Yeniden İşlevlendirilmiş Anıtsal Yapılarda Deneyim Odaklı Tasarım: Antalya Kaleiçi ve Balbey Örneği

Yıl 2020, Cilt: 10, 195 - 210, 30.06.2020

Ayşegül Durukan

Öz

Kültürel mirasın bir parçası olan tarihi mekânların orijinal dokusu içinde korunması, yapıların yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması için gereklidir. Korumanın bir bileşeni olarak kabul edilen yeniden işlevlen-dirme ile yapının sosyal ve kültürel özelliklerinin muhafazası sağlanır. Orijinal planlarına ve tarihi dokusuna sadık kalınarak yeniden işlevlendirilen mimari mekânlar, geleneksel turizmdeki yerleri nedeniyle ülke eko-nomisine de katkıda bulunurlar. Geleneksel turizm yapılanması, turistlerin ziyaret etme, görme, öğrenme, eğ-lenme vb. eylemlerle hayatı farklı şekillerde algılamalarını sağlamak amacıyla deneyim odaklı olarak kurgu-lanmaktadırlar. Tarihi mekânda paylaşılan bu deneyim, kullanıcı ve mekân arasında bir etkileşime neden olur. Bu çalışmanın amacı, yeniden işlevlendirilmiş tarihi mekânlarda duyulara dayalı olarak gerçekleşen dene-yimin, fiziksel mekân ve mekânsal kimlik algılarına etkisini araştırmaktır. Bunun yanında deneyimin mekân-sal hafızaya etki düzeyi de ampirik yaklaşımla tespit edilmeye çalışılacaktır. Çalışmanın ilk bölümünde betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Bu bölüm, fiziksel mekân deneyiminin tespit edilmesi için seçilen örnek yapıların, geliştirilen kullanım sonrası değerlendirme anket aracı ile belirlenen örneklem dahilindeki kullanıcılar tarafından değerlendirilmesiyle tamamlanmıştır. İkinci bölümde ise kullanıcılardan, mekânsal kimlik algısının tespiti için deneyimlerini anlatmaları istenmiştir. Sonuçta tarihi mekânlarda deneyim odaklı tasarımın sosyal ve kültürel mirasın aktarımı ve mekânsal kimlik bakımından etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İç Mekân, Yeniden İşlevlendirme, Tarihi Mekân, Deneyim Odaklı Tasarım

