20. Yüzyıl Türk Mimarlığının Nitelikli Örnekleri olarak Etimesgut ve T.B.M.M. Camileri’nin Çevre Estetiği Temelinde Okunması

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 389 - 399, 30.12.2019

Kemal Reha Kavas Ayşe Şekerci

Öz

20. Yüzyılda Türkiye’de üretilen camilerin çoğunluğunun tarihsel biçimlerin gelişigüzel tekrarları olduğu ve özgün mimari tasarım niteliği üretemediği sıklıkla ifade edilmektedir. “Estetik”, cami tasarımında niteliğin tartışılması için önemli bir anahtar sözcüktür çünkü etimolojik kökeni uyarınca duyusal bilginin bilimi olarak anlaşıldığında, mimarlığa yüzeysel açıklamaların ötesinde özgün bir boyut kazandırabilir. Duyusal deneyime sahne olan mimarlığın daima estetiğin konusu olduğuna dair farkındalık tasarımın niteliğini geliştirir. Bu yolla ibadet yapıları biçimsel tekrarın ötesine geçerek kullanıcının duyusal farkındalıklarına hitap edebilir ve mekâna duyusal ve bedensel katılım ile varoluşsal anlamlar üretilebilir. Bu çalışmada Cengiz Bektaş (d.1934) ve Behruz Çinici (1932-2011) – Can Çinici (d.1962) tarafından tasarlanarak 20. yüzyıl Türk mimarlık literatüründe yer edinen Etimesgut (Ankara, 1967) ve T.B.M.M. (Ankara, 1989) camileri çevre estetiği kuramı çerçevesinde yeniden okunmakta ve özgün tasarım nitelikleri incelenmektedir

Anahtar Kelimeler

Estetik, Çevre, Mimarlık, Cami, İbadet, Türkiye

Kaynakça

• Akbulut N. & Eraslan A. (2017). “Türkiye’de Çağdaş Cami Mimarisi Tasarımında Yenilikçi Yaklaşımlar”. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi 35 (2017) 33-59.
• Aydınlı S. (2002) “Estetik: Öznel Bir Beğeni mi, yoksa Nesne/Çevresel Değerler Temsili mi?”. Eds A. Şentürer, Ş. Ural & F. U. Sönmez, Etik – Estetik (2002) 146-155. İstanbul
• Bektaş C. (1973). “Bir Cami, Etimesgut”. Arkitekt 351 (1973-03) 124-125.
• Berleant A. (1997). Living in the Landscape: Toward an Aesthetics of Environment. Kansas 1997.
• Berleant A. (2007). “Çevre Estetiği Kuramı”. Ed. P. Yoncacı, Sanat ve Çevre (2007) 23-32. Ankara.
• Bozkurt N. (1995). Sanat ve Estetik Kuramları. İstanbul 1995.
• Colquhoun A. (1990). Mimari Eleştiri Yazıları. Çev. A. Cengizkan. Ankara 1990.
• Erzen J. (2006). Çevre Estetiği. Ankara 2006.
• Erzen J. (2017). Üç Habitus-Yeryüzü, Kent, Yapı. İstanbul 2017.
• Eyüpgiller K. K. (2006). “Türkiye’de 20. Yüzyıl Cami Mimarisi”. Mimarlık 331 (2006) 20-27.
• Frampton K. (1983). “Towards a Critical Regionalism: Sixpointsfor an Architecture of Resistance”. Ed.P. Townsend, The Anti-Aesthetic, Essays on Post-Modern Culture (1983) 16-30. Washington.
• Güzer A. (2009). “Modernizmin Gelenekle Uzlaşma Çabası olarak Cami Mimarlığı”. Mimarlık 348 (2009) 21-23.