İnsan Doğası, Toplum ve Adalet Bağlamında Platon’un Demokrasi Eleştirisine Rancièreci Bir İtiraz

Yıl 2021, Cilt: 11, 305 - 319, 30.06.2021

Ferda Yıldırım

Öz

Platon hem demokratik yönetimin pratikteki açmazlarından hem de sahip olduğu epistemolojik ve ahlaki kaygılardan hareketle demokrasiyi reddeder. İnsanın kendi doğasına uygun işi yapmasını toplumun mutluluğu ve adaletin gerçekleşmesi için zorunlu görür. Meslekler hiyerarşisini sarsan, değişim ve çokluğu içinde barındıran, eşitlik iddiasında bulunan demokrasiyi hedef alır. Platon düşüncesinde demos, yönetime bulaşmaması gereken halk yığınıdır. Jacques Rancière, Platon’un bu görüşlerine itiraz eder ve demos’u siyasal mücadelenin zeminine yerleştirir. Düşünüre göre Platon’un eleştirdiği demokrasi gerçek anlamdaki demokrasidir. Siyaseti polis düzenine indirgeyen Platoncu yaklaşıma itiraz eden Rancière modern ve çağdaş dönemdeki demokrasi karşıtlarını da siyaseti polis düzenine indirgemekle ve demokrasiyi iktidar düşüncesinden bağımsız olarak ele almamakla suçlar. Siyasal kavramını siyasete önceleyen düşünür açısından bu kavram polis düzeninin sekteye uğramasına işaret eder ve temelinde uyuşmazlık vardır. Uyuşmazlık fikri, verili olan rollerin dışına çıkmakla ilişkilidir. Bu çalışmada öncelikle Platon’un demokratik politikaya yönelik eleştirisi irdelenecek, daha sonra ise bu bağlamda demokrasi eleştirisine Rancière’e referansla itirazlar yöneltilecektir.

Anahtar Kelimeler

Adalet, Demos, Demokrasi, Siyaset, Siyasal, Uyuşmazlık

Kaynakça

• Arblaster A. 1999, Demokrasi. Çev. Nilüfer Yılmaz. Ankara.
• Arslan A. 2006, İlkçağ Felsefe Tarihi 2- Sofistlerden Platon’a. İstanbul.
• Bal M. 2017, “Yargı ve Estetik: Platon’dan Kant’a Estetik ve Yargı”. Haz. Kurtul Gülenç & Özlem Duva. Yargıya Felsefeyle Bakmak, 167-212. İstanbul.
• Balibar E. 2009, “What is Political Philosophy? Contextual Notes”. Trans. Catherine Porter & Philip E. Lewis. Ed. Gabriel Rockhill & Philip Watts. Jacques Rancière: History, Politics, Aesthetics, 95-104.
• Deranty J. P. 2007, “Democratic Aesthetics: on Jacques Rancière’s Latest Work”. Critical Horizons 8, 230-255.
• Esgün T. G. 2012, Jacques Rancière’de Siyasetin Olanağı ve Demokrasi”. Felsefe Arkivi 36, 17-28.
• Finley Moses I. 2003, Antik ve Modern Demokrasi. Çev. Deniz Türker. Ankara.
• Gülenç K. 2011, “Demokrasi, Meşruiyet Sorunu ve Siyaset Felsefesi”. Felsefe Yazın 18, 8-13.
• Kartal O. 2011, “Biyo-siyaset Tartışmalarını Platon ve Aristoteles Üzerinden Okumak”. Felsefe Yazın 18, 41-44.
• May T. 2010, “Wrong, Disagreement, Subjectification”. Ed. Jean-Philippe Deranty. Jacques Rancière: Key Concepts, 69-79. Durham.
• Pl. Dev. (=Platon, Devlet), Kullanılan Metin ve Çeviri: Devlet. Çev. Sabahattin Eyüboğlu & M. Ali Cimcoz. İstanbul 2013.
• Pl. Dev. Ad. (= Platon, Devlet Adamı), Kullanılan Metin ve Çeviri: Devlet Adamı. Çev. Behice Boran & Mehmet Karasan. Ankara 1944.
• Pl. Men. (= Platon, Menon), Kullanılan Metin ve Çeviri: Menon, Diyaloglar. Çev. Adnan Cemgil. İstanbul 2013.
• Pl. Phaid. (= Platon, Phaidros), Kullanılan Metin ve Çeviri: Phaidros. Çev. Furkan Akderin. İstanbul 2017.
• Pl. Sok. Sav. (= Platon, Sokrates’in Savunması), Kullanılan Metin ve Çeviri: Sokrates’in Savunması. Çev. Furkan Akderin. İstanbul 2013.
• Rancière J. 2016a, Cahil Hoca. Çev. Savaş Kılıç. İstanbul.
• Rancière J. 2015a, Demokrasi Nefreti. Çev. Utku Özmakas. İstanbul.
• Rancière J. 2010, “Does Democracy Mean Something?”. Ed. and Trans. Steven Corcoran. Dissensus: On Politics and Aesthetics, 45-61. London &New York.
• Rancière J. 2016b, “Estetiğin Siyaseti”. Ed. Ali Artun. Sanat Siyaset: Kültür Çağında Sanat ve Kültürel Politika, 207-228. İstanbul.
• Rancière J. 2013, Filozof ve Yoksulları. Çev. Aziz Ufuk Kılıç. İstanbul.
• Rancière J. 2015b, Özgürleşen Seyirci. Çev. E. Burak Şaman. İstanbul.
• Rancière J. 2012, Proletarian Nights: The Workers’ Dream in Nineteenth-Century France. Trans. John Drury. London.
• Rancière J. 2016c, Siyasalın Kıyısında. Çev. A. Ufuk Kılıç. İstanbul.
• Sartori G. 1996, Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. Çev. Tunçer Karamustafaoğlu, Mehmet Turhan. Ankara.
• Yıldırım Y. & Baştürk E. 2015, “Rancière Düşüncesinde Siyasal Olanın Önceliği”. Kaygı 24, 51-62.