Kaynakça

• Akın C., Bekleyen A. & Yıldırım M. (2016). “Preservation Initiatives for the Truncated Pyramid Shaped Traditional Houses of Siirt”. Frontiers of Architectural Resarch 5/3 (2016) 360-370.
• Burnyeat M. F. (1976). “Protagoras and Self-Refutation in Plato's Theaetetus”. The Philosophical Review 85/2 (1976) 172-195. Çeçen A. (1995). İnsan hakları (Vol. 2). Ankara 1995.
• Çelik Başok G. (2016). Conservation History of Cultural Heritage in Kaleiçi District in Antalya (From the 20th Century to Present Day). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara 2016.
• Çimrin, H. (09.04.2018). Sabah Gazetesi. “Antalya Mevlevihanesi”. Kaynak: https://www.sabah.com.tr/ akdeniz/2018/04/09/antalya-mevlevihanesi. Erişim Tarihi: 11. Şubat 2020.
• Deniz C. (2019, Nisan 15). Hürriyet Gazetesi. “Kaleiçi yaşayan müze oluyor”. Kaynak: https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/antalya/kaleici-yasayan-muze-oluyor-41182960. Erişim Tarihi: 08. Şubat 2020.
• Dewey J. (2012), Okul ve Toplum. Ankara 2012.
• Eroğlu A. (2011). John Dewey’de Deneyim ve Sanat. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum 2011.
• Evliya Çelebi. ( 2016) Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi 2/9. İstanbul 2016.
• Genç B. (2009). Deneyimsel Pazarlamanın Tüketici Satın Alma Kararlarına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir 2009.
• Gönül B. & Yılmaz F. (2016). “Tarihi Yapılarda Yeniden Kullanımın İşlevsel Boyutu”. İçlis: İç Mimarlık Lisansüstü Çalışmalar Sempozyumu I. (16-17 Haziran 2016). ISBN:978 -975-561-472-4. (2016) 79-88.
• Gül M. (2006). “Antalya Kent Merkezi Kültür ve Turizm Gelişim Bölgesinde Yer Alan Sit Alanları ve Bu Alanlarda Antalya Büyükşehir Belediyesince Başlatılan Çalışmalara İlişkin Genel Bir Değerlendirme”. Planlama Dergisi 4 (2006) 121-145.
• Güzel Ö. (2013). “Duyu Tabanlı Pozitif Yüklü Duygu ve Hislerin Satın Alma Sonrası Eğilimlere Etkisi: Alman Turistler Üzerinde Bir Araştırma”. Anatolia: Turizm Araştırma Dergisi 24/2 (2013) 226-236.
• Hulten B., Broweus N. & van Dick M. (2009). Sensory Marketing. New York 2009.
• Hunter Burkett M. & Burdick A. (2019). “Adaptive Use of Small-Scale, Civic Infrastructural Heritage”. Proceedings of the Institution of Civil Engineers - Engineering History and Heritage 172/3 (2019) 136–143. doi:10.1680/jenhh.18.00031.
• Kaplan K. (2018). Turizm Faaliyetlerinin Şehirsel Gelişmeye Etkileri: Antalya Örneği. Yayımlanmış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul 2018.
• Keleş E. & Çepni S. (2006). “Beyin ve Öğrenme”. Türk Fen Eğitim Dergisi 3/2 (2006) 66-82.
• Kepenek E. (2011). Antalya Tarihi Kent Merkezi ve Yakın Çevresinin Mekân Dizim Metodu ile Analizi. Yayımlanmış Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta 2011.
• Kılıç S. (2015). Antalya’da Tek Kubbeli Cami ve Mescitler (Osmanlı Dönemi). Antalya 2015.
• Kolb D. A., Boyatzis R. E. & Mainemelis C. (2001). “Experiential Learning Theory: Previous Research And New Directions”. Perspectives on Thinking, Learning, and Cognitive Styles 1/8 (2001) 227-247.
• Numan İ. (1982). “Antalya Mevlevi Hânesinin Âslı Hâli Hakkında Bâzı Düşünceler”. Vakıflar Dergisi XIV (1982) 125-137. Önge Y. (1989). “Sinan’ın İnşa Ettiği Hamamları”. Vakıf Haftası Dergisi VI (1989) 255-272.
• Öymen Ö. N. & Pulat G. G. (2009) "Bellek Ve Mekân İlişkisi Üzerine Bir Model Önerisi”. İTÜ Dergisi 8/2 (2009) 145-155.
• Pine B. J. & Gilmore, J. H. (1999). İş Hayatı Bir Tiyatro. İstanbul 1999.
• Schmitt B. H. (1999). “Experimental Marketing”. Journal of Marketing Management 15 (1999) 53-67.
• Schmitt B. & Simonson A. (1997). Marketing Aesthetics: The Strategic Management of Brands, Identitiy and Image. New York 1997.
• Sönmez C. C. (2008). Antalya Kenti Kalesi'nin Tarihi: Burçlar, Kapılar ve Sur Duvarları. Antalya 2008.
• van Boven L. & Gilovich T. (2003). "To do or to Have? That is the Question". Journal of Personality and Social Psychology 85/6 (2003) 1193-1202.
• Zoğal V. & Emekli G. (2017). “Yaratıcı Turizme Kavramsal Ve Coğrafi Bir Yaklaşım”. Ege Coğrafya Dergisi 26/1 (2017) 21-34.