Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 107 - 123, 30.12.2019

Özgür Arun , Veli Özkurt

Öz

Gelecek 15-20 yıl içinde, mevcut koşullarını değiştirmek üzere ülkeler ekonomik ve politik olarak adım atmazlarsa bakım krizi kendisini gösterecektir. Bu krize yakalanmamak veya krizi aşmak için bakım hizmetlerine hâlihazırda yapılan yatırımların çeşitlenmesi ve arttırılması gereklidir. Geronteknoloji ve bakımın dijitalleşmesi, bakım krizini aşmayı sağlayacak bir tedbir olabilir. Bu çalışmada, gelecek için bir öngörü geliştirebilmek üzere, geronteknolojinin bakım verenler üzerindeki etkisi incelenmiştir. Analizler, Antalya'nın Konyaaltı, Muratpaşa ve Kepez ilçelerinde 2018 yılında yürütülen nitel saha çalışmasının (Özkurt 2018) verileri üzerinden gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında informal bakım(10), evde bakım(10) ve kurumda bakım(10) hizmetlerinde bakım veren 30 kişiyle derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Katılımcılara kartopu ve network örneklem teknikleriyle ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan bakım verenlerin %73'ü kadındır. Bakım verenler genel olarak, yoksul ve yoksun kişiler olup bakım vermeye mecbur insanlardır. Bulgulara göre, her ne kadar katılımcılar geronteknolojik ürünlerin, bakım verenlerin bazı sorunlarının çözümünde etkili olduğunu düşünse de, geronteknolojiyi kullanmamaktadırlar. Bakım verenlerin geronteknolojik ürünleri kullan(a)mamaları önündeki en önemli unsur, öncelikle sahiplik durumu, ikinci düzeyde ise geronteknolojiye ilişkin bilgi, farkındalık ve/ya yatkınlık eksikliğidir. Geronteknolojinin bakım süreçlerine dâhil edil(e)memesi geronteknolojik yoksunluk olarak tanımlanabilir ve kendini ihmalin yeni bir türü olarak ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bakım İhtiyacı, Bakım Veren, Kendini İhmal, Geronteknolojik Yoksunluk

Kaynakça

• Akyar İ. & Akdemir N. (2009). “Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerin Yaşadıkları Güçlükler”. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 16/3 (2009) 32-49.
• Arun Ö. (2018a). “Türkiye’de Yaşlanma Çalışmaları: Dün, Bugün, Yarın”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 8/2 (2018) 41-61.
• Arun Ö. (2018b). “Yaşlılık: 21. Yüzyılın Türkiye’ye Sunduğu Armağan”. Ed. Ö. Arun, Yaşlanmayı Aşmak (2018) 169-179. Ankara.
• Arun Ö. (2018c). “Türkiye’de Yaşlanmak: Bir Armağan ya da Lanet?”. Eds. Ö. Arun, Yaşlanmayı Aşmak (2018) 23-52. Ankara.
• Arun Ö. (2017). “Yaşlılık”. Ed. Y. Şişman, Sosyal Sorunlar (2017) 118-139. Eskişehir.
• Arun Ö. (2016). “Yaşlılık ve Sağlık”. Eds. M. Özben & İ. Öz, Sağlık Sosyolojisi (2016) 1-19. Erzurum.
• Arun Ö. (2015). “Eşitsizliklerin Kavşağında: Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Sağlık”. Ed. D. Alptekin, Hasta Toplum 1 (2015) 125-144. Ankara.
• Arun Ö. (2014). “'Que Vadis' Türkiye?: 2050'ye doğru yaşlanan Türkiye'yi bekleyen riskler”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 32 (2014) 1-12.
• Arun Ö. (2013). “Türkiye’de Yaşlanma ve Yaşlılık: Peter Pan Sendromu mu?”. ODTÜ’lüler Bülteni 234 İkinci Bahar-2 (2013) 32-33.
• Arun Ö. & Holdsworth J. K. (2018). “Generational Care and Support Mechanisms in Turkey: Identifying at Risk Populations”. In Research on Family Structures in Turkey: Advanced Statistical Analysis, 2018. Ankara.
• Arun Ö. & Holdsworth J. K. (2020). “Cultivating Integrated Social and Health Care Services: Among Societies in Transition: Insights from Turkey”. Yayım aşamasında.
• Arun Ö. & Pamuk D. (2014). “Kurumsal Bakım Sektöründe Ageism: Yaşlı Bakım Personelinin Yaşlanma ve Yaşlılığa İlişkin Ayrımcı Tutumlarının Nedenleri ve Müdahale Önerileri”. Mediterranean Journal of Humanities 4/2 (2014) 19-33.
• Berridge C. & Wetle T. F. (2019). “Why Older Adults and Their Children Disagree About In-Home Surveillance Technology, Sensors and Tracking”. The Gerontologist 20/20 (2019) 1-9.
• Bonsang E. (2009). “Does Informal Care from Children to Their Elderly Parents Substitute for Formal Care in Europe?”. Journal of Health Economics 28/1 (2009) 143-154.
• Bouma H. (1997). “Gerontechnology: Directing Technology Towards Needs and Aspirations of the Elderly”. Japan Society ME & BE 35/Ek Sayı 2 (1997) 1