Sabahattin Ali’nin Hikâyelerinde Yeni Bir İnsan Yaratma Alanı Olarak Eğitim

Yıl 2020, Cilt: 10, 211 - 220, 30.06.2020

Yalçın Ergüneş

Öz

İnsanın dünyayı tanımasında, bir birey olarak biçimlenmesinde ve edindiği birikimle içine doğduğu dünyaya katkı sağlamasında, eğitimin rolü tartışılmaz bir gerçektir. Kaldı ki, bütün uygar uluslarda, eğitim; ilerlemenin, kalkınmanın ve yaşanabilir yeni bir dünya yaratmanın önemli dinamiklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu önemine dayalı olarak, bugün “uygar” kelimesiyle tanımladığımız batılı ulusların, sanayi, teknoloji faaliyetlerinden çok önce eğitim ve öğretim faaliyetlerini düzenledikleri ve hayata geçirdikleri de bilinmektedir. Bu bağlamda, tüm dünyada, çağdaşlaşma, modernleşme ya da aydınlanma dediğimiz bütün düzenlemelerin arka planında öncelikle eğitim-öğretime yönelik iyileştirmelerinin olduğu görülmektedir. Sabahattin Ali’de Anadolu coğrafyasının farklı iklimlerinde yaşamış bir yazar olarak, özellikle hikâyelerinde memleketin çözülmesi gereken en önemli problemi olarak gördüğü “eğitim” üzerinde durmakla kalmaz, bilginin yeniden üretilmesi, değerlendirilmesi ve üretilen yeni bilgiyle yeni bir dünya/insan oluşturulması noktasındaki çabalarıyla dikkati çeker. Sabahattin Ali, hem Osmanlı ve Cumhuriyet dönemini hem de Cumhuriyet sonrasında batı uygarlığını yerinde tanıma fırsatı bulduğu için, bir taraftan yaşadığı/yurt tuttuğu coğrafyanın bir taraftan da batı dünyasının; kültür, edebiyat, eğitim sistemi ve medeniyetini yakından kavramış, karşılaştırma yapmak imkânını bulmuştur. Bu makalede de, 1930’lu yıllarda Türk hikâyeciliğine gerçekçi bir soluk getiren Sabahattin Ali’nin, eğitimle ilgili problemlere nasıl yaklaştığı ve bu problemleri nasıl ifade ettiği ortaya konulmaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, Köy, Anadolu, Eğitim, Öğretmen

Kaynakça

• Akyüz Y. (2008). Türk Eğitim Tarihi, 12. Baskı. Ankara 2008.
• Altınkaynak H. (2008). Sabahattin Ali, Markopaşa Yazıları ve Ötekiler. İstanbul 2008.
• Aysal N. (2005). “Anadolu'da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 35-36 (2005) 267-282.
• Engelhardt, E.P.(1999). Tanzimat ve Türkiye. Çev. Ali Reşad. İstanbul 1999.
• Ergüneş Y.(2014). “Türk Eğitim Tarihinde Aydınlığın Geldiği Ocak: İsmail Gaspıralı ve Eğitim-Öğretim Faaliyetleri”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31(2014) 121-132.
• Filiz Ali-Atila Özkırımlı-Sevengül S. (2014). Sabahattin Ali Anılar, İncelemeler, Eleştiriler. İstanbul 2014.
• Güneş, M. (2017). Sabahattin Ali’nin Eserlerinin Kaynakları Roman, Hikâye ve Şiirlerinde Biyografik Unsurlar. Ankara 2017.
• Hayta N. & Ünal, U. (2003). Osmanlı Devlet'inde Yenileşme Hareketleri (17. yy Başlarından Yıkılışa). Ankara 2003.
• Kerman,Z. (1993). Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul1993.
• Korkmaz R. (2006). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, 3. Baskı. Ankara 2006.
• Kutlu M. (1972). Sabahattin Ali. İstanbul 1972.
• Oktay A. (1993). Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı. Ankara1993.
• Sabahattin A. (2007). Markopaşa Yazıları ve Ötekiler. İstanbul 2007.
• Sabahattin A. (2015). Kağnı, Ses, Esirler. İstanbul 2015.
• Sabahattin A. (2005). Yeni Dünya. İstanbul 2005.
• Sabahattin A. (2015). Değirmen. İstanbul 2015.
• Sönmez S. (2015). Sabahattin Ali Hep Genç Kalacağım. İstanbul 2015.
• Toprak Gül N. (2008). Cumhuriyetin İlk Döneminde Türk Eğitim Sistemi ve Köy Enstitüleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi. Afyon 2008.
• Yiner A. (2012). “Köy Enstitüleri Üzerine Bir Deneme”. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science 5/4 (2012) 307-317.