlamında tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sarı Duvar Kağıdı, Charlotte Perkins Gilman, Çevirmenin Konumlanışı

Kaynakça

• Aksoy B. 2001. “Çeviride Eleştirmen Seçimleri ışığında Çeviri Eleştirisi”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 18/2, 1-16.
• Direnç D. 2002. “‘The Yellow Wallpaper’ as a Turn-of-the-Century Response to Jane Eyre”. Proc. 22nd All-Turkey English Literature Conference, Re-writing in/and English Literature: Proceedings. Konya, Selçuk Üniversitesi Mat., 253-256.
• Gilman C. P. 1997. The Yellow Wallpaper and Other Stories. Mineola, New York, Dover Publications Inc.
• Gilman C. P. 1935. “The Right to Die”. The Forum and Century XCIV/5, 297-300.
• Gilman C. P. 1991. The Living of Charlotte Perkins Gilman: An Autobiography. University of Wisconsin Press.
• Gilman C. P. 2009. The Selected Letters of Charllote Perkins Gilman. Eds. Denise D. Knight & Jennifer S. Tuttle. University of Alabama Press.
• Gilman C. P. 2017. Sarı Duvar Kağıdı. Çev. Aksu Bora. İstanbul, Otonom Edebiyat.
• Gilman C. P. 2018. Sarı Duvar Kağıdı. Çev. Başak Çaka. İzmir, Delidolu.
• Gilman C. P. 2019. Why I wrote The Yellow Wallpaper. The College of Staten Island of The City University of New York.
• Gilman C. P. 2019. Sarı Duvar Kağıdı. Çev. Sevda Deniz Karali. İstanbul, Karanlık Kitap.
• Göktürk A. 1994. Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul, Y.K.Y.
• Gürçağlar T. Ş. Ed. 2019. Kelimelerin Kıyısında: Türkiye’de Kadın Çevirmenler. İstanbul, İthaki.
• Harre, Rom and Van, Langenhove Luk. 1999. “Reflexive Positioning: Autobiography”. Positioning Theory: Moral Context of Intentional Action, 60-73. Oxford, Blackwell.
• Luo Y. 2017. “Translator’s positioning and cultural transfer with reference to The Book and Sword”. Language and Communication 53, 59-68.
• Munday, Jeremy. 2009. The Routledge Companion to Translation Studies. New York, Routledge.
• Vermeer J. H. 2008. Çeviride Skopos Kuramı. İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pym A. 2002. “The Return to Ethics in Translation Studies”. The Translator 7/2, 129-138.
• Schwartz, S. L. (ed). 1989. The Yellow Wallpaper and Other Writings. New York, Bantam Classics.
• Semeoni D. 1998. “The Pivotal Status of the Translator’s Habitus”. Target 10/1, 1-39. Amsterdam and Philadelphia, John Benjamins Publications.
• Shumaker C. 1985. “Too Terribly Good To Be Printed: Charlotte Perkins Gilman’s The Yellow Wallpaper”. American Literature 57/4, 588-599.
• Toury G. 2012. Descriptive Translation Studies and Beyond. Tel Aviv, Tel Aviv University Press.
• Tuttle J. S. & Kessler, F. C. Eds. 2011. Charlotte Perkins Gilman: New Texts, New Contexts. Columbus, The Ohio State University Press.
• Yetkiner K. N. 2017. “Çevirmen Kararları ve Sorumluluğu Bağlamında Bir Kampanya Metninin Çözümlenmesi”. LITTERA Edebiyat Yazıları 20, 1-19.